Μαθήματα από την ελληνική τραγωδία

saupload_greek_tragedy_l_3_c


Μία επίσκεψη στην Ελλάδα αφήνει πολλές ζωηρές εντυπώσεις. Υπάρχει, φυσικά, η πλούσια ιστορία της χώρας, η πληθώρα των αρχαιολογικών χώρων, το μπλε του καθαρού ουρανού και οι θάλασσες που μοιάζουν με κρύσταλλο.

Υπάρχει, όμως, και η έντονη πίεση κάτω από την οποία λειτουργεί σήμερα η ελληνική κοινωνία, αλλά και το εξαιρετικό κουράγιο με το οποίο οι πολίτες αντιμετωπίζουν την οικονομική καταστροφή. Αναπόφευκτα, μία επίσκεψη δημιουργεί, όμως, και ερωτήματα. Ειδικά το ερώτημα «τι θα έπρεπε να είχαν πράξει διαφορετικά οι διαμορφωτές πολιτικής για να αντιμετωπίσουν την οικονομική κρίση;».

Τα κρίσιμα λάθη πολιτικής είναι αυτά που διαπράχθηκαν ευθύς όταν ξέσπασε η κρίση. Αυτό έγινε ήδη φανερό στο πρώτο εξάμηνο του 2010, όταν η Ελλάδα έχασε την πρόσβαση στις χρηματοοικονομικές αγορές και το δημόσιο χρέος έπαψε να είναι βιώσιμο. Το κρατικό χρέος της χώρας θα έπρεπε να είχε αναδιαρθρωθεί χωρίς καθυστέρηση.

Εάν η Ελλάδα προχωρούσε άμεσα στην ελάφρυνση του χρέους της κατά δύο τρίτα, θα ήταν σε θέση να σταματήσει την απειλητική διόγκωση του χρέους της. Θα μπορούσε να είχε χρησιμοποιήσει ένα μέρος των εντόκων καταθέσεων για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Θα μπορούσε να είχε μειώσει τους φόρους, αντί να τους αυξήσει.

tragedy-337x270

Θα μπορούσε, επίσης, να είχε προχωρήσει σε επενδύσεις και να είχε θέσει ξανά σε εκκίνηση την οικονομία της, εάν όχι μέσα σε μήνες, αλλά με λίγη τύχη σε διάστημα όχι μεγαλύτερο του ενός έτους. Τώρα, το ΔΝΤ συμφωνεί ότι η αναδιάρθρωση του χρέους θα έπρεπε να είχε γίνει νωρίτερα. Τότε, όμως, δεν συμμεριζόταν αυτή την άποψη. Υπό την ηγεσία του Ντομινίκ Στρος Καν, το ΔΝΤ ενεργούσε υπό την καθοδήγηση της Γαλλίας και της Γερμανίας, οι οποίες ήταν σθεναρά αντίθετες σε μία ελάφρυνση του ελληνικού χρέους.

Από την πλευρά της, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απέρριψε το «mea culpa» του ΔΝΤ. Εμφανώς απασχολημένη με την κατάσταση των γαλλικών και γερμανικών τραπεζών, συνεχίζει να υποστηρίζει ότι η καθυστέρηση στην αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους ήταν η σωστή επιλογή και δεν λυπάται καθόλου που έριξε την Ελλάδα «στο στόμα του λύκου».


Με δεδομένη αυτή την αντίθεση, η ελληνική κυβέρνηση θα έπρεπε να είχε κινηθεί μόνη της. Εκ των υστέρων, υποστηρίζει ότι οι Αρχές θα έπρεπε να είχαν πράξει αυτό ακριβώς. Και έχοντας να αντιμετωπίσει την ξένη αντίδραση, η κυβέρνηση θα έπρεπε να είχε ανακοινώσει την απόφασή της να αναδιαρθρώσει το χρέος ως τετελεσμένη.

Σίγουρα, θα υπήρχαν κίνδυνοι. Η τρόικα -το ΔΝΤ, η Κομισιόν και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ)- ίσως να είχε αρνηθεί να παράσχει πακέτο διάσωσης, αναγκάζοντας την Ελλάδα να περιορίσει ακόμη περισσότερο τις εισαγωγές της. Η ΕΚΤ ενδεχομένως να σταματούσε την παροχή έκτακτης ρευστότητας, αναγκάζοντας την κυβέρνηση να επιβάλει κεφαλαιακούς ελέγχους και ίσως ακόμη να την κάνει να εξετάσει και την έξοδο από το ευρώ .

Ομως, αναλαμβάνοντας προληπτική δράση, οι Ελληνες ηγέτες θα μπορούσαν να έχουν θέσει τις βάσεις για διάλογο. Θα μπορούσαν να είχαν πει στους Ευρωπαίους εταίρους τους: «Κοιτάτε, δεν έχουμε άλλη επιλογή από το να αναδιαρθρώσουμε το χρέος μας, που σαφώς είναι μη βιώσιμο. Ομως, μη γελιέστε: η επιλογή μας είναι να παραμείνουμε στην Ευρωζώνη. Εχουμε δεσμευθεί σε μεταρρυθμίσεις. Με βάση αυτό, δεν συμφωνείτε ότι αξίζουμε την υποστήριξή σας;».

MasksComedyTragedy

Η δημιουργία μίας επιτακτικής κατάστασης θα απαιτούσε από την Ελλάδα να λάβει σοβαρά υπόψη της αυτές τις μεταρρυθμίσεις. Η κυβέρνηση θα μπορούσε να κάνει μία αρχή, φέρνοντας εργοδότες και εργατικά σωματεία στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, προκειμένου να καταλήξουν σε μια συμφωνία δίκαιου επιμερισμού των βαρών, συμπεριλαμβανομένης και μιας οριζόντιας μείωσης σε μισθούς και συντάξεις.

Αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί μέσω μιας ταυτόχρονης συμφωνίας για αναδιάρθρωση του χρέους των ιδιωτών. Με όλες τις πλευρές, λοιπόν, να αποδέχονται κάποιες θυσίες, θα ήταν ίσως εφικτό να υπάρξει συμφωνία για την απελευθέρωση των κλειστών επαγγελμάτων και για μία ουσιαστική φορολογική μεταρρύθμιση.

Αντί όμως να εργαστεί από κοινού με τους κοινωνικούς εταίρους της, η κυβέρνηση, ακολουθώντας τις εντολές της τρόικας, διέλυσε το σύστημα συλλογικής διαπραγμάτευσης, αφήνοντας τους εργαζομένους χωρίς καμία εκπροσώπηση. Με αποτέλεσμα, η Ελλάδα να μη διαθέτει πλέον μηχανισμό για τη διαπραγμάτευση ενός κοινωνικού συμβολαίου για μείωση μισθών, συντάξεων και άλλων υποχρεώσεων κατά δίκαιο τρόπο.

Και με κάθε πλευρά να προσπαθεί να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της, τα κλειστά επαγγέλματα στάθηκαν αδύνατον να ανοίξουν. Αμφισβητώντας δε ότι οι θυσίες θα μπορούσαν να επιμεριστούν, τα κέντρα συμφερόντων δεν κατάφεραν να διαπραγματευθούν μία ουσιαστική φορολογική μεταρρύθμιση.

Με την ελληνική κυβέρνηση να μην καταφέρνει πλέον να προωθήσει διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, απέτυχε να κερδίσει την εμπιστοσύνη των πιστωτών της. Και, υπό την αμφιβολία ότι η κυβέρνηση παραμένει δεσμευμένη στις μεταρρυθμίσεις, η τρόικα απαίτησε ένα δείγμα γραφής, υπό τη μορφή αυστηρών μέτρων λιτότητας, ως αντάλλαγμα για την παροχή βοήθειας.

Αυτές οι φορολογικές αυξήσεις και οι περικοπές κρατικών δαπανών οδήγησαν την οικονομία ακόμη πιο βαθιά στην ύφεση, δημιουργώντας μία σειρά από ψεύτικους ισχυρισμούς, ότι το δημόσιο χρέος ήταν βιώσιμο, και καθιστώντας πλέον επιτακτική μία αναπόφευκτη αναδιάρθρωση του χρέους ύστερα από δύο χρόνια αγωνίας.

Η Ελλάδα προσπαθεί τώρα να κάνει το καλύτερο σε μία δύσκολη κατάσταση. Προσπαθεί να δώσει ζωή στο πρόγραμμα των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και ασκεί παρασκηνιακές πιέσεις στην τρόικα για περαιτέρω ελάφρυνση του χρέους. Ομως, η ζημιά δεν θα μπορέσει να αποκατασταθεί εύκολα. Τα λάθη του παρελθόντος, τα οποία δεν διαπράχθηκαν μόνο από την Ελλάδα, αλλά και από τους διεθνείς εταίρους της, καθιστούν αναπόφευκτο ένα δύσκολο βραχυπρόθεσμο μέλλον.

Είναι όμως σημαντικό και για τις άλλες χώρες να αποκομίσουν το σωστό μάθημα. Εάν το κάνουν, τότε οι γενναίοι, καταπιεσμένοι κάτοικοί της μπορούν τουλάχιστον να αισθανθούν μία ανακούφιση, ότι και άλλοι λαοί, σε άλλες χώρες, θα αποφύγουν να κάνουν τις ίδιες, μη αναγκαίες, τελικά, θυσίες.

____

   ΒARRY EICHENGREEN – Καθηγητής Οικονομικών και Πολιτικής Επιστήμης στο University of California.

   Πηγή : Έντυπη έκδοση εφημερίδας Ναυτεμπορική της 19/6/2013  από  Project Syndicate

Αντικλείδι , https://antikleidi.com/

Συναφές: 

Παγκόσμια οικονομική κρίση: Ένας κόσμος στο χρέος 

Παίζουμε πάντα καθυστερήσεις, ενώ το παιχνίδι έχει τελειώσει. 

Σάιμον Κρίτσλεϊ – Στην ουσία κυβερνούν οι διεθνείς αγορές 

Τα οικονομικά των παιδιών μας

Μπορούμε να εμπιστευόμαστε τους οικονομολόγους; 

Η πλάνη του σπασμένου παράθυρου 

Σχετικά Άρθρα

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

1 σχόλιοΣχολιάστε

  • “Θα μπορούσε…., θα μπορούσε….., θα μπορούσε…..”. Αερολογίες χωρίς καμία βάση απλώς για χάϊδεμα αυτιών. Κι΄αν οι δανειστές, μετά από αυτές τις πραξικοπηματικού χαρακτήρα προτεινόμενες αποφάσεις μας, αρνούνταν οποιονδήποτε διάλογο με τους έλληνες μπαταχτσήδες, σε ποιό παγκόσμιο περιβάλλον θα καλούμασταν να βγούμε για εμπορικές συναλλαγές; Δεν μας δανείζουν μόνο οι κακοί Γερμανοί αλλά και οι Βραζιλιάνοι και οι Καναδοί και οι Χιλιάνοι και οι Ρώσσοι και όλος ο κόσμος. Όλοι αυτοί είναι αντίθετοι, κάποιοι από αυτούς μάλιστα πιο απόλυτα από τους Γερμανούς, σε οποιαδήποτε ευμενέστερη αντιμετώπιση των Ελλήνων οφειλετών. Αυτή η πραγματικότητα αποκρύπτεται, αποσιωπάται από τους λαοπλάνους κήρυκες των ριζοσπαστικών μονομερών λύσεων. Στο κήρυγμά τους μένουν πάντα στο πρώτο σκέλος. Το όμορφο και ελκυστικό. Το δεύτερο, αυτό των ενδεχόμενων έστω συνεπειών και πώς θα το αντιμετωπίσουν, ποτέ δεν το ανέλυσαν στους πολίτες.