Φιλοσοφία
Αντιμετωπίζοντας τους θρησκευτικούς και πολιτικούς φανατισμούς, ο John Locke θέλει να δείξει ότι οι βεβαιότητες είναι σπάνιες και περιορισμένες, και ότι οι πεποιθήσεις πρέπει να αξιολογούνται: ο καθένας πρέπει ο ίδιος να κρίνει αυτό που είναι βέβαιο και αυτό που είναι πιθανό. Το Δοκίμιο για την ανθρώπινη νόηση (1690) θα αναπτύξει αυτή την κριτική της γνώσης, ανοίγοντας έτσι τον αιώνα του Διαφωτισμού.
Θα ξεκινήσω με εκείνη τη διάσημη, ειλικρινά ενοχλητική, σωκρατική μέθοδο: με μια ερώτηση. Ποιος από εσάς δε θέλει να είναι ευτυχισμένος;
Ας υποθέσουμε μια Πρόταση Α: (Αυτό το αυτοκίνητο είναι Πράσινο) και την Άρνησή της, Πρόταση Β: [Δεν ισχύει ότι: (Αυτό το αυτοκίνητο είναι Πράσινο)].
Αφορμή για αυτή την εργασία υπήρξαν δύο λόγοι: 1. To ενδιαφέρον μου για την Επικούρεια φιλοσοφία, που συμπληρώνει την Ιωνική φυσική, τα πορίσματα της σοφιστικής κοινωνιολογίας και αποτελεί κατά την άποψη μου, το σημαντικότερο και συστηματικότερο φιλοσοφικό σύστημα της αρχαιότητας επίκαιρο στον πυρήνα του μέχρι και τις μέρες μας. 2. Tο ερώτημα για το αν επιδέχεται εξέλιξη η φιλοσοφία του Επίκουρου μετά από 2500 χρόνια.
«Αφαίρεσε από τον άνθρωπο τις αισθήσεις και δε θα απομείνει τίποτε» (etenim quoniam detractis de homine sensibus reliqui nihil est)
Tullius Cicero, de Finibus Bonorum et Malorum 1.30 Περισσότερα
Στο φιλοσοφικό δοκίμιο “Is there a God?” (1952), ο Μπέρτραντ Ράσελ χρησιμοποίησε μια έξυπνη αλληγορία για να δείξει το παράλογο του να ζητάμε από τους άλλους να αποδείξουν ότι κάτι δεν υπάρχει.
Όταν ήμασταν μικροί φανταζόμασταν, το μέλλον με ιπτάμενα αυτοκίνητα και ρομπότ κάτι που έμοιαζε εξίσου συναρπαστικό και απλό. Κανείς ωστόσο δε μας προετοίμασε, για ένα μέλλον όπου η τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ) θα μιλάει σχεδόν σαν άνθρωπος, θα πλαστογραφεί πρόσωπα και φωνές, ή θα προβλέπει τι θα κάνουμε πριν το κάνουμε.
Φρόνηση! Χρησιμοποιείται κατά κόρον στην Επικούρεια φιλοσοφία προκειμένου να γίνει κάποιος άνθρωπος ανεξάρτητος, αυτόνομος και υπεύθυνος. Να αποβάλλει την εξάρτησή από θεούς, από πρόσωπα και από πράγματα. Να γίνει πραγματικά ελεύθερος άνθρωπος και άναρχος.
Η χρονομηχανή σας μετέφερε σε έναν κήπο της Αθήνας το 300 π.Χ. Στον αέρα διαχέεται το άρωμα των ελαιόδεντρων και των βοτάνων. Μπροστά σας κάθεται σε ένα πέτρινο παγκάκι ο φιλόσοφος Επίκουρος. Φοράει απλά ρούχα και δείχνει γαλήνιος. Σας κοιτάζει λίγο περίεργα μ αυτήν την παράξενη εμφάνιση και τον τρόπο ντυσίματός σας.
Ο Κύκλος της Βιέννης*, στο μανιφέστο του, τη διακήρυξή του με τίτλο “Η επιστημονική κοσμοαντίληψη: Ο Κύκλος της Βιέννης (1929)” αντιπαραθέτει δύο φιλοσοφικές παραδόσεις που επηρέασαν την ανάπτυξη της επιστημονικής σκέψης. Από τη μία πλευρά, τοποθετεί τον Πλάτωνα και την ιδεαλιστική του φιλοσοφία, η οποία έδινε έμφαση στον κόσμο των ιδεών και των αφηρημένων εννοιών. Από την άλλη, αναδεικνύει τον Επίκουρο και την εμπειριστική του προσέγγιση, η οποία βασιζόταν στην παρατήρηση του φυσικού κόσμου και την αισθητηριακή εμπειρία.
Οι περισσότεροι από τους αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους ασκούσαν το ίδιο επάγγελμα: ήταν δάσκαλοι. Η σχέση τους με τους μαθητές τους σε πολλές περιπτώσεις διαρκούσε καθ’ όλη τη διάρκεια του βίου τους. Τι συνέβη όμως με τα δικά τους παιδιά; Τους δίδαξαν τη φιλοσοφία τους; Το ερώτημα γίνεται ακόμη πιο ενδιαφέρον αν ρίξουμε φως στη ζωή των φιλοσόφων που θεωρούσαν εαυτούς καθοδηγητές του βίου, σε εκείνους που διαμόρφωσαν μία θεωρία για την ευδαιμονία ως σκοπό της ζωής, που τη δίδαξαν με το υπόδειγμα του δικού τους βίου.
Ένα πράγμα που πολύ συχνά ακούμε από τους πολιτικούς στις προεκλογικές ομιλίες τους είναι ότι απ΄όσο χαμηλά και να προέρχεται ο καθένας μας, θα πρέπει να δημιουργήσουμε τις συνθήκες ώστε να μπορεί να ανέβει τόσο ψηλά όσο αξίζει με βάση τα ταλέντα και τη σκληρή δουλειά του. Περισσότερα
Ο Φιλόδημος (περίπου 110 π.Χ. -30 π.Χ.) καταγόταν από τα Γάδαρα της Παλαιστίνης και ήταν Επικούρειος φιλόσοφος που έζησε κοντά στον πεθερό του Ιούλιου Καίσαρα, Πείσωνα. Έργα του ανακαλύφθηκαν στην περίφημη βίλα των παπύρων, μία ρωμαϊκή έπαυλη στην περιοχή Herculaneum της Πομπηίας, που θάφτηκε από την έκρηξη του Βεζούβιου το 79 π.Χ. Ανάμεσα στα ευρήματα της πολυτελούς κατοικίας βρέθηκαν 1.100 πάπυροι, οι οποίοι ανήκαν στην κατοχή του Πείσωνα, και περιείχαν κυρίως έργα της επικούρειας φιλοσοφίας.
«[Για τον Δημόκριτο] σκοπός της ζωής είναι η ψυχική γαλήνη (τέλος δ᾽ εἶναι τὴν εὐθυμίαν), η οποία δεν ταυτίζεται με την ηδονή, όπως πιστεύουν κάποιοι που παρανόησαν τα διδάγματά του, αλλά η κατάσταση κατά την οποία η ψυχή ζει με γαλήνη και σταθερότητα, χωρίς να ταράζεται από κανέναν φόβο ή δεισιδαιμονία ή από κάποιο άλλο πάθος»
Το 1949, δύο ψυχολόγοι στο Χάρβαρντ, ο Jerome Bruner και ο Leo Postman, έκαναν ένα πείραμα με τραπουλόχαρτα. Έδειχναν διαφάνειες με εικόνες χαρτιών τράπουλας και ζητούσαν από το υποκείμενο να αναγνωρίζει το χαρτί, να λέει τι βλέπει φωναχτά («3 καρό» ή «άσος κούπα») και μετά να πατάει ένα κουμπί για να προχωρήσει στην επόμενη διαφάνεια. Περισσότερα
«Μη κατασπαταλήσεις το υπόλοιπο της ζωής σου σε φανταστικές σκέψεις για τους άλλους, αν δεν τις χρησιμοποιήσεις προς όφελος όλων. Γιατί θα στερηθείς κάποιο άλλο έργο […] με το να σκέφτεσαι τι θα κάνει ο τάδε και για ποιον λόγο, τι λέει και τι έχει στο μυαλό του και τι μηχανεύεται και όλα όσα κάνει σε απομακρύνουν από την παρατήρηση του δικού σου εαυτού» Μάρκος Αυρήλιος, Τα εις εαυτόν 3.4
