Αποσπάσματα από κείμενα του Κώστα Αξελού ακτινογραφούν τις ελληνικές παθογένειες
Κατηγορία -Φιλοσοφία
Φιλοσοφία
Μια λέξη που ακούγεται ή γράφεται διαρκώς στα ΜΜΕ και στα ΜΚΔ από πολιτικούς και πολίτες είναι “αυθαιρεσία”. Σίγουρα, δεν είναι σημερινή έννοια, αλλά βρίσκεται θεμελιωμένη στην ελληνική κοινωνία από την ίδρυση, ακόμα, του νεοελληνικού κράτους.
Αλήθεια ως αντιστοιχία (truth as correspondence).
Κατά τον Αριστοτέλη (384-322 π.Χ.), τὸ λέγειν τὸ ὂν μὴ εἶναι ἢ τὸ μὴ ὂν εἶναι ψεῦδος. Αυτή η προφανής αλήθεια συχνά θεωρείται ότι στηρίζει τη θεωρία για την αλήθεια ως αντιστοιχία, κατά την οποία όταν λέμε ότι μια πρόταση είναι αληθής δηλώνουμε ότι η πρόταση βρίσκεται σε αντιστοιχία με την πραγματικότητα.
Υπάρχουν δύο είδη αρνητών της ηθικότητας.
“Το να αρνείσαι την ηθικότητα” -αυτό μπορεί να σημαίνει πρώτα: να αρνείσαι ότι τα ηθικά κίνητρα, για τα οποία οι άνθρωποι ισχυρίζονται ότι πραγματικά τους ώθησαν στις ενέργειές τους, έκαναν κάτι τέτοιο -αυτό ισοδυναμεί με τον ισχυρισμό ότι η ηθικότητα συνίσταται σε λόγια και ότι ανήκει στη χονδροειδή και λεπτή απάτη (πιο συχνά αυταπάτη) των ανθρώπων, και ίσως τις περισσότερες φορές ακριβώς των πιο φημισμένων για την αρετή τους.
Κάποιοι άνθρωποι μπορεί να έφερναν την αντίρρηση ότι οι αλγόριθμοι δεν θα μπορούσαν ποτέ να πάρουν σοβαρές αποφάσεις για λογαριασμό μας, γιατί οι σημαντικές αποφάσεις περιλαμβάνουν συνήθως και μια ηθική διάσταση, και οι αλγόριθμοι δεν κατανοούν την ηθική. Ωστόσο, δεν υπάρχει κάποιος λόγος να υποθέτουμε ότι οι αλγόριθμοι δεν θα μπορέσουν να ξεπεράσουν τον μέσο άνθρωπο ακόμα και στην ηθική.
Στις εξορίες βρίσκουν άλλους οργίλους. Και σχετίζονται με αυτούς που ο θυμός τους δεν έχει τελειωμό. Αυτούς τους οργίλους-θυμωμένους που παραλογίζονται και πικραίνονται και αγανακτούν. Και συχνά μιμούνται άτοπα την οργή των θεών. Όπως τουλάχιστον μας έχει παραδοθεί ο θυμός των θεών μέσα από την μυθολογία.
Γνώμες
Το αλάνθαστο των αισθήσεων δεν μας εξασφαλίζει το δρόμο προς την παντογνωσία. Οι αισθητηριακές εντυπώσεις είναι απόλυτα αξιόπιστες, αλλά θα πρέπει επίσης να αναγνωρίσουμε πως δεν είναι απόλυτα διαθέσιμες.
Ο άνθρωπος είναι ένα λογικό ον — όπως έχω ακούσει να λένε τουλάχιστο. Μια ολόκληρη ζωή ψάχνω μ’ επιμέλειά να βρω αποδείξεις που να το επιβεβαιώνουν, αλλά δεν στάθηκα τυχερός ως τώρα, όσο κι αν ταξίδεψα σ’ ένα σωρό χώρες, σε όλες τις ηπείρους.
Πάντως, αυτό βάλ’ το καλά στο μυαλό σου: η δυστυχία μας δεν πρόκειται να πάρει τέλος αν δεν θεραπευθεί πρώτα η ψυχή μας, κι αυτό μόνο με τη φιλοσοφία μπορούμε να το πετύχουμε. Αφού κάναμε λοιπόν την αρχή, ας αφεθούμε στα χέρια της για να μας θεραπεύσει. Θα γίνουμε σίγουρα καλά, αρκεί να το θέλουμε.
Ο όρος «βάρβαροι» συνδέεται βασικά με την εθνική συνείδηση των Ελλήνων —ιδιαίτερα στην κλασική εποχή και έπειτα. Πριν οι Έλληνες (γύρω στον 7ο π.Χ. αιώνα) καθορίσουν με το όνομα «Πανέλληνες» και έπειτα με το όνομα «Έλληνες» τον λαϊκό χαρακτήρα, είχαν ήδη χαράξει γύρω τους έναν κύκλο, που διαχώριζε αυτούς από τους άλλους λαούς, τους οποίους ως πρώτο γνώρισμα προβάλλουν οι ακατάληπτες για τους Έλληνες και κακόηχες λέξεις και γλώσσες γενικά.
Ολοκληρώνοντας το πέμπτο βιβλίο από τα «Ηθικά Νικομάχεια» ο Αριστοτέλης θεωρεί αναγκαίο να διερευνήσει την έννοια της επιείκειας: «Η συνέχεια της έρευνάς μας απαιτεί να μιλήσουμε για την επιείκεια και το επιεικές: σε ποια σχέση βρίσκεται η επιείκεια προς τη δικαιοσύνη και σε ποια το επιεικές προς το δίκαιο· γιατί η εξέταση κάνει φανερό ότι ούτε είναι απολύτως το ίδιο πράγμα ούτε ότι είναι διαφορετικά το ένα από το άλλο…» (1137a 10, 36-40).
Oι περισσότεροι άνθρωποι όταν μιλούν για την θρησκεία, έχουν στο μυαλό τους έναν θεό που ανταμείβει το καλό και τιμωρεί το κακό. Αλλά η ιδέα των ηθικά αφοσιωμένων θεών δεν είναι σε καμία περίπτωση καθολική.
Τα συμπτώματα του πάθους του θυμού είναι κοινά σε όλους. Έτσι δεν υπάρχει σύνεση και διάκριση ούτε σε νέους ούτε σε γέρους, όσον αφορά την σωματική έκφραση του θυμού τους.
Σαν σήμερα, στις 8 Απριλίου 1911, γεννήθηκε ο μεγάλος σύγχρονος Γαλλορουμάνος στοχαστής Εμίλ Σιοράν
Ο Αντι-προφήτης
Μέσα σε κάθε άνθρωπο υπνώττει ένας προφήτης, και όταν αφυπνίζεται το κακό στον κόσμο είναι λίγο περισσότερο… Περισσότερα
Είναι γνωστό ότι οι Επικούρειοι ήταν μια φωνή λογικής μέσα σ΄ έναν κόσμο μαγείας και παραλόγου. Υπήρξαν μεγάλοι πολέμιοι της απάτης και των κάθε λογής αγυρτών.
Αν θέλουμε να αποτρέψουμε τη συγκέντρωση όλου του πλούτου και της εξουσίας στα χέρια μιας μικρής ελίτ, το κλειδί είναι να ρυθμίσουμε το ιδιοκτησιακό καθεστώς των δεδομένων.
Χρησιμοποιώντας παραδείγματα από τις διακοπές έως τις κολονοσκοπήσεις, ο βραβευμένος με Νόμπελ και ιδρυτής των συμπεριφορικών οικονομικών Ντάνιελ Κάνεμαν διαφωτίζει πως οι “βιωματικοί εαυτοί” μας και οι “εμπειρικοί εαυτοί” μας αντιλαμβάνονται την ευτυχία διαφορετικά. Αυτή η νέα αντίληψη έχει σημαντικές επιρροές στα οικονομικά, τη δημόσια πολιτική — καθώς και στην κατανόηση του εαυτού μας.