Τέσσερα ερωτήματα που σηκώνουν πολύ συζήτηση.
1. Θα σκοτώναμε έναν υγιή άνθρωπο για να πάρουμε τα όργανα του;
Ας υποθέσουμε ότι ο Βασίλης είναι ένας υγιέστατος άνθρωπος χωρίς συγγενεις και φίλους. Θα ήταν πρέπον να τον σκοτώσουμε χωρίς να του προκαλέσουμε πόνο και να δωρίζαμε τα όργανα του για να σώσουμε πέντε ανθρώπους, ένας από τους οποίους χρειάζεται καρδιά, ο άλλος νεφρό κτλ. ; Και αν όχι , γιατί;
Σκεφτείτε μια άλλη περίπτωση. Εσείς και άλλα έξι άτομα πέφτετε θύμα απαγωγής. Με κάποιον τρόπο ο απαγωγέας σας πείθει ότι αν σκοτώσετε τον έναν όμηρο θα ελευθερώσει τους υπόλοιπους, όμως αν δεν το κάνετε, θα τους σκοτώσει αυτός όλους, εκτός από εσάς. Αν σε αυτή την περίπτωση σκοτώνατε έναν για να σώσετε πέντε, γιατί να μην το κάνετε και στο πρώτο παράδειγμα.
Αν οι ενδοιασμοί παραμένουν, να μια ακόμα περίπτωση. Είσαστε στο τρένο και βλέπετε πέντε ανθρώπους δεμένους πάνω στις ράγες που κατευθύνεται το βαγόνι. Κοιτάτε αριστερά και βλέπετε ότι στην άλλη διαδρομή υπάρχει δεμένος ένας άνθρωπος. Δεν προβαίνετε να σταματήσετε και πρέπει να κάνετε μια επιλογή. Το πιο πιθανό είναι ότι θα πηγαίνατε αριστερά, σκοτώνοντας έναν και σώζοντας πέντε. Τότε πάλι γιατί να μην σκοτώσετε τον Βασίλη;
2. Είσαστε ό ίδιος άνθρωπος που ξεκίνησε να διαβάζει αυτό το κείμενο;
Σκεφτείτε μια φωτογραφία του εαυτού σας πριν από οχτώ χρονιά. Τι κάνει αυτό το άτομο ίδιο με εσάς; Μπορείτε να πείτε ότι έχει τα ίδια κύτταρα με εσάς. Αλλά τα περισσότερα κύτταρα του οργανισμού αλλάζουν κάθε εφτά χρόνια. Μπορείτε να πείτε ότι είσαστε ένας οργανισμός και οι οργανισμοί επιβιώνουν από την αλλαγή κυττάρων- αυτό το δέντρο για παράδειγμα είναι το ίδιο με αυτό που φυτέψατε πριν από ένα χρόνο.
Αλλά είσαι σίγουρος ότι είσαι ένας ολόκληρός ανθρώπινος οργανισμός; Αν κάποιοι χειρουργοί κάνουν μεταμόσχευση εγκεφάλου στον Τζόρτζ Μπους και του τοποθετήσουν τον δικό σου εγκέφαλο είναι σίγουρό, ότι το άτομο που θα αναρρώνει από την επέμβαση στο λευκό οίκο θα είσαι εσύ και όχι ο Μπους. Άρα μπορούμε να πούμε ότι είσαι ένας ανθρώπινος εγκέφαλος και όχι ένας ανθρώπινος οργανισμός. Αλλά γιατί εγκέφαλος και όχι ας πούμε, σπλήνα; Πιθανότατα επειδή στον εγκέφαλο συγκεντρώνονται οι ελπίδες, οι φοβίες, οι πεποιθήσεις οι αξίες και οι αναμνήσεις. Αλλά και πάλι φαίνεται ότι είναι οι ψυχικές αξίες που μετράνε και όχι ο εγκέφαλος που της υποστηρίζει. Άρα μπορούμε να πούμε ότι αν οι γιατροί δεν τοποθετήσουν ολόκληρο τον εγκέφαλο αλλά μόνο έναν σκαναρισμένο φλοιο και πάλι το άτομο που θα αναρρώνει στον λευκό οίκο θα είσαι εσύ.
Αυτή η οπτική έχει ένα πρόβλημα. Αν οι γιατροί τοποθετήσουν δυο σκαναρισμένους φλοιούς, έναν στον Μπους και έναν στον Γκόρντον Μπράουν, θα είσαι στον Λευκό οίκο ή στην Ντάουνινγκ Στρίτ. Δεν υπάρχει τίποτα που να μπορεί κάποιος να βασίσει μια λογική απάντηση. Στην πραγματικότητα όμως κανένας άνθρωπος δεν μπορεί να είναι σε δυο μέρη ταυτόχρονα.
Στο τέλος όμως καμία προσπάθεια που κάνουμε για να βγάλουμε νόημα για την συνεχόμενη παρουσία μας στο πέρασμα του χρόνου δεν λειτουργεί. Δεν είσαι το ίδιο άτομο που ξεκίνησε να διαβάζει αυτό το κείμενο.
3. Αυτό που βλέπετε μπροστά σας είναι στα αλήθεια μία οθόνη υπολογιστή;
Τι λόγο έχετε για να πιστευτέ ότι μπροστά σας είναι μια οθόνη; Σίγουρα την βλέπετε. Αλλά οι αισθήσεις μας συχνά μας παραπλανούν. Ένα ίσιο κλαδί μέσα σε μια θολή λίμνη συχνά μοιάζει λυγισμένο. Δυο ίσες γραμμές μερικές φορές φαίνεται ότι έχουν διαφορετικό μήκος. Θα μου πείτε όμως, ότι αυτό δεν σημαίνει ότι οι αισθήσεις μας δεν μας δίνουν καλούς λόγους για τις πεποιθήσεις μας. Για παράδειγμά ακόμα και βαρόμετρο που δεν είναι 100% ακριβές μπορεί να σου δώσει έναν καλό λόγο να πιστεύεις ότι θα βρέξει. Πριν όμως κοιτάξεις το βαρόμετρο μπορείς να βγεις έξω και να δεις αν ο καιρός το πάει για βροχή. Θα διαπιστώσεις τότε ότι στο 99% των περιπτώσεων το βαρόμετρο έχει δίκιο. Μετά από αυτό οι ενδείξεις του μπορούν να γίνουν καλοί λόγοι που σε κάνουν να πιστεύεις ότι θα βρέξει.
Κάπου εδώ όμως το παράδειγμα αποτυγχάνει γιατί δεν μπορείς να βγεις έξω από τις αισθήσεις για να τσεκάρεις ότι λειτουργούν. Έτσι οι αισθήσεις σου δεν σου δίνουν κανέναν λόγο να πιστεύεις ότι αυτό που βλέπεις μπροστά σου είναι πράγματι μια οθόνη υπολογιστή.
4. Επέλεξες πράγματι να διαβάσεις αυτό το κείμενο;
Ας υποθέσουμε ότι αμέσως μετά το Bing Bang υπήρξε με κάποια μορφή ο Fred. Είχε απεριόριστη νοημοσύνη και μνήμη και είχε γνώση όλων των νόμων της φυσικής που κυβερνούν το σύμπαν. Με αυτό τον εξοπλισμό, πριν από δισεκατομμύρια χρόνια, θα μπορούσε να ξέρει ότι κάποια στιγμή θα δημιουργηθεί ο πλανήτης Γη και ως αποτέλεσμα θα έρθεις εσύ στη ζωή και στη συνεχεία θα φτάσει η στιγμή που θα διαβάζεις αυτό το κείμενο. Κανένας δεν μπορεί να αρνηθεί το γεγονός ότι εσύ επέλεξες να διαβάσεις αυτό ο κείμενο. Αλλά αυτή σου η απόφαση είχε συνιστάμενες (συγκεκριμένες διεργασίες του εγκεφάλου σου για παράδειγμα) που και αυτές με την σειρά τους είχαν συνισταμένες και έτσι φτάνουμε πάλι πίσω μέχρι το Bing Bang. Άρα η ενέργεια σου είχε προβλεφθεί από τον Fred πολύ πριν γεννηθείς και όταν τελικά γεννήθηκες ήταν πολύ αργά για να αλλάξεις κάτι.
Ο Fred όμως δεν υπήρξε ποτέ και δεν προέβλεψε την κάθε σου κίνηση. Αλλά αυτό που θέλω να πω είναι ότι θα μπορούσε να υπάρχει και θα μπορούσε να το είχε κάνει. Η μοντέρνα φυσική μας λέει ότι το σύμπαν έχει μια συγκεκριμένη δόση τυχαίου, που θα μπορούσε να αλλάξει τις προβλέψεις του Fred. Αλλά προσέξτε, στην καθημερινή ζωή όταν βλέπουμε κάποιον να αντιδρά απρόσμενα σε κάτι, συχνά αμφισβητούμε το αν αντέδρασε υπεύθυνα και ελευθέρα. Άρα η ελεύθερη βούληση μοιάζει να είναι μη εφαρμόσιμη τόσο με την αποφασιστικότητα αλλά και με το τυχαίο. Έτσι κανένας από εμάς δεν κάνει τίποτα ελευθέρα και υπεύθυνα.
ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΑ
Το νόημα των παραπάνω δεν είναι να τσιμπήσετε από αυτές τις θεωρίες. Κάποιοι φιλόσοφοι τις ενστερνίζονται ενώ κάποιοι άλλοι δεν αποδέχονται καμία. Αλλά το θέμα, είναι όταν απορρίπτεις μια θεωρία να προσπαθείς να βρεις κενά και στην απόφαση που σε οδήγησε να την απορρίψεις. Όπως και να έχει η σκέψη συνεχίζεται. Όπως έγραψε και ο TS ELIOT …
«the end of our exploring, Will be to arrive where we started, And know the place for the first time.”
Πρωτότυπη πηγή: http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/magazine/7739493.stm
Το είδαμε: http://www.sport-fm.gr/article/155125
Αντικλείδι , https://antikleidi.com
Συναφές:
Στοχασμοὶ καὶ ἀποφθέγματα του Π. Κονδύλη
Η πιο ασυνήθιστη δοκιμασία σοφίας
8 σημαντικές φιλοσοφικές φράσεις
χα…ωραίο θέμα…!
εύλογα αναρωτιέται μετά κανείς “πόσο υπεύθυνοι είμαστε για τις επιλογές μας”…
αποφασίζουμε εμείς εν τέλει ή οι ορμόνες μας?
όταν η συναισθηματική απόφαση παίρνετε πολύ πριν την λογική (12 χιλιοστά έναντι 24)πόσο “ελέγξιμο” είναι το αποτέλεσμα? (φυσικά όταν ο πρωτόγονος άνθρωπος είχε να πάρει μια απόφαση τι θα κάνει με το λιοντάρι που τον ορέγεται ευτυχώς που δεν αποφάσιζε η λογική του γιατί θα χε γίνει μια μπουκιά μέχρι ν αποφασίσει αν πρέπει να τρέξει, ν ανέβει στο δέντρο ή να παγώσει. Άρα οι “λογικοί” προφανώς δεν επιβίωσαν…άρα & μεις είμαστε απόγονοι των “συναισθηματικών”…)
Στο πρώτο ερώτημα θα απαντούσαμε διαφορετικά αν από την επιλογή που θα κάναμε θα σωζόταν το παιδί μας.
Για παράδειγμα, αν στην διαδρομή του τρένου ήταν δεμένο το παιδί μας, αμφιβάλω αν κάποιος θα επέλεγε να πάει αριστερά.
όταν έχεις να κάνεις με συγγενείς ρόλο παίζει η εγγύτητα του dna & η επιβίωση των απογόνων σου
Το εγωιστικό γονίδιο είναι κυρίαρχο
Οσον αφορά το Νο1 ουσιαστικά είναι το ίδιο ερωτημα σε διαφορετικές εκδοχές..
πράγματι παρατηρούμε πως ο άνθρωπος κάθε φορά προσπαθεί να δικαιολογηθεί στον ίδιο τον εαυτό του , να βρει έστω και μια μη λογική δικαιολογία για να στρέψει την ευθύνη εκτός του εαυτού του μην τυχόν και τον κατατρέχουν τύψεις κι ενοχές για την πράξη του
Κι αυτό γιατί όπως είπε ο φιλος παραπάνω λειτουργούμε εν τελη περισσότερο συναισθηματικά και λιγότερο λογικά
Στο πρώτο ερώτημα:
— Στην πρώτη περίπτωση αφήνεις την μοίρα να αποφασίσει. Tο να σκοτώσεις είναι εγκληματική ενέργεια
— Στη δεύτερη περίπτωση, ο ένας από τους έξι θα σκοτωθεί ότι και αν αποφασίσεις. Οπότε καλύτερα να σκοτώσεις τον έναν, για να γλιτώσουν οι πέντε. Η δυσκολία είναι να αποφασίσεις ποιος θα είναι αυτός που θα σκοτώσεις. Ισως ένας κλήρος να έλυνε το πρόβλημα.
— Στην τρίτη περίπτωση στρέφεις το τρένο αριστερά, οπότε θα σκοτωθεί μόνο ένας. Να αλλάξεις διαδρομή το τρένο, δεν θεωρείται έγκληματικό όπως να πυροβολήσεις και να σκοτώσεις κάποιον.
Οσο το σκέφτομαι, έχω αμφιβολίες για αυτά που έγραψα … !
moira το ερώτημα είναι ίδιο σ ολες τις περιπτώσεις δηλαδή 1 για 5, γιατί όμως θα έχεις διαφορετική αντιμετώπιση ανα περίπτωση?
Έχω διαβάσει παρόμοια ερωτήματα που μπορεί να ναι παρόμοια όπως:
Είσαι σε μια γέφυρα και βλέπεις 5 άτομα πάλι παγιδευμένα στις γραμμές του τρένου λίγο πιο μπροστά . Ένας χοντρός (δεν είναι ρατσιστικό…χα) είναι στην άκρη της γέφυρας και φτάνει ένα ελαφρύ σκούντημα για να τον ρίξεις και να προλάβει ο μηχανοδηγός να σταματήσει (εννοείται σκοτώνοντας τον 1). Θα το κανες? (έχει σημασία ποιος θα ναι αυτός που θα θυσιάσεις? πχ εθνότητα, φυλή, ηλικία κτλ?)
Η ενέργεια σου θα ήταν η ίδια αν έπρεπε για την ίδια περίπτωση να σκουντήξεις ένα άνθρωπο ή να τραβήξεις έναν μοχλό που θα σκοτώσει έναν και θα σώσεις 5? Μήπως θα σε διευκόλυνε αν πριν χτυπήσει τον έναν χτυπήσει πρώτα ένα άλλο βαγόνι?
Παίζει ρόλο η αμεσότητα που υποτίθεται ότι νοίωθουμε ότι συμβάλλουμε στην πράξη?
Μήπως απλά ψάχνουμε μια οποιαδήποτε δικαιολογία για τον εγκεφαλό μας ώστε να δικαιολογήσουμε (όσο γίνεται ) την πράξη μας με βάση τις πεποιθήσεις μας ιδεολογικές ή θρησκευτικές? πχ αν πιστεύεις στη μετα θάνατο ζωή σου “λύνει” περισσότερο τα χέρια?
Νομίζω η απόφαση μας στο πρώτο ερώτημα επηρεάζεται :
–από το τι νιώθουμε για τον καθένα από τους ανθρώπους που θα επηρεαστούν από την απόφαση μας,
–από το πως πιστεύουμε ότι θα κριθεί η απόφαση μας από τους φίλους/γνωστούς.
–από την δυσκολία εκτέλεσης της απόφασης (διαφορετικό να σκοτώσεις από το να στρέψεις έναν μοχλό),
— καθώς και από τα πιστεύω μας για την ζωή και την θρησκεία.
talos
– έστω ότι δεν τους ξέρεις
– άρα λες από την εικόνα μας στην κοινωνία? δηλαδή σημασία έχει το “φαίνεσθε” ακόμη και όταν έχει να κάνει με μια τόσο σημαντική απόφαση για τη ζωή και το θάνατο?
Αντε πες εσύ ότι δεν θα το μάθει κανείς, θα διαφοροποιήσει την ενεργειά σου αυτό?
– άρα η αμεσότητα της πράξης? όταν το κάνουμε μέσω ενός άψυχου σώματος αισθανόμαστε καλύτερα (πιο εύκολα)?
– ποιό κομμάτι της πίστης νομίζεις ότι επηρεάζει? όλες οι θρησκείες θα το αντιμετώπιζαν το ίδιο ή οι πιο μοιρολατρικές θα διαφοροποιούνταν?
Σχετικά με το 1ο ερώτημα και εξαιρώντας, βέβαια, την περίπτωση το υποψήφιο θύμα να είναι συγγενής, φίλος ή οποιοσδήποτε δικός μας άνθρωπος τέλος πάντων, να προσέξουμε ότι οι 2 πρώτες περιπτώσεις σε θέλουν ενεργό θύτη- καλείσαι να σκοτώσεις κάποιον που είναι υγιέστατος και δε σου χει κάνει και τίποτα. Εννοείται ότι το δικαίωμα αφαίρεσης μίας ζωής δεν το έχει ΚΑΝΕΙΣ. Στην 3η περίπτωση με το τρένο, όμως, δεν καλείσαι να σκοτώσεις, αλλά να επιλέξεις ποιον θα σώσεις. Εκεί, λογικό είναι να επιλέξεις τους πολλούς ανθρώπους (δεδομένου ότι μάλλον δε θα προλάβεις να πιάσεις και κουβέντα για οικογ. κατάσταση και το πόσα στόματα έχει να θρέψει ο καθένας)… Οπότε, αν και κατανοώ το point, θα έλεγα ότι είναι λίγο ατυχής η σύγκριση των 2 πρώτων περιπτώσεων με την τελευταία και άρα και το συμπέρασμα “Τότε πάλι γιατί να μην σκοτώσετε τον Βασίλη;” (-:
O Fred προφανώς δεν ήξερε από κβαντικες διακυμάνσεις και χαοτική φυσική. Γιατί αν ήξερε θα συνειδητοποιούσε ότι το σύμπαν έχει μια εγγενή τυχαιότητα.
όταν οι ερωτήσεις είναι υποθετικές παίρνεις και υποθετικές απαντήσεις.Όταν κληθείς να πάρεις μία απόφαση που αφορά τη ζωή ή τον θάνατο κάποιου η κάποιον ανθρώπων τότε,οι υποθέσεις που κάνεις πριν κληθείς να αποφασίσεις δεν έχουν καμία σχέση με την αντιμετώπιση της πραγματικότητας