Πώς οι Έλληνες αναγκάστηκαν να επιστρέψουν στα χωριά τους.

Ρεπορτάζ της εφημερίδας Independent από την Νάξo.

______________

“Ενώ οι πολιτικοί αποφασίζουν για την τύχη της πιο αδύναμης οικονομίας της Ευρωζώνης, οι Έλληνες αναγκάζονται να γυρίσουν πίσω τον χρόνο για να τα βγάλουν πέρα.

«Οι άνθρωποι επιστρέφουν πίσω στα αγροκτήματα που είχαν εγκαταλείψει πριν χρόνια, και αρχίζουν να καλλιεργούν πατάτες και λαχανικά για να μπορέσουν να επιβιώσουν στην κρίση», λέει ο Πέτρος Σιτουζούρης, κλαδεύοντας τ’ αμπέλια του ψηλά στα βουνά της Νάξου, το μεγαλύτερο νησί των Κυκλάδων. Η οικονομική καταστροφή της Ελλάδας έχει αγγίξει και τα πιο απομονωμένα μέρη της χώρας.

Ο κ. Σιτουζούρης λέει ότι από τότε που ξέσπασε η κρίση, άνεργοι  και συνταξιούχοι επιστρέφουν στα οικογενειακά αγροκτήματα που είχαν κληρονομήσει, αλλά ποτέ δεν εκμεταλλεύτηκαν. Υπολογίζει ότι 10 από τα 20 κοντινά αγροκτήματα ανήκουν σε προσφάτως επαναπατρισθέντες. «Δεν βλέπουν κανένα φως στην άκρη του τούνελ», λέει. “Δεν θα είναι σε θέση να ζήσουν μόνο από τη γεωργία, αλλά θα τους βοηθήσει να τα βγάλουν πέρα.” Ο ίδιος είναι χαρούμενος που ποτέ δεν έφυγε από τη πατρίδα του κατά τη διάρκεια της οικονομικής άνθησης στην Ελλάδα.

Η οικονομική κρίση επηρεάζει κάθε πλευρά της ζωής στην Νάξο, και δημιουργεί μια ατμόσφαιρα γεμάτη από άγχος, απελπισία κι έναν γενικό φόβο ότι, παρόλο που ήδη σήμερα είναι άσχημα τα πράγματα , θα γίνουν πολύ χειρότερα αύριο.

Το νησί παραμένει εξαιρετικά όμορφο, γεμάτο με αρχαία ελληνικά ερείπια και βενετσιάνικους πύργους, ασβεστωμένα χωριά και καλοποτισμένες βεράντες προσκολλημένες στις πλευρές των βουνών που περιβάλλονται από βαθιές καταπράσινες κοιλάδες. Τα ελαιόδεντρα και οι αμπελώνες ευδοκιμούν στο εύφορο χώμα της Νάξου.

Ευτυχώς οι τουρίστες ήρθαν στο νησί και φέτος, προς μεγάλη ανακούφιση των ιδιοκτητών των ξενοδοχείων και των ταβερνών, όμως η υπόλοιπη οικονομία έχει νεκρώσει,  καθώς οι Ναξιώτες φοβούνται για το χειρότερο.  Η Κατερίνα Σιδέρη, υπεύθυνη των μαθημάτων επαγγελματικής κατάρτισης στο ορεινό χωριό της Χάλκης, λέει: «Οι άνθρωποι εδώ πιστεύουν ότι τα παιδιά τους θα ζήσουν σε χειρότερες συνθήκες  από ότι έζησαν οι ίδιοι.”  Στην υπηρεσία της υπάρχουν 48 κενές θέσεις  και έχουν ήδη λάβει 200 ​​αιτήσεις. Πολλοί από τους αιτώντες έχουν υψηλή κατάρτιση και μιλούν δύο ξένες γλώσσες, αλλά παρόλα αυτά δεν μπόρεσαν να βρουν αλλού μια θέση εργασίας.

Σε αντίθεση με τον μύθο που έχει καλλιεργηθεί στην Βόρεια Ευρώπη, ότι οι Έλληνες ζουν με άνεση εις βάρος των ξένων τραπεζών και των δανεικών της ΕΕ, αυτό που είναι το πιο εντυπωσιακό για τα 18.500 άτομα που ζουν στη Νάξο, είναι το πόσο σκληρά εργάζονται. Πολλοί έχουν περισσότερες από μία δουλειές, μα καμία από αυτές δεν είναι πολύ καλά αμειβόμενη.

Οι οικοδόμοι είναι ταυτόχρονα κι αγρότες, και επιπλέον έχουν πρόβατα, κατσίκες, ελαιόδεντρα και αμπέλια. Τα επιπλέον χρήματα τα διαθέτουν για να πληρώνουν φροντιστήρια για τα παιδιά τους ώστε να μπορέσουν να πάνε στο πανεπιστήμιο και στο μέλλον να βρουν καλύτερες συνθήκες εργασίας από αυτές που έχουν οι ίδιοι.

Όμως αυτές οι προσδοκίες τώρα καταρρέουν. Η Νάξος είναι γεμάτη με νεα άτομα που έχουν σημαντικά προσόντα, αλλά είναι άνεργοι και δεν μπορούν να βρουν μια θέση εργασίας. . «Οι νέοι άνθρωποι ικετεύουν για μια δουλειά», λέει ο Μανώλης Κουτελιέρης, οικοδόμος ο οποίος εξακολουθεί να απασχολεί 10 άτομα. «Χτες τη νύχτα κάποιος μου τηλεφώνησε για να ζητήσει μια θέση εργασίας, και έκλαιγε στο τηλέφωνο.”.

Το επίσημο ποσοστό ανεργίας για το νησί είναι 20%, αλλά στην πραγματικότητα πρέπει να είναι  πολύ υψηλότερο, περίπου 35% .

Η κα Σιδέρη, λέει ότι ο αντίκτυπος της κρίσης είναι μεγάλος. Όταν αναχωρούν οι τουρίστες , κανείς δεν ξοδεύει χρήματα και τα καταστήματα και οι ταβέρνες είναι καταθλιπτικά άδεια.

Πριν από δέκα χρόνια η Ιωάννα Βερικόκου άνοιξε μια επιτυχημένη επιχείρηση φέρνοντας τουρίστες που ήθελαν να ζήσουν για λίγο τη ζωή του Έλληνα χωρικού. «Φέρναμε ανθρώπους από όλο τον κόσμο», αναστενάζει καθώς αναπολεί τις καλές μέρες, αλλά τα τελευταία δύο χρόνια οι κρατήσεις έχουν μειωθεί πολύ.

Καθώς μιλούσε, ο σύζυγός της μπήκε στο δωμάτιο με μια καρδάρα γάλα από μια κατσίκα που είχε αρμέξει. Με  ύφος ταλαιπωρημένο είπε: «Εργάζομαι 22 χρόνια σε ένα εργοστάσιο τσιμέντου, αλλά έχω να πληρωθώ από το Φεβρουάριο . Οι πελάτες δεν μπορούν να πληρώσουν την εταιρεία μου, οπότε αυτό έχει ως αποτέλεσμα η εταιρεία να μην μπορεί  να  με πληρώσει. “

Οι ελπίδες της μεσαίας τάξης μπορεί να διαλύονται, αλλά άλλοι πολίτες έχουν μεγαλύτερα προβλήματα.  Οι περικοπές των κρατικών δαπανών χτυπούν και αυτούς που στο παρελθόν μπορούσαν μετά βίας να τα βγάλουν πέρα. Σε ένα στενάχωρο σπίτι στην παλιά πόλη της Νάξου, η Ειρήνη Πολυκράτη εξηγεί ότι αυτή και ο Παναγιώτης, ο σύζυγός της που είναι ψαράς, ήταν πάντα φτωχοί. «Όταν ήμουν μικρή δεν μπορούσαμε να αγοράσουμε μια ασπιρίνη», λέει. Χάρη στην προίκα της, η οποία ήταν ένα μικρό αλιευτικό σκάφος, ο σύζυγος της καταφέρνει να βγάζει  ακριβώς όσα χρειάζονται για να επιβιώσουν. Συμβάλει σε αυτό και μια δεύτερη δουλειά που κάνει,  σκουπίζοντας γύρω από το λιμάνι.

Όμως πρόσφατα μια σειρά από ατυχίες έπληξαν την οικογένεια. Το σκάφος υπέστη ζημιές από το κύμα ενός ταχύπλοου σκάφος και ο Παναγιώτης δεν έχει τα χρήματα για να το επισκευάσει. Ο γιος του τραυματίστηκε στο συγκεκριμένο ατύχημα και δεν μπορεί να δουλέψει . Στη συνέχεια, η κυβέρνηση αποφάσισε ότι δεν πρέπει η Ειρήνη να παίρνει επίδομα τέκνου  και σταμάτησε τις πληρωμές μέχρι το τέλος του έτους.

Ο αριθμός των Ναξιωτών των οποίων οι ζωές έχουν καταστραφεί από την οικονομική κρίση είναι ακόμη περιορισμένος, αλλά υπάρχει μια διάχυτη αίσθηση του φόβου για το μέλλον.  Ο αντιδήμαρχος της Νάξου, Δημήτρης Λιανός, είναι επιφορτισμένος με την προώθηση του τουρισμού και είναι αισιόδοξος για τον μεγάλο αριθμό των τουριστών που έρχονται στο νησί, παρόλο που ξοδεύουν λιγότερα χρήματα από ό, τι ξόδευαν στο παρελθόν. Από ότι λέει,  η Νάξος μπορεί να είναι σε καλύτερη κατάσταση από ό, τι η υπόλοιπη Ελλάδα, όμως  “κάθε μέρα αναμένουμε να ακούσουμε άσχημα νέα από την Αθήνα”.

Οι κακές ειδήσεις δεν αργούν να έρθουν. Οι μισθοί των δημοσίων υπαλλήλων και των συνταξιούχων κόβονται.

Οι περισσότεροι Ναξιώτες έχουν δικό τους σπίτι και περιμένουν με αγωνία να δουν πόσο πρέπει να πληρώσουν βάσει της νέας επιβάρυνσης που επιβλήθηκε στις κατοικίες. “Η κυβέρνηση έχει πραγματικά χτυπήσει φλέβα χρυσού εκεί», λέει κατηφής ένας ιδιοκτήτης.  Ο νέος φόρος θα συλλέγεται μέσω των λογαριασμών του ηλεκτρικού ρεύματος με την έμμεση απειλή ότι η μη καταβολή θα συνεπάγεται τη διακοπή του ρεύματος.

Ποιος φταίει σύμφωνα με τους Ναξιώτες; Ο κ. Λιανός κατηγορεί τις τράπεζες για την παροχή φθηνών δανείων με ευνοϊκούς όρους σε όλους ανεξαρτήτως. «… Οι τράπεζες ξεχαρβάλωσαν την Ελληνική οικονομία με τη χορήγηση στεγαστικών και καταναλωτικών δανείων, από εορτοδάνεια έως και δάνεια για το μήνα του μέλιτος. Ζούσαμε σε ένα ψεύτικο, φανταστικό κόσμο” . Προς το παρόν οι τράπεζες δεν πιέζουν για την εξόφληση των δανείων, αλλά όλοι αναρωτιούνται τι θα συμβεί όταν ξεκινήσουν να το κάνουν.

Φτηνές αφερέγγυες πιστώσεις είναι ένα κοινό χαρακτηριστικό γνώρισμα των οικονομικών κρίσεων σε όλο τον κόσμο. Υποφέροντας από τις καταστροφικές συνέπειες της άφρονας αυτής πολιτικής, οι Έλληνες δεν διαφέρουν πολύ από οποιονδήποτε άλλο λαό. Συμφωνούν με τους ξένους όταν χαρακτηρίζουν τον δημόσιο τομέα ως μη ανταγωνιστικό, γραφειοκρατικό και διεφθαρμένο. Ο κ. Μαργαρίτης, δήμαρχος του Δήμου Νάξου, ο οποίος ελπίζει ότι δεν θα έρθουν τα χειρότερο στο μέλλον, απλά θεωρεί ότι «το κράτος είναι δυσλειτουργικό».  Είναι απογοητευμένος  που η κυβέρνηση επιφορτίζει τους δήμους με μεγαλύτερες ευθύνες για την εκπαίδευση και την υγεία, χωρίς όμως να τους παρέχει μεγαλύτερη χρηματοδότηση. «Έχουμε πια να συντηρήσουμε σχολικά λεωφορεία και 62 σχολεία, αλλά δεν έχουμε λάβει επιπλέον ούτε ένα ευρώ. Χωρίς επιπλέον κεφάλαια είναι σχεδόν αδύνατο να λειτουργήσει ο δήμος.”

Συνολικά στη Νάξο υπάρχει μια αίσθηση ότι όλο και λιγότερα χρήματα κυκλοφορουν στη τοπική κοινωνία και οικονομία. Οι κατασκευές είναι η μόνη βιομηχανία που έχει καταρρεύσει, αλλά κι όλα τ’ υπόλοιπα δείχνουν εύθραυστα. Ένα μεγάλο μέρος των συναλλαγών γίνεται με αμφιβόλου φερεγγυότητας επιταγές που μπορεί να αποδειχτούν ακάλυπτες. Ο Μανώλης Κουτελιέρης λέει: «Έχω 30.000 ευρώ σε επιταγές που έχουν σκάσει . Τι μπορώ να κάνω; Δεν μπορώ να τους πάω όλους στο δικαστήριο.”.

Παράπονα για τη μεγάλη γραφειοκρατία κάνουν όλοι. Ο Γιάννης Καρποδίνης περιγράφει με θλίψη πώς απέτυχε επί δύο χρόνια να λειτουργήσει ένα λατομείο που ανήκε στην οικογένεια του, αλλά  επειδή το είχε νοικιάσει κατά το παρελθόν, χρειάστηκε πολύ κόπο και χρόνο για να βγάλει άδεια. Εν όψει της κρίσης, προσπαθεί με σχετική επιτυχία να γίνει αυτάρκης, κάνοντας το δικό του ψωμί, ελαιόλαδο, κρασί, ακόμη και σαπούνι. Καθισμένος δίπλα του είναι ο φίλος του Μιχάλης Δισκαλάκης , ηλεκτρολόγος μηχανικός, ο οποίος διαμαρτύρεται ότι «αν θέλει κάποιος να πάρει μια άδεια για να ανοίξει ένα μικρό περίπτερο για την πώληση εφημερίδων, θα πρέπει να περιμένει πολύ καιρό για να την πάρει».

Τόσο ο κ. Καρποδίνης όσο και ο κ.Δισκαλάκης βλέπουν ότι στην Ελλάδα τα πράγματα οδηγούνται προς  οικονομική και κοινωνική κατάρρευση, και η κατάσταση δεν είναι αναστέψιμη. “Προς το παρόν, η μεσαία τάξη δέχεται να πληρώσει περισσότερους φόρους, επειδή φοβάται την πτώχευση του κράτους και την απώλεια των τραπεζικών καταθέσεών” λέει ο κ. Δασκαλάκης. «Αλλά όταν συνειδητοποιήσουν ότι η πτώχευση θα συμβεί ούτως ή άλλως, θα σταματήσουν να πληρώνουν και θα αποτελειώσουν την κυβέρνηση.”

__________

Γιατί δεν τερματίζεται η ελληνική κρίση χρέους.

Ερώτηση: Γιατί η Ελλάδα έχει τόσο μεγάλο οικονομικό πρόβλημα;

Απάντηση: Η χώρα έχει δύο βασικά προβλήματα. Το πρώτο και μεγαλύτερο είναι τα υπερβολικό χρέος. Οι προηγούμενες κυβερνήσεις ήταν φοβερά σπάταλες. Είχαν δανειστεί υπερβολικά ποσά από τις ευρωπαϊκές τράπεζες, και επιπλέον πλαστογράφησαν τους εθνικούς λογαριασμούς για να κρύψουν το επίπεδο του χρέους της χώρας . Το αποτέλεσμα είναι ότι η Ελλάδα έχει σήμερα έναν χρέος ύψους 360 δις ευρώ , περίπου 170% του ετήσιου ΑΕΠ.

Το δεύτερο πρόβλημα είναι τα υπερβολικά υψηλά επίπεδα μισθών.  Μετά την εισαγωγή της Ελλάδας στο ευρώ το 2001, οι μισθοί διογκώθηκαν, ενώ η παραγωγικότητα παρέμεινε σταθερή. Αυτό σημαίνει ότι οι ελληνικές επιχειρήσεις είναι μη ανταγωνιστικές σε σχέση με τις επιχειρήσεις της υπόλοιπης Ευρώπης.

Ερ: Αλλά η Ελλάδα βοηθιέται από τη διεθνή κοινότητα, έτσι δεν είναι;

Aπ: Η Ελλάδα διασώθηκε τον Μάιο του 2010 από τα άλλα μέλη της Ευρωζώνης καθώς  και από το  Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, όταν οι αγορές ομολόγων κατάλαβαν τα άσχημα δημοσιοοικονομικά στοιχεία της χώρας και σταμάτησαν απότομα το δανεισμό.

Σε αντάλλαγμα των 110 δισ ευρώ που δόθηκαν για βοήθεια έκτακτης ανάγκης, απαίτησαν από την  Ελλάδα να συμαζέψει τα δημόσια οικονομικά της. Ζήτησαν από την κυβέρνηση μαζικές περικοπές των δημοσίων δαπανών και αύξηση της φορολογίας, τα οποία έχουν γίνει, παρά την αντίθεση του κόσμου. Το πρόβλημα είναι ότι αυτά τα μέτρα λιτότητας συνθλίβουν την οικονομική δραστηριότητα στην Ελλάδα, οδηγώντας τη σε ύφεση.

Ερ: Μπορεί η Ελλάδα να τα καταφέρει μεσούσης αυτής της κρίσης;

Απ: Όχι, με χρέος 170% του ΑΕΠ. Ακόμη και για μια αναπτυσσόμενη οικονομία, οι πληρωμές τόκων για το χρέος θα ήταν αφόρητες. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης προετοιμάζουν ένα σχέδιο για τη μείωση αυτής της επιβάρυνσης κατά τουλάχιστον 50%.

Αλλά ακόμα και αν η ελάφρυνση του χρέους επιτευχθεί, το μέλλον εξακολουθεί να είναι ζοφερό.  Όταν οι οικονομίες πάσχουν, όπως και στην Ελλάδα, το νόμισμα τους υποτιμάται. Αυτό κάνει αυτόματα τις εισαγωγές μιας χώρας πολύ πιο ακριβές, και τις εξαγωγές πολύ πιο ανταγωνιστικές.  Αυτός ο συνδυασμός λιτότητας και αναπτυξιακής πολιτικής, βοηθάει τις προβληματικές χώρες να ισορροπήσουν. Αλλά αυτός ο μηχανισμός υποτίμησης εκλείπει για την Ελλάδα, επειδή είναι μέλος του ενιαίου νομίσματος.”

Ben Chu

_________________

by Αντικλείδι , http://antikleidi.wordpress.com

Συναφές: 10 μαθήματα από κάποιους που έζησαν στην διάρκεια του μεγάλου κραχ.