Ρουμπινί: ‘Αλλαγή πολιτικής ή διάλυση της Ευρωζώνης’


Άρθρο του Νομπελίστα οικονομολόγου Νουριέλ Ρουμπινί, με το οποίο προτείνει αλλαγή πολιτικής προκειμένου να επιλυθούν τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ευρωζώνη. Αλλιώς προβλέπει διάλυση της Ευρωζώνης. Το 2005 ο Ρουμπίνι προέβλεψε ότι οι τιμές των σπιτιών ανέβαιναν από ένα κερδοσκοπικό κύμα που σύντομα θα έσκαγε και θα βύθιζε ολόκληρη την αμερικανική οικονομία. «Τότε τον ονόμαζαν Κασσάνδρα, σήμερα είναι σοφός» έγραψε το περιοδικό Fortune το 2008.

___________

Η κρίση της ευρωζώνης φαίνεται πως φθάνει στο αποκορύφωμά της, με την Ελλάδα στα πρόθυρα της χρεωκοπίας και της άδοξης εξόδου από την νομισματική ένωση, ενώ  ακόμα και  η Ιταλία βρίσκεται τώρα στα πρόθυρα του να χάσει την πρόσβαση της στις αγορές . Αλλά τα προβλήματα της Ευρωζώνης είναι πολύ πιο βαθιά. Είναι κυρίως διαρθρωτικά  και επηρεάζουν σοβαρά τουλάχιστον τέσσερις άλλες οικονομίες:  Ιρλανδία,  Πορτογαλία, Κύπρος, και την Ισπανία.

Την τελευταία δεκαετία, οι χώρες των PIIGS (Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ιταλία, Ελλάδα και Ισπανία) υπήρξαν οι καταναλωτές τηςΕυρωζώνης, ξοδεύοντας περισσότερα από το εισόδημά τους και δημιουργώντας  όλο και μεγαλύτερο έλλειμμα ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. Εν τω μεταξύ, ο πυρήνας της Ευρωζώνης (Γερμανία, Κάτω Χώρες, Αυστρία και Γαλλία) ήταν οι κατασκευαστές, δαπανώντας  λιγότερα από τα εισοδήματά τους και δημιουργώντας όλο και μεγαλύτερα πλεονάσματα.

Αυτές οι ανισορροπίες που δημιουργήθηκαν, οφείλονται επιπλέον στην πολιτική του ισχυρού ευρώ και στην απόκλιση μεταξύ των πραγματικών συναλλαγματικών ισοτιμιών και της ανταγωνιστικότητας εντός της Ευρωζώνης. Το κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος μειώθηκε στη Γερμανία και σε άλλα μέρη του στενού πυρήνα (όπου οι μισθολογικές αυξήσεις ήταν μικρότερες από την αύξηση της παραγωγικότητας), οδηγώντας σε μια πραγματική υποτίμηση και αύξηση των πλεονασμάτων, ενώ το αντίθετο συνέβη στις χώρες των PIIGS (και την Κύπρο), που οδηγήθηκαν σε πραγματική ανατίμηση και διεύρυναν το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών Στην Ιρλανδία και την Ισπανία κατέρρευσαν η  ιδιωτική αποταμίευση και η φούσκα των ακινήτων που τροφοδοτούνταν από την υπερβολική κατανάλωση, ενώ στην Ελλάδα  την Πορτογαλία την Κύπρο και την Ιταλία δημιουργήθηκαν υπερβολικά δημοσιονομικά ελλείμματα τα οποία επιδείνωσαν την ανισορροπία.

Η προκύπτουσα συσσώρευση ιδιωτικού και δημόσιου χρέους σε χώρες με υπερβολικές δαπάνες έγινε ανεξέλεγκτη όταν η φούσκα των ακινήτων έσκασε (Ιρλανδία και Ισπανία), και το έλλειμμα ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών ή τα φορολογικά κενά ή και τα δύο μαζί, έγιναν μη βιώσιμα σε όλη την περιφέρεια της Ευρωζώνης. Επιπλέον, το έλλειμμα ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών των περιφερειακών χωρών που φούσκωσε λόγω της υπερβολικής κατανάλωσης, συνοδεύτηκε από οικονομική στασιμότητα και απώλεια της ανταγωνιστικότητας.

 Και τώρα τι;

Η συμμετρική αναθέρμανση της οικονομίας είναι η καλύτερη επιλογή για την αποκατάσταση της ανάπτυξης και της ανταγωνιστικότητας στην περιφέρεια της Ευρωζώνης, ενώ παράλληλα πρέπει να παρθούν τα αναγκαία μέτρα λιτότητας και να γίνουν οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Αυτό συνεπάγεται σημαντική χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, παροχή απεριόριστης υποστήριξης ως ‘δανειστής ύστατης καταφυγής’ για τις αδύναμες χώρες, σημαντική υποτίμηση του ευρώ κάτι που θα μετατεέψει τα δημοσιονομικά ελλείμματα σε πλεονάσματα, και οικονομική τόνωση στον πυρήνα εφόσον η περιφέρεια υποχρεωθεί σε λιτότητα.


Δυστυχώς, η Γερμανία και η ΕΚΤ αντιτίθενται σε αυτήν την επιλογή, εξαιτίας της προοπτικής μιας προσωρινής αύξησης του πληθωρισμού στο σκληρό πυρήνα των χωρών  σε σχέση με την περιφέρεια.

Το πικρό φάρμακο που η Γερμανία και η ΕΚΤ θέλει να επιβάλει στην περιφέρεια (η δεύτερη επιλογή) είναι η ύφεση του αποπληθωρισμού: δημοσιονομική λιτότητα, διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που ενισχύουν την αύξηση της παραγωγικότητας και τη μείωση του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος, και εσωτερική υποτίμηση μέσω της προσαρμογής των τιμών (σε αντίθεση με την υποτίμηση της συναλλαγματικής ισοτιμίας).

Τα προβλήματα με αυτή την επιλογή είναι πολλά. Η δημοσιονομική λιτότητα, η οποία είναι απαραίτητη, σημαίνει βαθύτερη ύφεση σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα. Ακόμα και οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις μειώνουν βραχυχρόνια την παραγωγή, επειδή απαιτούν απολύσεις εργαζομένων, κλείσιμο ζημιογόνων επιχειρήσεων, και σταδιακή ανακατανομή της εργασίας και του κεφαλαίου προς νέες αναδυόμενες βιομηχανίες. Έτσι, για να αποφευχθεί το σπιράλ της βαθύτερης ύφεσης, θα πρέπει να γίνει εσωτερική υποτίμηση στην περιφέρεια. Αλλά ακόμα και αν οι τιμές και οι μισθοί μειωθούν κατά 30% μέσα στα επόμενα χρόνια (το οποίο κατά πάσα πιθανότητα θα είναι κοινωνικά και πολιτικά μη βιώσιμο), η πραγματική αξία του χρέους θα αυξηθεί σημαντικά, επιδεινώνοντας την αφερεγγυότητα των κυβερνήσεων και των ιδιωτών οφειλετών.

Εν ολίγοις, η περιφέρεια της Ευρωζώνης υφίσταται το παράδοξο της λιτότητας: η αύξηση της λιτότητας οδηγεί σε νέα ύφεση και τελικά  κάνει το χρέος λιγότερο βιώσιμο. Και αυτό το παράδοξο επηρεάζει  σήμερα ακόμα και τον πυρήνα της Ευρωζώνης.

Εάν παραμείνουν οι περιφερειακές χώρες βυθισμένες στην αποπληθωριστική παγίδα του υψηλού χρέους, της μειωμένης παραγωγής, της αδύναμης ανταγωνιστικότητας και του διαρθρωτικού εξωτερικού ελλείμματος, τελικά θα μπουν στον πειρασμό για  μια τρίτη επιλογή: χρεοκοπία και έξοδο από την Ευρωζώνη. Αυτό θα βοηθήσει να αναζωογονήσουν την οικονομική ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα με την υποτίμηση του νέου εθνικού νομίσματος.

Φυσικά, μια τέτοια άτακτη διάλυση της ευρωζώνης θα ήταν το ίδιο σοβαρή, αν όχι χειρότερη, όπως το σοκ από την κατάρρευση της Lehman Brothers το 2008. Για να το αποφύγουν αυτό, θα αναγκάστούν οι οικονομίες του πυρήνα της Ευρωζώνης να ασπαστούν την τέταρτη και τελευταία επιλογή: ‘δωροδοκία’ της περιφέρειας ώστε να παραμείνει σε χαμηλή ανάπτυξη και μη ανταγωνιστική κατάσταση. Αυτό θα απαιτήσει την αποδοχή μεγάλων απωλειών από το δημόσιο και ιδιωτικό χρέος, καθώς και τεράστια μεταβίβαση πόρων που θα συμπληρώνουν το εισόδημά της περιφέρειας, ενώ η παραγωγή της θα λιμνάζει.

Η Ιταλία κάνει κάτι παρόμοιο εδώ και δεκαετίες όπου η βόρεια περιφέρεια επιδοτεί την φτωχότερη . Αλλά αυτή η μόνιμη δημοσιονομική μεταφορά είναι πολιτικά αδύνατη στην Ευρωζώνη, όπου οι Γερμανοί είναι Γερμανοί και οι Έλληνες είναι Έλληνες.

Αυτό σημαίνει επίσης ότι η Γερμανία και η ΕΚΤ έχουν λιγότερη δύναμη από ό, τι φαίνεται να πιστεύουν. Εάν δεν εγκαταλείψουν την ασύμμετρη προσαρμογή (αποπληθωριστική ύφεση), η οποία μεταφέρει όλο τον ‘πόνο’ στην περιφέρεια, υπέρ μιας πιο συμμετρικής προσέγγισης (λιτότητα και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στην περιφέρεια, σε συνδυασμό με αναθέρμανση της οικονομίας όλης της ευρωζώνης), η αργή ανάπτυξη της νομισματικής ένωσης θα επιταχύνει για τις περιφερειακές χώρες τη χρεοκοπία και την έξοδο.

Το πρόσφατο χάος στην Ελλάδα και την Ιταλία μπορεί να είναι το πρώτο βήμα σε αυτή τη διαδικασία. Είναι σαφές  ότι η τρέχουσα προσέγγιση δεν λειτουργεί. Αν δεν κινηθεί  η Ευρωζώνη προς μεγαλύτερη οικονομική, δημοσιονομική και πολιτική ολοκλήρωση (σε μια πορεία συμβατή με την βραχυπρόθεσμη αποκατάσταση της ανάπτυξης, της ανταγωνιστικότητας και της βιωσιμότητας του χρέους, η οποία είναι αναγκαία για την επίλυση του δυσβάσταχτου χρέους και της μείωσης των χρόνιων δημοσιονομικών και εξωτερικών ελλειμμάτων) είναι βέβαιο ότι θα οδηγηθεί σε άτακτη διάλυση.

Με την Ιταλία ‘πολύ μεγάλη για να πέσει’, ‘πολύ μεγάλη για να σωθεί’, και τώρα στο σημείο χωρίς επιστροφή, το φινάλε για την Ευρωζώνη έχει ξεκινήσει. Διαδοχικά, θα έρθει πρώτα η αναγκαστική αναδιάρθρωση των χρεών, και στη συνέχεια η έξοδος χωρών από τη νομισματική ένωση, κάτι που τελικά θα οδηγήσει στη διάλυση της Ευρωζώνης.

Nouriel Roubini Πρόεδρος της εταιρείας Roubini Global Economics και καθηγητής Οικονομικών στο New York University. 

by Αντικλείδι , http://antikleidi.wordpress.com

Συναφές: Λ. Παπαδόπουλος: ‘Εχει πλακώσει βαρυχειμωνιά…

Σχετικά Άρθρα

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

7 CommentsΣχολιάστε

  • Πολύ κατατοπιστικό άρθρο.
    Mάλλον οδηγούμαστε στην διάλυση της Ευρωζώνης.
    Γιατί όμως ? … Ποιον εξυπηρετεί αυτό ?