«Σε όλη μου τη ζωή, από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, αγαπούσα την Ευρώπη. Ισως διότι καταλάβαινα ότι προέρχομαι από μια χώρα, αυτό το “μικρό πέτρινο ακρωτήρι στη Μεσόγειο”, όπως το είπε ο Σεφέρης στην ομιλία του στη Σουηδία για το Νομπέλ, που είναι και δεν είναι Ευρώπη. Είναι ως προς το παρελθόν της -ίσως-, δεν είναι ως προς το παρόν της – ενίοτε.
Συνεπώς, δεν αισθάνθηκα ποτέ πλήρως Ευρωπαίος και η Ευρώπη είχε -και έχει ακόμα- για μένα και κάτι το εξωτικό. Οσο κι αν με γοήτευαν η αισθησιακή νωχέλεια της Ανατολής, τα άλλοτε σκυθρωπά κι άλλοτε θορυβώδη Βαλκάνια, το βλέμμα μου γυρνούσε πάντοτε προς τη Δύση – ακράγγιζε τις αμερικανικές ακτές κι επέστρεφε στην αγκαλιά της Γηραιάς Ηπείρου. Μου ήρθαν πολύ έντονα στο νου, και την καρδιά, αυτές οι σκέψεις, αρχές της εβδομάδας, το πρωί μετά τις εκλογές. Αυτή η αγάπη που κατά καιρούς το λες και έλλειψη, νοσταλγία.
»Μεγαλώνοντας, άρχισα να εκλογικεύω αυτή την αγάπη, να την ανατέμνω, όσο μπορούσα φυσικά, όσο καταλάβαινα και καταλαβαίνω ακόμα. Ας πούμε, δίχως να το ξέρω, αυτό που με έλκυε από την Ευρώπη ήταν το πνεύμα που άφησε η Γαλλική Επανάσταση (η οποία, την ίδια στιγμή, ξέρουμε πόσο αθώο αίμα είχε): αυτή τη διασύνδεση με τον οικουμενικό Λόγο, την τάξη, τη δικαιοσύνη, την ελευθερία. Το οικουμενικό πνεύμα που όμως δεν πάσχει από την ψευδαίσθηση του μοναδικού, του ξεχωριστού, αυτού δηλαδή που δεν δημιουργεί τις προϋποθέσεις για χάσματα μεταξύ των πραγμάτων, αυτό που δεν δίνει έμφαση στις ανομοιότητες αλλά στις ομοιότητες. Ηταν το πνεύμα αυτό που με βοήθησε να κατανοήσω καλύτερα και να αγαπήσω ακόμα πιο αληθινά τις πτυχές εκείνες του εαυτού μου που είναι περισσότερο “Ανατολή” ή “Βαλκάνια”.
»Κάποια στιγμή, κατά τον ρουν αυτής της προσωπικής, υπαρξιακής σχεδόν, έρευνας έπεσα πάνω στον Αζάια Μπερλίν και τις σκέψεις του για το “Κοινωνικό Συμβόλαιο” του Ρουσό: “μια κατ’ εξοχήν κλασική πραγματεία που μιλά για την επιστροφή του ανθρώπου σε εκείνες τις βασικές, θεμελιακές αρχές που είναι κοινές για όλους τους ανθρώπους· την κυριαρχία του οικουμενικού Λόγου, που ενώνει τους ανθρώπους, σε αντίθεση με τα συναισθήματα, που τους χωρίζουν· την κυριαρχία της οικουμενικής δικαιοσύνης και της οικουμενικής ειρήνης, σε αντίθεση με τις συγκρούσεις και τις θυελλώδεις αναταραχές που αποκολλούν την καρδιά από τον νου, χωρίζουν τον άνθρωπο από τον συνάνθρωπό του και τον στρέφουν εναντίον του”.
»Ηρθαν εποχές, μέρες και χρόνια, που αυτό το πνεύμα απειλήθηκε, υπονομεύθηκε, αμφισβητήθηκε – από τους ίδιους τους Ευρωπαίους. Ακόμα και μια αποκρυφιστικού τύπου γραφειοκρατία εξόντωσης ανθρώπων, ένας ζοφερός ρομαντισμός, στην καρδιά της Ευρώπης γεννήθηκε. Και σήμερα, φαίνεται πως ζούμε κάτι παρόμοιο, τηρουμένων των αναλογιών.
Ομως ο κόσμος μονάχα μπροστά προχωράει – έστω κι αν κάθε τόσο, μικρές ή μεγάλες παρενθέσεις, σε υποβάλλουν σε ένα βασανιστικό βήμα σημειωτόν ή σε γυρνάνε και προς τα πίσω. Τα πράγματα όμως εξελίσσονται και προχωρούν κι εμείς μαζί τους. Η Ευρώπη θα ξαναβρεί τον βηματισμό της κι εγώ θέλω να είμαι κοντά της σε αυτή την πορεία. Μπορεί να πάρει κάμποσο αλλά θα είμαι, θα είμαστε εκεί, έτσι δεν είναι; Ακούγοντας τον Alexandre Tharaud να παίζει εξαίσια το “Les Barricades Mysterieuses” του Φρανσουά Κουπρέν».
__________
by Αντικλείδι , https://antikleidi.com
Συναφές:
Ο Οδυσσέας Ελύτης για την Ευρώπη και την Ελλάδα
Τι είν’ η Ευρώπη μου; Βλέπε «Αγωγή του Ευρωπαίου Πολίτη»
Ουμπέρτο Έκο: O πολιτισμός, η μόνη κοινή μας ευρωπαϊκή ταυτότητα
[…] Νοσταλγία και αγάπη για την Ευρώπη […]