Η ελπίδα είναι κινητήρια δύναμη της ανθρώπινης ζωής. Μόνο που συχνά εκτρέπεται σε ψευδαίσθηση…
Αν θέλαμε να συμπληρώσουμε την πασίγνωστη ρήση πως ”η ελπίδα πεθαίνει τελευταία”, θα λέγαμε πως ‘ο φόβος γεννιέται πρώτος’. Πράγματι, το πιο αρχέγονο συναίσθημα στον άνθρωπο είναι ο φόβος: σκεφτείτε το νεογέννητο που από το σκοτάδι της μήτρας εξέρχεται σε έναν φωτεινό αλλά παντελώς άγνωστο κόσμο. Τον αρχαικό, τον πρωτόγονο άνθρωπο, που ήταν ζωσμένος από σωρεία ανεξήγητων, πρωτόφαντων και επικίνδυνων πραγμάτων μέσα στην άγρια φύση. Σκεφτείτε, πάλι, τη διαρκώς απειλούμενη ύπαρξή μας, που αυτόματα εγείρει τον φόβο σε οριακές στιγμές. Ή τις κάθε είδους προλήψεις μας, κατάλοιπα μιας αρχέγονης ανθρώπινης κατάστασης δεισιδαιμονίας, που δεν πρόκειται ποτέ να εξαλειφθεί από το είδος μας, όσο κι αν συνεχώς αναπτύσσεται η Επιστήμη με τον άκρατο ορθολογισμό της.
Κάτι ξέρουν όσοι εκμεταλλεύονται την επίγνωση της αλήθειας αυτής, προκειμένου να χειραγωγούν τις μάζες. Θρησκευτικοί ταγοί (ιερείς) -για παράδειγμα- που διαστρεβλώνουν σκόπιμα τις διδασκαλίες και το πνεύμα της θρησκείας, εμφανίζοντας τον Θεό ως τιμωρό (και την ”Κόλαση” ως μεταθανάτιο τόπο τιμωρίας και μαρτυρίου) ή πολιτικοί-ρήτορες, όταν -συχνότατα- στις ομιλίες τους, και κυρίως τις προεκλογικές, πρώτα και πάνω από όλα ενσπείρουν σενάρια φόβου, τα οποία συνδέουν φυσικά με επικείμενη έλευση των Άλλων στην εξουσία: ”οι αντίπαλοι θα φέρουν την καταστροφή. Το… χάος”. Έτσι λένε. Εν μέσω επικής μουσικής, που υποβάλλει ξεχωριστές ιδέες, αισθήματα και προσδοκίες, έτσι φωνάζουν μπροστά στα παλλόμενα από ενθουσιασμό πλήθη, τα οποία ίσως περισσότερο κι από ό,τι υποστηρίζουν από κοινού τα μέλη τους, τα ενώνει ό,τι αποστρέφονται. Ό,τι απεχθάνονται. Τα ίδια βέβαια διατείνονται και τα επιτελεία που αναλαμβάνουν την προεκλογική διαφημιστική καμπάνια των κομμάτων, μέσα όχι μόνο από κατάλληλες λέξεις ή φοβικά μότο, αλλά και και από χαρακτηριστικές υποβλητικές εικόνες που ”παίζουν” με το ασυνείδητο και με τη φαντασία μας, η οποία -αν μη τι άλλο- πάντα περιέχει ”σπέρματα” φόβου.
Βλέπετε, εκ των υστέρων δύσκολα θα απαιτήσει κάποιος στα σοβαρά αποκατάσταση της αλήθειας: ό,τι έγινε, έγινε.
Λέξεις κατάλληλες για τούτο, ασφαλώς υπάρχουν. Κατάλληλες με την αοριστία-τους να προκαλούν μια μυστηριώδη δύναμη. Και να υποβάλλουν τα πλήθη, αφού στις συλλαβές και στο άκουσμά-τους περικλείονται ασυνείδητοι ανθρώπινοι πόθοι, καθώς και η ελπίδα της πραγματοποίησής τους. Το ίδιο κάνουν και οι ρήσεις μεγάλων προσώπων, τα τσιτάτα που και μόνο το άκουσμα του ονόματος που τα διατύπωσε, ασκεί μια αναντίρρητη αποδοχή στον καθένα. Οι πολιτικοί τα επαναλαμβάνουν διαρκώς, σαν μια αιώνια παρακαταθήκη του αυτονόητου που υποτάσσει τις μάζες.
Χρειάζεται τελικά να βρούμε το μέτρο. Τη ”λελογισμένη” αισιοδοξία, εν προκειμένω: αυτή που περιέχει μέσα της και επιφυλάξεις. Οι οποίες προκύπτουν από το έτσι κι αλλιώς αβέβαιο οποιασδήποτε ανθρώπινης κατάστασης. Εκεί εξάλλου, όπως είπαμε και παραπάνω, παίζεται όλο το παιχνίδι του πώς υποδεχόμαστε τα γεγονότα: στην (α)συμφωνία των προσδοκιών με την πραγματικότητα.
************************
Αντικλείδι , https://antikleidi.com
Συναφές:
Ένα από τα μεγαλύτερα παράδοξα της σύγχρονης επιστήμης είναι ότι ενώ συνθέτει μια ηγεμονική κουλτούρα,…
Από όλες τις προφητικές γνώσεις που μπορεί να βρει κανείς στο κλασικό μυθιστόρημα του Όργουελ,…
Το 1784, σε ένα δοκίμιό του με τίτλο αυτή την ερώτηση: "Was ist Aufidarung?", ο…
Υπάρχουν δύο απαραίτητα στοιχεία για τη γνώση: το υποκείμενο της γνώσης (ο γνωρίζων, ή ο…
Ένα μικρό αφιέρωμα στον συγγραφέα και ψυχολόγο Daniel Kahneman που διακρίθηκε για το έργο του…
Για κάποιους είναι τόσο εύκολο να ερωτευτούν με μια ιδέα όσο και έναν άνθρωπο. Οι…