Φιλοσοφία
Στο κορυφαίο έργο της παγκόσμιας φιλοσοφίας «Πολιτεία», ο Πλάτωνας δεν περιγράφει τόσο τη σωστή οργάνωση ενός κρατικού σχηματισμού, όσο τη μάχη που διεξάγεται στην ψυχή του ανθρώπου ανάμεσα στη λογική και στις επιθυμίες, μία μάχη από την οποία θα κριθεί εάν τελικά κατορθώσει να γευτεί τη μοναδική γνήσια ηδονή, αυτή του ιδανικού βίου.
Ακόμα κι όταν δεν υπάρχει συγκεκριμένη πρόσκληση, έχω πάντα μια αγχώδη ανησυχία που με κάνει να βλέπω κινδύνους εκεί που δεν υπάρχουν. Για μένα αυτό μεγεθύνει σε άπειρο βαθμό την ελάχιστη ενόχληση και κάνει την επαφή μου με τους ανθρώπους εξαιρετικά δύσκολη
Ένα μεγάλο πρόβλημα στη σκέψη είναι η διάκριση μεταξύ ατομικών δικαιωμάτων (που αποτελούν τον κορμό του φιλελευθερισμού) και λαϊκής κυριαρχίας με την ισότητα και την κοινωνικότητα (που αποτελεί τον κορμό της δημοκρατίας). Δηλαδή, το τρίπτυχο της ελευθερίας, ισότητας, αδελφοσύνης έχει σπάσει σε δύο τμήματα. Το ένα μέρος με την ελευθερία ενσωματώθηκε (με ατελή βέβαια τρόπο) στον φιλελευθερισμό και το άλλο μέρος με την ισότητα και την αδελφοσύνη ή κοινωνικότητα με ομοίως ατελή τρόπο στην ιδεολογία του υπαρκτού σοσιαλισμού.
Κι αυτό επίσης θα μπορούσες να λες πότε πότε στον εαυτό σου: «Ακόμα κι ο καλός Άγκος άφησε το φως με κλειστά τα μάτια, αδιάντροπε, που ήταν πολύ καλύτερος από σένα σε πολλά. Μετά από αυτόν πολλοί άλλοι βασιλιάδες και ισχυροί του κόσμου, που κυβέρνησαν μεγάλα έθνη, πέθαναν. Κι εκείνος ακόμα που κάποτε έστρωσε δρόμο στη μεγάλη θάλασσα και δίνοντας πέρασμα στις λεγεώνες του μεσ’ από το πέλαγο τους έμαθε να περνούν με στεγνά τα πόδια πάνω από τις αρμυρές αβύσσους και περνώντας τον πόντο με τ’ άλογά του χλεύασε τα μουγκρητά του, έχασε το φως κι έβγαλε την ψυχή από το σώμα του που πέθαινε.
Αποκαλούμε καλές τις αρετές κάποιου ανθρώπου, όχι για τα αποτελέσματα που μπορούν να έχουν γι’ αυτόν, αλλά για τα αποτελέσματα που μπορούν να έχουν για τον πολύ κόσμο και την κοινωνία. Ποτέ δεν υπήρξε κανείς πολύ «ανιδιοτελής» στον έπαινο της αρετής, και ποτέ δεν ήταν πολύ «αλτρουιστής»! Περισσότερα
Στις αρχές του φθινοπώρου, 4-6 Σεπτεμβρίου 1997, διοργανώθηκε στην Πράγα, υπό την αιγίδα της Τσεχικής Δημοκρατίας και με την προσωπική συμμετοχή του Bάτσλαβ Xάβελ, μία μεγάλη διεθνής συνάντηση – το “Forum 2000” – στην οποία συμμετείχαν προσωπικότητες από όλο τον κόσμο: διανοητές, διανοούμενοι, νομπελίστες, πολιτικοί, πρώην πολιτικοί, εκπρόσωποι θρησκευτικών δογμάτων. Στόχος της συνάντησης ήταν να συμβάλλουν οι παρόντες με τις απόψεις τους στην αναζήτηση, εν όψει του 2000, ενός καλύτερου κόσμου· ενός κόσμου, για να ακριβολογούμε, χωρίς τη φρίκη που μας επιφύλαξε ο απερχόμενος 20ός αιώνας.
Ο ψευδοχαρακτήρας πού προσλαμβάνει η νόηση γίνεται καλύτερα κατανοητός από το ψευδοχαρακτήρα της βούλησης και των αισθημάτων. Είναι κατά συνέπεια προτιμότερο να αρχίσουμε το θέμα μας εξετάζοντας τις διαφορές ανάμεσα στη γνήσια νόηση και στην ψεύτικη νόηση.
«Οι πιο πνευματικοί άνθρωποι… βιώνουν τις μεγαλύτερες τραγωδίες: ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο τιμούν τη ζωή, γιατί στρέφει εναντίον τους τα πιο τρομερά της όπλα». Φριντριχ Νίτσε, Το λυκόφως των ειδώλων
Σε έναν κόσμο όπου η πληροφορία προσφέρεται σε κατακλυσμιαίες δόσεις. Σε έναν κόσμο που η εμπορευματοποίηση εισχωρεί παντού και διαφθείρει αξίες και αγαθά. Σε έναν κόσμου όπου ότι δεν αποφέρει μετρήσιμα αποτελέσματα απαξιώνεται. Σε αυτόν τον κόσμο, ένα μικρό αλλά αναγκαίο αντίδοτο είναι η Φιλοσοφική εκπαίδευση από τις μικρές σχολικές βαθμίδες. Ένα απαξιωμένο μάθημα και δύο μύθοι που πρέπει να αποδομηθούν.
Περισσότερα
Όσα κι αν έχεις μάθει για τον έρωτα και πώς να αγαπάς, η σοφία σου μπορεί να καταφθάσει – όπως ο Μεσσίας του Κάφκα – μόνο μια μέρα μετά τον ερχομό του.
Κανείς δεν μπορεί να υποδείξει στον καθέναν τι πρέπει να πράξει λέει ο Σαρτρ. Δεν υπάρχει καμιά συνταγή για το πώς οφείλουμε να ρυθμίσουμε τη ζωή μας. Καθένας από μας θα πρέπει να βασιστεί στο συναίσθημά του και στη λογική του, προκειμένου να διακρίνει ποιο είναι στην εκάστοτε δεδομένη στιγμή το ηθικό χρέος του.
Το νόημα της ζωής, είναι πως τελειώνει, έλεγε ο Άλμπερ Καμύ.
Το νόημα της ζωής, είναι πως υπάρχει, λέει ο Ρίτσαρντ Ντόκινς.
Η ζωή είναι μια στατιστική απιθανότητα σε κολοσσιαία κλίμακα, έλεγε ο Καρλ Σαγκάν.
Οι σπουδές προσφέρουν ευχαρίστηση, χάρη και ικανότητες. Η ευχαρίστηση γίνεται αισθητή κυρίως στη μοναξιά και την απομόνωση· η χάρη, στη συζήτηση με τους άλλους· και οι ικανότητες, στην κρίση και την διεκπεραίωση των υποθέσεων. Περισσότερα
Ο φόβος ότι μπορεί να χάσουμε τ’ αποκτήματά μας είναι αναπόφευκτη συνέπεια ενός αισθήματος ασφάλειας που στηρίζεται σ’ αυτά που έχουμε. Θα ήθελα να προχωρήσω αυτή τη σκέψη λίγο περισσότερο.
Αν όταν θυμώνουμε με τα ελαττώματα των ανθρώπων στραφούμε προς τα δικά μας και τα εξετάσουμε, ο θυμός θα μας περάσει. Περισσότερα
Μετά τον θάνατο του Περικλή, στην πολιτική σκηνή της Αθήνας επικρατεί ένας βυρσοδέψης που εμφανιζόταν ατημέλητος στην Εκκλησία του Δήμου, ούρλιαζε, έβριζε και καυγάδιζε με το παραμικρό. Τα δημαγωγικά του τερτίπια τα σατιρίζει συχνά ο Αριστοφάνης στα έργα του και φαίνεται πως οι Αθηναίοι, όπως κι εμείς σήμερα, διασκέδαζαν πολύ με τη διακωμώδηση εκείνου που οι ίδιοι είχαν ψηφίσει στρατηγό.
Τα τελευταία χρόνια θέτουμε όλο και περισσότερα φιλοσοφικά ερωτήματα σε σχέση με τις εμπειρίες, τις δικές μας και των άλλων, από τη ζωή. Είχαμε τη συνήθεια να αντιμετωπίζουμε τη φιλοσοφία κυνικά, ως ένα είδος αφηρημένης διανοητικής ενασχόλησης, κατάλληλης για «αιθεροβάμονες» και ανθρώπους που αποφεύγουν την «πραγματική» ζωή. Συνειδητοποιήσαμε όμως ότι αυτός ο κυνισμός ήταν από μόνος του μια φιλοσοφία ζωής.
Περισσότερα
Αν το κάνετε με την προϋπόθεση να είστε ευτυχισμένοι, τότε δεν πρόκειται πια για καλές πράξεις, με την ηθική έννοια του όρου (η οποία προϋποθέτει, αντιθέτως, ανιδιοτέλεια). Αν πράττετε το καλό για να είστε ευτυχισμένοι, η πράξη σας είναι εγωιστική. Δεν έχει καμία ηθική αξία.
