«H Κουρούνα με το νου της εμαγείρευε το φάβα»…Από όλες τις παροιμίες που μου έχει πει η γιαγιά μου αυτή νομίζω ότι ταιριάζει απόλυτα στην εποχή που ζούμε. Με τους πολλούς «επαναστάτες» χωρίς την επανάσταση.
Γιατί πιο εύκολο είναι απλώς να ρίχνουμε το ανάθεμα, να ψέγουμε αυτούς που μας έφεραν σε αυτήν την κατάσταση, να κάνουμε την επανάσταση της πολυθρόνας χωρίς καμία ενδοσκόπηση και αυτογνωσία. Για να τα πάρουμε όμως από την αρχή. Πώς φτάσαμε ως εδώ;
Μια φορά και έναν καιρό η τιμή , το ήθος, η αξιοπρέπεια, η υπερηφάνεια εξαφανίστηκαν. Τι έγιναν όλες αυτές οι αξίες στις οποίες γαλουχήθηκαν στρατιές ελληνικών γενεών μέσα από τη θρησκεία , την οικογένεια ή το σχολείο; Και πού χάθηκε το νήμα; Γιατί δεν μπορώ να διανοηθώ ότι ο απατεώνας ή ο φοροφυγάς έμαθε από τους γονείς του πώς να κλέβει ή πώς να εξαπατά τον διπλανό του για να αποκτήσει εύκολο χρήμα… Ή μήπως από εκεί το έμαθε ;
Η γενιά που ακολούθησε τη Μεταπολίτευση ήταν αρκετά στερημένη. Διψούσε πρωταρχικά για Ελευθερία και Δημοκρατία, ώστε όταν αυτές οι αξίες συνοδεύτηκαν και από υλικά αγαθά , η δίψα έγινε μανία για το χρήμα…
Και ως ένα βαθμό είναι φυσικό, αν αναλογιστεί κανείς ότι μόλις μια γενιά πριν από τη δικτατορία, με το ζόρι έμπαινε φαγητό στο σπίτι. Με τις πρώτες οικονομίες ο Έλληνας επένδυσε στη γη, έχτισε σπίτι , αγόρασε εξοχικό και αυτοκίνητο.
Η είσοδος στην τότε ευρωπαϊκή οικονομική κοινότητα του έδωσε τη δυνατότητα να γυρίσει τον κόσμο και να αξιοποιήσει όλες τις δυνατότητες της προηγμένης Τεχνολογίας. Ο αγρότης και τα παιδιά του παράτησαν την ύπαιθρο και ονειρεύτηκαν τη μεγάλη ζωή στην πόλη. Ήρθαν και τα ευρωπαϊκά κονδύλια και το όνειρο έγινε πραγματικότητα με τη σιωπηλή ανοχή πολιτών και πολιτικών.
Γιατί, μαζί μπορεί να μην τα φάγαμε αλλά μαζί τα ζήσαμε, τα βλέπαμε και τα ανεχόμαστε. Επειδή και η αδιαφορία και ο ωχαδερφισμός εμπεριέχουν την ίδια δόση συνενοχής. Κοινό μυστικό ήταν στις συζητήσεις μας ότι είμαστε πλούσιοι πολίτες που ζούμε σε μία φτωχή χώρα. Μία χώρα που ως καλοί πατριώτες την αρμέγαμε χωρίς να της προσφέρουμε τίποτα..
Και ας μην κάνουμε πως μάθαμε τη λέξη λιτότητα τα τελευταία δύο χρόνια της κρίσης.Τη θυμάμαι από τότε που πήγαινα δημοτικό. Όλοι οι πολιτικοί την χρησιμοποιούσαν για να δώσουν έμφαση στον κούφιο ξύλινο λόγο τους, να δώσουν υποσχέσεις ότι θα την εφαρμόσουν αλλά χωρίς αντίκρισμα.’ Ολοι γνώριζαν ότι υπάρχει πρόβλημα, κανείς δεν ήθελε να το αγγίζει. Και τώρα που έσκασε, ο ένας επιρρίπτει την ευθύνη στον άλλον.
Και το πιο θλιβερό είναι ότι η γενιά της δεκαετίας του ‘90 και μετά είναι η πιο έξυπνη και η πιο μορφωμένη των τελευταίων χρόνων, όπως είπε – μεταξύ άλλων – και ο πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου Μάρτιν Σούλτς: «Η Ελλάδα, η Ισπανία και η Ιταλία έχουν τις καλύτερα ίσως μορφωμένες γενιές» στην ιστορία τους. Και τώρα που είναι έτοιμοι να δουλέψουν, η κοινωνία λέει «δεν υπάρχει χώρος για εσάς». Δημιουργούμε μια χαμένη γενιά.»
Από την generation X της προηγμένης Τεχνολογίας, των smart phones, των ταμπλετών και των γιάπηδων περάσαμε με ιλιγγιώδη ταχύτητα στην generation Lost.
Είναι αλήθεια ότι ο Έλληνας εκτός από τα μπετά επένδυσε και στη μόρφωση των παιδιών του. Πανεπιστήμια, ξένες γλώσσες, μεταπτυχιακά. Τα προσόντα των νέων Ελλήνων δεν έχουν να ζηλέψουν τίποτα από αυτά των ξένων. Μόνο που τώρα είναι υπερβολικά και άχρηστα. Και τα κίνητρα των γονιών δεν ήταν και τόσο αγνά.
Πέρα από την ανταγωνιστική φύση του Έλληνα που θέλει πάντα ό,τι έχει ο διπλανός του ή το παιδί του να γίνει καλύτερο από του γείτονα, η επιμονή για το Πανεπιστήμιο έκρυβε τη δική του ανάγκη να αποκτήσει ο απόγονός του κύρος και χρήμα. Την πίεση να επιλέξουμε το επάγγελμα του γιατρού, του δικηγόρου τη ζήσαμε τουλάχιστον δύο γενιές.
Και, δυστυχώς, αυτό δεν είναι μόνο η δική μου άποψη. Η μελέτη της European Social Survey είναι αποκαλυπτική. Στην ερώτηση, πόσο σημαντικό είναι για εσάς να αποκτήσετε χρήματα και να είστε πλούσιοι, οι Έλληνες βρίσκονται στην τέταρτη θέση -με πρώτη τη Ρωσία ενώ, στη συνέχεια ακολουθεί το Ισραήλ και η Τσεχία..
Ο πλούτος έγινε ο θεός και ο τζόγος ο ημίθεος της νεολαίας.
Μετά το «Ψωμί, Παιδεία, Ελευθερία» της περιόδου της δικτατορίας που γράφτηκε με αίμα στο Πολυτεχνείο, οι πορείες διαμαρτυρίας περιορίστηκαν σε αιτήματα γενικά και αόριστα για μία καλύτερη παιδεία και σε καταλήψεις σχολικών κτιρίων χωρίς οργάνωση , ουσία και στόχο. Κάθε γενιά που ακολουθεί εγκλωβίζεται ακόμα περισσότερο στον μικρόκοσμό της, την αφορούν μόνο τα πάρτυ , οι εκδρομές και αφήνει τα Πανεπιστήμια βορρά των επαγγελματιών συνδικαλιστών, που έχουν εκπαιδευτεί σε ένα μόνο πράγμα. Να ζουν παρασιτικά στις παρυφές του συστήματος, να ψέγουν, να κατηγορούν και να καταγγέλλουν χωρίς να προτείνουν αλλά πάντα στο τέλος γεύονται το μέλι μέχρι το μεδούλι.
Και εκεί που περίμενε κανείς, η κρίση να έχει θυμώσει περισσότερο τους νέους, τη γενιά των 20 άρηδων που έχουν προεξοφλήσει οι ηγέτες της ΕΕ ότι είναι ήδη χαμένη, δεν κουνιέται φύλο..
Και εκεί που περίμενε κανείς να ξυπνήσει το επαναστατικό τους πνεύμα, για την αδικία να πληρώνει η πιο εξελιγμένη γενιά όλα τα λάθη των προηγούμενων , να ξεχυθούν στους δρόμους και να παρασύρουν τους αδελφούς, τους γονείς και τους παππούδες τους σε μαζικές πορείες και συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας στέκονται αποχαυνωμένοι να κοιτούν στο άπειρο..
Και δεν μιλάμε για βία, αλλά για θυμό, οργή που κάνουν το αίμα σου να βράζει τόσο που να θέλεις να αλλάξεις τον κόσμο…
Αν περάσεις από φοιτητικό στέκι θα δεις νέους να συνωστίζονται σε καφετέριες γεμάτες καπνό, να παίζουν χαρτιά, να απολαμβάνουν το φρέντο τους και να μιλούν για μπάλα… Σαν να μη συμβαίνει τίποτα. Σαν να ζουν σε έναν ιδεατό, όμορφο κόσμο. Σαν να αρνούνται τη σκληρή πραγματικότητα..
Ας το παραδεχτούμε, λοιπόν. Γαλουχήσαμε γενιές πανέξυπνων, ταλαντούχων αλλά καλομαθημένων παιδιών που αναζητούν τα εύκολα και δραπετεύουν στα δύσκολα. Τα αγόρια μεγάλωσαν σαν πρίγκιπες και τα κορίτσια σαν πριγκίπισσες. Τα αγόρια έμαθαν να τα θέλουν όλα και γρήγορα. Τα κορίτσια εκπαιδεύτηκαν να ζητούν το τέλειο, το ιδανικό , τα άπιαστο. Δύο κόσμοι που συναντώνται σπάνια. Δεν έμαθαν να μοχθούν, να προσπαθούν , να ιδρώνουν. Το αξιακό σύστημα της τιμής, του ήθος της αξιοπρέπειας, της υπερηφάνειας δεν αφομοιώθηκε από τις νέες γενιές, γιατί ο ιός του χρήματος πρόλαβε να μολύνει τις παλαιότερες.
Και όλα αυτά έγιναν επειδή κριτήριο αγάπης ήταν η υπερβολική προσφορά υλικών αγαθών στα παιδιά χωρίς μέτρο και έλεγχο. Δίναμε όπως ακριβώς ζούσαμε. Ασύδοτα.
Η γενιά των 20 άρηδων φαίνεται να είναι, ίσως, πιο αδικημένη σε σχέση με τις γενιές της δεκαετίας ‘70 και ‘80 που έζησαν και την περίοδο της επίπλαστης ευδαιμονίας. Στην πραγματικότητα, όμως, αν δεν γίνει κάτι άμεσα η γενιά που θα ζήσει πέτρινα χρόνια είναι αυτή που έχει κάνει τα πρώτα βήματα ή δεν έχει γεννηθεί ακόμα..
Όσο είναι ακόμα καιρός, λοιπόν, μη μαθαίνετε στα παιδιά σας πώς θα γίνουν πλούσιοι αλλά πως θα γίνουν ευτυχισμένοι . Όταν μεγαλώσουν θα μπορούν να αναγνωρίσουν την αξία των απλών πραγμάτων και όχι την τιμή τους…
_____
Ιουλία Βελισσαράτου
Αντικλείδι , https://antikleidi.com
Συναφές:
Ο νεοπλουτισμός και επαρχιωτισμός του Ελληνάρα με το πούρο…
Ιουλία, πολύ ωραία είναι αυτά που λες αλλά ξέχασες να γράψεις ότι από μια δημοκρατία έτσι-κι’έτσι περάσαμε στη δικτατορία των συνταγματαρχών και από εκεί πολύ γρήγορα στην δικατατορία των επωνύμων και των απατεώνων. Και τώρα πληρώνουμε το μάρμαρο, το μάρμαρο που καταστρέφουν στα κτήρια και τα πεζοδρόμια οι απελευθερωτές αντιστασιακοί. Ουέ που έλεγαν οι ένδοξοι πρόγονοί μας. Και αυτό αν είναι αλήθεια ότι το σημερινό συνονθύλευμα είναι γνήσιοι απόγονοι του έπους της αρχαίας Ελλάδας που γέννησε ένα Σωκράτη, ένα Πλάτωνα, ένα Αριστοτέλη και πολλούς άλλους ένδοξους Έλληνες, όταν στην Ελλάδα μας κατοικούσαν Έλληνες!
Πολύ “γενικό” το άρθρο σας, με πολλές γενικολογίες και αοριστίες.
Π.χ. λέτε ότι ο τζόγος έγινε ο ημίθεος κλπ. Δηλαδή πριν δεν υπήρχε τζόγος και μάλιστα διαδεδομένος; Τυχερά παιχνίδια παίζει ο Έλληνας των τελευταίων 2 γενεών μόνο και όχι π.χ. από την αρχαία Ελλάδα ακόμα; Δεν έχετε ακούσει για την κυβεία του Παλαμήδη; Ζάρια δεν έπαιζαν με μανία ο Λέων Φωκάς, ο Ρωμανός Β’, και ο Κωνσταντίνος Η’, που ήταν μάλιστα και διαρκώς χαμένος, όπως μας λέει και ο Μιχαήλ Ψελλός. Ζάρια δεν έπαιζαν καθόλη τη διάρκεια της Χριστιανικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και φυσικά στην Μικρά Ασία μέχρι και τους νεώτερους χρόνους; Δεν υπήρξε περίοδος που ο τζόγος να μην είναι διαδεδομένος σε Ελληνικό χώρο.
“Η γενιά που ακολούθησε τη Μεταπολίτευση ήταν αρκετά στερημένη. Διψούσε πρωταρχικά για Ελευθερία και Δημοκρατία, ώστε όταν αυτές οι αξίες συνοδεύτηκαν και από υλικά αγαθά , η δίψα έγινε μανία για το χρήμα…”
Η δίψα για καλύτερες συνθήκες δεν έγινε απαραίτητα μανία για χρήμα, γιατί ο Έλληνας θεωρείται έξω και απλόχερος αλλά και σπάταλος. Η δίψα πιστεύω αρχικά ήταν για την καλυτέρευση συνθηκών προς το ζειν και αργότερα για καλοπέραση χωρίς τίποτα παραπάνω, από την γενιά του 70-80 και μετά από τη γενιά των αραχτών και των μπούμπηδων παιδιών τους που στην καθημερινή τους διάλεκτο καθημερινά παραδέχονταν και παραδέχονται ακόμα το τι ήταν και είναι (δηλαδή μ…). Γλέντια, διασκεδάσεις κλπ. όπως λέτε και στο άρθρο σας. Άλλωστε εδώ και δεκαετίες δεν βλέπεις τίποτε άλλο από καφετέριες παντού. (Πιο πρόσφατα είχαμε κέντρα με ηλεκτρονικά ΜΜΟ όπου ήταν φίσκα από κόσμο να παίζουν όλοι μαζί τα βράδια με ποτά και τσιγάρα.) Αλλά και το άλλο: “Οι ηλίθιοι Ευρωπαίοι δουλεύουν μέρα νύχτα, ενώ εμείς γλεντάμε στα μπουζουκτσίδικα. Τι ποιότητα ζωής εκεί και τι εδώ.” Αυτά τα θυμάμαι χαρακτηριστικά, και μάλιστα το θεωρούσαν τιμή τους που η ποιότητα ζωής στην Ελλάδα ήταν τόσο καλύτερη. Όπως άλλωστε τιμή τους θεωρούσαν ότι ο Μάγκας Πολιτικός Α κλέβει από τους ηλίθιους Ευρωπαίους και τα δίνει σε κάποιους για να γλεντήσουν και να τον ξαναψηφίσουν. Όσοι δεν συμφωνούσαν με αυτό ήταν κακοί και φυσικά μία κυβέρνηση π.χ. σαν του Μητσοτάκη έπρεπε να πέσει και μάλιστα εκ των έσω — προς Θεού, άνθρωπος να μιλάει με στατιστικά στοιχεία και να μας λέει για οικονομία, λιτότητα και προσοχή κλπ. Και (το χειρότερο) ένας “γκαντέμης” (γιατί η δεισιδαιμονία στην Ελλάδα πάει σύννεφο)… Αρκετά ειρωνικό το ότι ένας από τους οποίους υπήρξε έμμεσα υπεύθυνος για την κατάσταση εκείνη τότε, σήμερα να είναι ένα από τα τρία άτομα της τριτοκομματικής ‘κυβέρνησης’… Πάντως τέτοια ασυδοσία στη διασκέδαση υπάρχει διάχυτη σε χώρες της Νότιας Ευρώπης ίσως και λόγο καιρού.
“Γιατί, μαζί μπορεί να μην τα φάγαμε αλλά μαζί τα ζήσαμε, τα βλέπαμε και τα ανεχόμαστε. Επειδή και η αδιαφορία και ο ωχαδερφισμός εμπεριέχουν την ίδια δόση συνενοχής.”
Πρέπει να νιώθετε πολύ όμορφα που γενικεύετε όλα έτσι τόσο ωραία. Πρέπει να είναι πολύ ευχάριστο να βάζετε τις ευθύνες κοινές σε όλους. Το ότι κάποιοι είχαμε χάσει τη φωνή μας τότε (θυμάμαι χιλιάδες άνθρωποι) προσπαθώντας να αλλάξουμε την πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα με το να κάνουμε τον κόσμο να καταλάβει κάποια πράγματα βασικά σχετικά με την οικονομία και το ότι there is no free game δεν το λαμβάνεται υπόψη σας ή ίσως να το έχετε ξεχάσει. Σε συζητήσεις με φίλους, γνωστούς με στατιστικά στοιχεία και αποδείξεις φέρναμε στοιχεία ότι οδηγούμασταν με μαθηματική ακρίβεια στην καταστροφή. Αλλά ποιός άκουγε; Δημοκρατία σημαίνει οι περισσότεροι — αλλά σίγουρα όχι όλοι. ΔΕΝ τα φάγαμε μαζί ΟΥΤΕ όλοι μαζί τα ανεχτήκαμε. Αλλά υπάρχει και μια άλλη παροιμία: “Μαζί με το βασιλικό ποτίζεται κι η γλάστρα”. Η δημοκρατία χρειάζεται μεγάλη συνέπεια και σοβαρότητα και ωριμότητα. Κάτι που σήμερα λείπει από πολύ κόσμο διότι λείπει η κριτική σκέψη και κυριαρχεί το συναίσθημα. “Γκαντέμης” ο ένας, “μάγκας” ο άλλος κοκ. (Φυσικά αυτό ισχύει και στο εξωτερικό, και στην ΕΕ και στην Αμερική, σε περισσότερο ή λιγότερο βαθμό ανάλογα με το πού βρίσκεσαι. Η διαφορά είναι ότι συνήθως ο κόσμος δουλεύει πολύ, εργάζεται).
“Ας το παραδεχτούμε, λοιπόν. Γαλουχήσαμε γενιές πανέξυπνων, ταλαντούχων αλλά καλομαθημένων παιδιών που αναζητούν τα εύκολα και δραπετεύουν στα δύσκολα.”
Οπωσδήποτε υπάρχουν έξυπνοι νέοι και ταλαντούχοι, αλλά ολόκληρες γενιές τέτοιων δεν γνωρίζω αν ισχύει, ούτε είδα κάτι τέτοιο να ισχύει προσωπικά σε όσους Έλληνες φοιτητές έτυχε να γνωρίσω — λίγοι ενδιαφέρονταν να τελειώσουν γρήγορα και σχεδόν αμέσως βγήκαν εξωτερικό και βρήκαν δουλειές. Άλλοι βγήκαν από νωρίς έξω (γιατί δεν μπόρεσαν να μπουν στα ελληνικά πανεπιστήμια) μόνο και μόνο για να την αράξουν έξω μακριά από μπαμπά και μαμά. Το να μπαίνει κανείς στο πανεπιστήμιο δεν είναι το ίδιο με το να εξασκεί την εξυπνάδα του και το ταλέντο του — το αντίθετο μάλιστα πολλές φορές, εφόσον το χασίσι, το ποτό και το αραλίκι του αιώνιου φοιτητή είναι staples διαφόρων νοτίων κοινωνιών, όπως της Ιταλίας και της Ελλάδα εδώ και πολλά χρόνια.
“«H Κουρούνα με το νου της εμαγείρευε το φάβα»…Από όλες τις παροιμίες που μου έχει πει η γιαγιά μου αυτή νομίζω ότι ταιριάζει απόλυτα στην εποχή που ζούμε.”
Εμένα πάλι η κατάσταση στην Ελλάδα μου θυμίζει πιο πολύ το μύθο του Αισώπου με τον τζίτζικα και το μυρμήγκι.
Εκ παραδρομής έστειλα το μήνυμά μου ως απάντηση στο comment σας κ. Μαγδαληνέ. Ζητώ συγγνώμη για το λάθος.
Πέτρο,
Νάσαι πάντα καλά.
¨Αλκης
Αν και δεν έχω σε καμία εκτίμηση τις φοιτητικές παρατάξεις με τις καταλλήψεις και τους χρόνιους “αγώνες” τους για ψύλου πήδημα (πολύ πριν τη κρίση, σε τέτοιο βαθμό που δεν μπορούν πλέον να κάνουν τίποτα που να μην έχουν ήδη καταστήσει τετριμμένο), δεν βλέπω πως ο θυμός που αναζητά η συγγραφέας είναι κάτι διαφορετικό ή καλύτερο. Όπως έγραψε ο Ισαάκ Ασίμωφ, “η βία είναι το τελευταίο καταφύγιο του ανίκανου”. Το να εκθειάζεις την ευφυία μίας γενιάς και μετά να αναρωτιέσαι γιατί δεν οδηγείται από τυφλά, βίαια συναισθήματα είναι αντιφατικό. Η λογική και ο θυμός δεν συνυπάρχουν στην ίδια διαδικασία σκέψης.
Σε ποιο κεφάλαιο της Ιστορίας έχεις δει αλλαγές με χρήση της λογικής? Το ”κεφάλαιο” δεν θέλει να καθίσετε παρέα και να τα βρείτε..λυπάμαι.
Τίνα,
Λυπούμε, αλλά το σχόλιο είναι τυπικό: ένα σύνθημα χωρίς περιεχόμενο, που δεν απαντά σε τίποτε.
Ποιός μίλησε για “κεφάλαιο”;
Η κυρία Βελισσαράτου έκανε μια γ ε ν ι κ ή διαπίστωση που όλοι μας την έχουμε βιώσει είτε ως πράξεις μας είτε ως πρότυπα ή και παραδείγματα των φίλων μας ή των αρχόντων μας.
Αυτή η διαπίστωση, λοιπόν, είναι αρκετή. Εδώ, δεν ζητάμε ανάλυση… Όλοι καταλαβαίνουμε ”για εμάς” ! Άλλωστε, ο καθρέφτης πάντα υπάρχει μέσα στο σπίτι μας…
Με εκτίμηση προς όλους, Α.Λ.
* (ποτέ δεν διορθώνονται τα πράγματα αν δεν τα αναγνωρίσουμε).