Ένα τραγούδι σε μισή μουσική Θεοδωράκη και άλλη μισή Χατζιδάκι

Το τραγούδι “Είμαι Ευρωπαίος” με ερμηνευτή τον Πέτρο Πανδή γράφτηκε το 1968, δισκογραφήθηκε εκτός Ελλάδας το 1973 και κυκλοφόρησε εδώ πολλά χρόνια μετά σε μία έκδοση με εξώφυλλο φιλοτεχνημένο από τον Νίκο Κούνδουρο. Αποτελεί ένα από τα πιο χαριτωμένα σημεία στην κοινή καλλιτεχνική πορεία των δύο θηρίων, του Μίκη Θεοδωράκη και του Μάνου Χατζιδάκι, εφόσον ο πρώτος άλλαξε ελαφρώς τη μουσική και έβαλε καινούργιους στίχους, κρατώντας το ρεφραίν από το τραγούδι Υμηττός (Εκεί ψηλά στον Υμηττό) του δεύτερου!

Χαριτωμένα φυσικά λέμε για σήμερα, διότι η εποχή και οι συνθήκες κάτω από τις οποίες γράφτηκε το κομμάτι μόνο έτσι δε θα χαρακτηρίζονταν.

Ο ίδιος ο Μίκης Θεοδωράκης έχει αφηγηθεί με χιούμορ την ιστορία του Είμαι Ευρωπαίος: Το 1968 βρισκόταν εξόριστος στη Ζάτουνα, καταδικασμένος σε κατ’οίκον περιορισμό. Του έλειπε το πιάνο του, αφενός για να περνάει ευκολότερα ο χρόνος του, αφετέρου για να γράφει πρόχειρα καινούργια τραγούδια και να τα στέλνει μυστικά στο εξωτερικό.

Κάνει αίτηση να έρθει το πιάνο από το σπίτι του στο Βραχάτι στο μέρος της εξορίας του, κάτι που παραδόξως γίνεται ένα μήνα μετά. Μέχρι και οι χωροφύλακες βοήθησαν να κουβαληθεί το ογκώδες πιάνο, σκεπτόμενοι πως θα έχουν και ψυχαγωγία, μια και τους είχε ανατεθεί να φυλάνε τον κομμουνιστή μεν, μουσικοσυνθέτη δε, Θεοδωράκη.

Σύντομα άρχισαν οι…παραγγελιές! Ο Μίκης έξω στο μπαλκόνι, καλοκαίρι κιόλας, οι δεσμοφύλακες του από κάτω. Ευτυχώς που ο συνθέτης κατάλαβε πως δεν ήταν και τόσο γενναιόψυχη εκ μέρους των χουντικών ή έστω τυχαία η άδεια για μεταφορά του πιάνου. Υπήρχε καθολική απαγόρευση μετάδοσης και ερμηνείας των τραγουδιών του.

Για το λόγο αυτό σκέφτηκε να μπλέξει μελωδίες γνωστές του Μάνου Χατζιδάκι με τις δικές του νέες μουσικές ώστε όλοι να νομίζουν ότι απλά περνάει την ώρα του. Κάθε λίγο και λιγάκι έβγαινε στο μπαλκόνι κι έλεγε στους χωροφύλακες: Χατζιδάκις, έτσι; Τ’ ακούτε!

Που νά’ξεραν βέβαια ότι το τραγούδι Εκεί ψηλά στον Υμηττό θα περιείχε στίχους για το φασισμό που χτυπάει ξανά την πόρτα ή και οικουμενικά αντιρατσιστικά συνθήματα! Ούτως ή άλλως, σχεδόν είκοσι χρόνια μετά απ’ αυτό το παιχνίδι του συναδέλφου του, Μίκη Θεοδωράκη, με τους χουντικούς, ο ίδιος ο Μάνος Χατζιδάκις θα μας πληροφορούσε στο ένθετο της Λαϊκής Αγοράς του ότι ο Υμηττός δε συντηρούσε κανένα μυστικό…