“Ίσως είμαι από τους λίγους που δεν είδαν την αυτοκτονία του 77χρονου στο Σύνταγμα ως μια “συνειδητή πολιτική πράξη” ή μια “κραυγή αφύπνισης”, όπως την χαρακτήρισαν πολλοί, μεταξύ των οποίων και η κόρη του. Και δεν νομίζω ότι γι’ αυτό φταίει το ότι μου λείπει η ευαισθησία ή η ανθρωπιά.
Για να μην παρεξηγηθώ και πάλι, λοιπόν, ξεκαθαρίζω από την αρχή ότι θεωρώ την αυτοκτονία ανθρώπινο δικαίωμα, μια πράξη που άλλοτε δηλώνει παραίτηση, άλλοτε λύτρωση και άλλοτε δειλία. Και τα γνωρίζω αυτά καλά, γιατί τυχαίνει σαν ψυχολόγος να δουλεύω κάθε μέρα στην κλινική όπου εργάζομαι με ανθρώπους αυτοκτονικούς και ανθρώπους που επέζησαν απόπειρας. Τους προσεγγίζω όλους με τον ίδιο τρόπο, προσπαθώντας με σεβασμό να καταλάβω γιατί η αυτοκτονία φαντάζει ως λύση στα δικά τους μάτια. Προσπαθώ να καταλάβω, και γι’ αυτό συλλέγω στοιχεία. Διαδικασία που κανένας δεν ακολούθησε στην περίπτωση του 77χρονου αυτόχειρα.
Ο Δημήτρης Χριστούλας επέλεξε να αυτοπυροβοληθεί στο Σύνταγμα, μπροστά σε μάτια περιστατικών που, κατά πάσα πιθανότητα, στιγμάτισαν ισόβια τη μνήμη τους με μια αποτρόπαια εικόνα. Το ξεπερνάω όμως αυτό γιατί εύκολα θα χαρακτηριστεί λαϊκισμός (και ενδεχομένως είναι).
Κανείς μας δεν ξέρει τι συνέβαινε στο μυαλό του Χριστούλα. Τι προβλήματα αντιμετώπιζε, πώς αντιμετώπιζε τη ζωή, ποιες ήταν οι μάχες του, οι νίκες του, οι ήττες του. Κι όμως. Αρκεστήκαμε μόνο σε ένα αγωνιστικό σημείωμα αυτοκτονίας για να τον χαρακτηρίσουμε πολιτικό ήρωα. Αυτό όμως δεν είναι λαϊκισμός. Λαϊκισμός είναι να ζητήσεις να συνυπολογιστεί το γεγονός ότι αντιμετώπιζε πρόβλημα υγείας.
Στο σημείωμά του έκανε λόγο για το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, μιλώντας για το Μουσολίνι και την κυβέρνηση Τσολάκογλου, υπονοώντας ότι ζούμε αυτή τη στιγμή έναν ακήρυχτο πόλεμο. Συμφωνώ κι εγώ σ’ αυτό. Σε ποιο πόλεμο όμως η αυτοκτονία θεωρείται ηρωική πράξη; Σε ποιο μέτωπο ένας στρατιώτης που αυτοκτονεί θεωρείται ήρωας; Ας διαβάσει όποιος θέλει ημερολόγια στρατιωτών από το Β’ΠΠ να δει τι ψυχολογικές επιπτώσεις ηττοπάθειας είχαν στους φαντάρους οι αυτοχειρίες που λάμβαναν χώρα κατά τη διάρκεια του πολέμου.
“Ήρωας”, “ο τελευταίος αξιοπρεπής”, “αγωνιστής”, “έδωσε τη ζωή του” είναι κάποιοι από τους χαρακτηρισμούς που διάβασα για τον αυτόχειρα. Με κίνδυνο να χαρακτηριστώ ασεβής, θα πω ότι δεν ασπάζομαι κανέναν από αυτούς. Αν χαρακτηρίζουμε έτσι αυτούς που αυτοκτονούν, πώς πρέπει να χαρακτηρίσουμε αυτούς που επιλέγουν να ζήσουν και να το παλέψουν; Αν χαρακτηρίζεις “ήρωα” αυτόν που αυτοκτονεί στο πεδίο της μάχης, πώς θα χαρακτηρίσεις το νικητή ή αυτόν που πέφτει λαβωμένος από το βόλι του εχθρού;
Σε ένα αμφιλεγόμενο μήνυμά μου στο τουήτερ έγραψα: “Όταν κάνουμε ήρωα κάποιον που αυτοκτονεί, δε διαφέρουμε πολύ από κάτι μουσουλμάνους φονταμενταλιστές”. Κάποιοι το πήραν κατά γράμμα. Διάβασαν τις λέξεις, και όχι το νόημα που υπέβοσκε από πίσω. Προφανώς και ο Χριστούλας δεν αυτοκτόνησε σκοτώνοντας αθώους, όπως κάνουν συνήθως οι μουσουλμάνοι καμικάζι. Όπως όμως οι μουσουλμάνοι ονομάζουν ήρωα αυτόν που επιλέγει να δώσει τη ζωή του στο όνομα της τζιχάντ, έτσι και στην Ελλάδα, ο 77χρονος βαφτίστηκε ήρωας επειδή επέλεξε το θάνατο, γράφοντας ότι ενδεχομένως θα ήταν ο δεύτερος που θα έπαιρνε ένα καλάσνικωφ, αν βρισκόταν κάποιος να πάρει το πρώτο.
Ούτε τώρα βλέπεις ομοιότητες;
Οι 1900 αυτοκτονίες που έχουν (δυστυχώς, προς το παρόν) λάβει χώρα στην Ελλάδα τα τελευταία δύο χρόνια έχουν μια σαφή αιτιολογική σχέση με την εξαθλιωτική κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει ο απλός κόσμος. Προφανώς και δεν έχουν όλες τα ίδια κίνητρα -είχαμε ανέκαθεν αυτοκτονίες-, αλλά η πληθώρα τους θυμίζει τις αυτοκτονίες στα ολοκληρωτικά καθεστώτα που αποσιωπούνταν από την εξουσία για προφανείς λόγους. Όπως όμως δεν ασχοληθήκαμε με αυτές, παρά μόνο με τις πιο εντυπωσιακές, όπως συνεχίσαμε να ζούμε και να σχολιάζουμε το νέο iPad, όπως έρχεται κάθε βδομάδα το Σάββατο και αναρωτιόμαστε πού θα βγούμε, έτσι και αυτή τη φορά, θα προχωρήσουμε. Θα ξεχάσουμε. Και αυτό είναι το πιο τραγικό απ’ όλα. Ευαίσθητοι και αναίσθητοι, αριστεροί και δεξιοί, σε μια βδομάδα θες, σε ένα μήνα, ελάχιστοι θα θυμούνται τον 77χρονο. Σε ένα χρόνο, πολύ πιθανόν το όνομα Χριστούλας να μη θυμίζει τίποτα σε κανέναν. Γιατί μέσα σε αυτούς τους 12 μήνες που θα ακολουθήσουν θα γίνουν και άλλα, ίσως χειρότερα, τα οποία επίσης θα ξεχάσουμε.
Το καταλαβαίνεις κοιτώντας γύρω σου. Δεν βλέπεις μια κοινωνία έτοιμη για πραγματική αλλαγή. Βλέπεις μια κοινωνία που κραυγάζει. Με παράπονο, με αγανάκτηση, με υστερία. Ψάχνει απεγνωσμένα για ήρωες και γι’ αυτό χαρακτηρίζει ως τέτοιους όποιους προβαίνουν σε πράξεις που μας είναι ξένες, γιατί αισθανόμαστε αδύναμοι μπροστά τους, και γι’ αυτό τους δίνουμε ιδεατή αξία.
Το μόνο που θα έλεγα στον αυτόχειρα, αν μπορούσα αυτή τη στιγμή, είναι ότι σέβομαι την επιλογή του ως ανθρώπινο θεμελιώδες δικαίωμά του, σέβομαι τους λόγους που επικαλέστηκε, αλλά σε καμία περίπτωση δε θα μπορούσα να του πω μπράβο, γιατί θα ήταν σαν να υποτιμώ τον καθημερινό αγώνα των άλλων εκατομμυρίων ανθρώπων που δίνουν τη δική τους μάχη για την επιβίωση, έχοντας τα ίδια, παρόμοια ή ακόμα και χειρότερα προβλήματα.
Επιμύθιο: η μόνη αφορμή γι’ αυτό το κείμενο ήταν η καπήλευση της αυτοκτονίας από τους πολιτικούς και από αυτούς που ψάχνουν κάθε μέρα μια αφορμή για επανάσταση. Απέδειξαν για άλλη μια φορά πόσο πολύ μοιάζουν, κάτα βάθος. Αντιδιαμετρικά σημεία του ίδιου κύκλου. Οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος: οι εξουσιαστές και οι αντιεξουσιαστές. Κι εμείς κάπου παραπέρα, να νομίζουμε ότι το μόνο μας δικαίωμα είναι να στρίβουμε το νόμισμα στον αέρα, και τη μία να συντασσόμαστε με τους εξουσιαστές και την άλλη με τους αντιεξουσιαστές. Πόσοι από εμάς άραγε έκαναν μέσα τους την προσωπική τους επανάσταση αυτά τα δύο χρόνια;”
by Αντικλείδι , http://antikleidi.wordpress.com
Συναφές:
Το πρόβλημα, η λύση και η εθνική μας τύφλωση
Πώς να μιλήσετε στα παιδιά σας για την οικονομική κρίση
