Οδηγίες για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά

Χιλιάδες νοικοκυριά στη χώρα μας βρίσκονται κάτω από τα όρια της φτώχειας. Το μέλλον προβλέπεται δυσοίωνο αφού το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα πολλές χιλιάδες ακόμα νοικοκυριά θα περάσουν κάτω από την κόκκινη γραμμή της φτώχειας, λόγω απώλειας της εργασίας και φυσικά λόγω κουρέματος των μισθών και των συντάξεων.

Στην πλειοψηφία τους, τα νοικοκυριά αυτά αδυνατούν να πληρώσουν τους λογαριασμούς των ΔΕΚΟ, και ιδιαίτερα της ΔΕΗ, ενώ όλο και περισσότερες οικογένειες δεν μπορούν να ανταποκριθούν στην αγορά ακόμα και των βασικών ειδών διατροφής. Η διοίκηση της ΔΕΗ δε θέλει ή δεν είναι σε θέση να δώσει πόσα νοικοκυριά αδυνατούν να εξοφλήσουν τους λογαριασμούς του ρεύματος όμως οι δήμοι βλέπουν να μειώνονται δραματικά τα έσοδά τους από τους ανεξόφλητους λογαριασμούς, οι οποίοι περιλαμβάνουν και τα δημοτικά τέλη.

Την ίδια ώρα οι τράπεζες δείχνουν το πιο απεχθές πρόσωπό τους, κυνηγώντας στην κυριολεξία από τους δανειολήπτες και το τελευταίο ευρώ, με κάθε είδους απειλές και με καταρράκωση κάθε έννοιας της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Από την άλλη αρνούνται πεισματικά να εφαρμόσουν τον νόμο 3869/2010 για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά. Στο ίδιο μήκος κύματος, οι εισπρακτικές εταιρείες έχουν αποδυθεί σε έναν ανελέητο πόλεμο υπενθυμίσεων των δόσεων που πρέπει να καταβληθούν, κυνηγώντας με νύχια και με δόντια την προμήθεια που τους αναλογεί.

Τι μπορεί και τι πρέπει να κάνει λοιπόν ένα νοικοκυριό που έχει μερική ή ολική αδυναμία να καταβάλει τη δόση ή τις δόσεις των δανείων του στις τράπεζες;

Σύμφωνα με το Ν. 3869/2010 για τη ρύθμιση οφειλών φυσικών προσώπων, όσοι θέλουν να αξιοποιήσουν τις διατάξεις του για να απαλλαγούν από τα χρέη τους θα πρέπει πριν από την υποβολή αίτησης στο δικαστήριο, να επιδιώξουν συμβιβασμό με τους δανειστές τους.

Ο Συνήγορος του Καταναλωτή, ο Διαμεσολαβητής Τραπεζικών Υπηρεσιών, οι Επιτροπές Φιλικού Διακανονισμού, καθώς επίσης και δικηγόροι, θα τους συνδράμουν στο στάδιο αυτό, προκειμένου να πετύχουν τη ρύθμιση των χρεών τους με βάση τις πραγματικές τους δυνατότητες.

Στις πόλεις τώρα που δεν υπάρχουν ενώσεις καταναλωτών, οι καταναλωτές θα μπορούν να έχουν νομική συνδρομή από δικηγόρους χωρίς οικονομική επιβάρυνση. Στην ιστοσελίδα της Γενικής Γραμματείας Καταναλωτή (www.efpolis.gr) οι υπερχρεωμένοι οφειλέτες μπορούν να βρουν, με βάση τον τόπο της κατοικίας τους, αναλυτικές πληροφορίες για τους δικηγορικούς συλλόγους και τις ενώσεις καταναλωτών που συμμετέχουν στο πρόγραμμα.

Επί του πρακτέου τώρα, οι υπερχρεωμένοι καταναλωτές μπορούν να απευθύνονται στο δικηγορικό σύλλογο ή την ένωση καταναλωτών της περιφέρειάς τους, προκειμένου να λαμβάνουν δωρεάν πληροφόρηση για τις προϋποθέσεις υπαγωγής τους στο νόμο, για τη διαδικασία που πρέπει να ακολουθήσουν, καθώς και συνδρομή κατά τη σύνταξη ή και την υποβολή της πρότασης συμβιβασμού προς τους πιστωτές από κατάλληλα εκπαιδευμένους επιστήμονες, οι οποίοι διαθέτουν εμπειρία στα θέματα υπερχρέωσης και σύνταξης οικογενειακού προϋπολογισμού.

Οι ενώσεις καταναλωτών και οι δικηγόροι υπογράφουν το πρακτικό συμβιβασμού ή τη βεβαίωση αποτυχίας, όπως προβλέπεται στο νόμο. Οι δικηγορικοί σύλλογοι αναλαμβάνουν την υποχρέωση να καταρτίσουν σχετικές καταστάσεις με δικηγόρους που αναλαμβάνουν τη δωρεάν συνδρομή των καταναλωτών.

Ποια νοικοκυριά αφορά:

Η ρύθμιση δεν απευθύνεται σε όλους όσοι έχουν χρέη αλλά σε εκείνους που έχουν αποδεδειγμένα μόνιμη αδυναμία να τα εξοφλήσουν. Στη ρύθμιση υπάγονται φυσικά πρόσωπα, καταναλωτές και επαγγελματίες, με εξαίρεση τους εμπόρους.

Ποια χρέη αφορά:

Όλα τα χρέη, με εξαίρεση οφειλές από αδικοπραξία που διαπράχθηκε με δόλο, διοικητικά πρόστιμα, χρηματικές ποινές, οφειλές από φόρους και τέλη προς το Δημόσιο και εισφορές προς τους οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης. Δεν υπάγονται, επίσης, σε ρύθμιση οφειλές που έχουν αναληφθεί το τελευταίο έτος πριν από την υποβολή της αίτησης ρύθμισης. Στην τελευταία περίπτωση, ο οφειλέτης, εφόσον επιθυμεί να ρυθμίσει και αυτές τις οφειλές, θα πρέπει να περιμένει να παρέλθει ένα έτος από τότε που αναλήφθηκαν για να υποβάλει την αίτηση.

Ποια είναι ακριβώς η διαδικασία:

Η διαδικασία ρύθμισης των οφειλών δεν είναι απλή αλλά ούτε και εντελώς περίπλοκη. Διακρίνεται σε τέσσερις φάσεις:

1. Εξωδικαστικός συμβιβασμός: Πριν την υποβολή της αίτησης ο οφειλέτης υποχρεούται να κάνει προσπάθεια συμβιβασμού με τους πιστωτές, η οποία αποδεικνύεται με βεβαίωση του φορέα που την έχει αναλάβει. Τον εξωδικαστικό συμβιβασμό μπορούν να αναλάβουν ο Συνήγορος του Καταναλωτή, η Επιτροπή Φιλικού Διακανονισμού, οι Ενώσεις Καταναλωτών, ο Μεσολαβητής Τραπεζικών Επενδυτικών Υπηρεσιών, Δικηγόρος ή άλλος δημόσιος ή ιδιωτικός μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα φορέας. Για το συμβιβασμό θα συντάσσεται πρακτικό που θα επικυρώνεται από τον κατά τόπου Ειρηνοδίκη.

2. Αίτηση στο Ειρηνοδικείο: Η αίτηση περιλαμβάνει κατάσταση της περιουσίας και των εισοδημάτων οφειλέτη και συζύγου, κατάσταση με τις απαιτήσεις των πιστωτών, σχέδιο διευθέτησης των οφειλών, βεβαίωση για τη διενέργεια του εξωδικαστικού συμβιβασμού και υπεύθυνη δήλωση ορθότητας των δηλωθέντων στοιχείων. Ο οφειλέτης μπορεί να ζητήσει την αναστολή των μέτρων αναγκαστικής εκτέλεσης (πλειστηριασμοί κλπ) με ασφαλιστικά μέτρα. Για τη χορήγησή της αρκεί η πιθανολόγηση της αποδοχής της αίτησης.

3. Προσπάθεια συμβιβασμού ενώπιον του Ειρηνοδικείου: Ο συμβιβασμός μπορεί να επιτευχθεί εφόσον συμφωνούν οι πιστωτές με απαιτήσεις που υπερβαίνουν το 51% των οφειλών. Θα πρέπει όμως υποχρεωτικά να συμφωνήσουν οι πιστωτές με εμπράγματες εξασφαλίσεις. Η διαδικασία του δικαστικού συμβιβασμού έχει ως εξής :
– Στον πρώτο μήνα από την υποβολή της αίτησης επιδίδεται το σχέδιο διευθέτησης στους πιστωτές.
– Στο δεύτερο μήνα η απάντηση ή πρόταση τροποποιήσεων από πιστωτές.
– Στο πρώτο 15νθήμερο του τρίτου μήνα η υποβολή τροποποιημένου σχεδίου από οφειλέτη.
– Στις επόμενες είκοσι ημέρες η αποδοχή ή μη από πιστωτές. Αν παρέλθει το διάστημα χωρίς παρατηρήσεις θεωρείται ότι ο πιστωτής έχει αποδεχθεί το σχέδιο .
4. Δικαστική ρύθμιση των οφειλών σε περίπτωση που αποτύχει ο δικαστικός συμβιβασμός: Το Δικαστήριο μετά τον έλεγχο, εφόσον κρίνει ότι δεν επαρκούν τα περιουσιακά στοιχεία και τα εισοδήματά του για την αποπληρωμή των χρεών, προχωρά στη ρύθμιση των οφειλών .

Οι υποχρεώσεις του οφειλέτη:

Ο οφειλέτης αναλαμβάνει την υποχρέωση να καταβάλει κάθε μήνα για τέσσερα χρόνια, μέρος του εισοδήματός του στους πιστωτές. Το ύψος των μηνιαίων καταβολών καθορίζεται από το δικαστήριο λαμβάνοντας υπόψη τα εισοδήματά του, τη δυνατότητα συνεισφοράς του συζύγου, τις βιοτικές ανάγκες του ιδίου και των προστατευομένων μελών της οικογενείας του. Αν υπάρχει ακίνητη περιουσία , το Ειρηνοδικείο διατάσσει τη ρευστοποίησή της για την ικανοποίηση των πιστωτών, εκτός από την κύρια ή μοναδική κατοικία του οφειλέτη για την οποία υπάρχει ειδική προστασία. Το υπόλοιπο του χρέους (μετά από την πληρωμή των δόσεων επί 4 χρόνια) διαγράφεται.

Αν ο οφειλέτης δεν έχει τη δυνατότητα να καταβάλει κανένα ποσό για την εξόφληση μέρους των χρεών, το δικαστήριο μπορεί να ορίσει πολύ μικρό ποσό ή και μηδενική καταβολή στους πιστωτές εφόσον για παράδειγμα είναι άνεργος ή συντρέχουν σοβαρά προβλήματα υγείας ή δεν έχει επαρκές εισόδημα . Το δικαστήριο επανεξετάζει μετά από περίπου έξι μήνες την κατάσταση στην οποία βρίσκεται ο οφειλέτης.

Τι γίνεται με την πρώτη ή τη μοναδική κατοικία του οφειλέτη:

Ο οφειλέτης μπορεί να εξαιρέσει και να σώσει την ιδιόκτητη κύρια ή μοναδική κατοικία του εφόσον αυτή δεν υπερβαίνει το προβλεπόμενο όριο απόκτησης πρώτης κατοικίας, προσαυξημένο κατά 50%. Το μοναδικό ακίνητο οικιακής χρήσης που διαθέτει, προστατεύεται ακόμη και αν δεν κατοικεί σε αυτό ο οφειλέτης. Βασική προϋπόθεση είναι να αναλάβει ο οφειλέτης την εξυπηρέτηση χρεών που αντιστοιχούν στο 85% της εμπορικής αξίας της κατοικίας , για χρονικό διάστημα που μπορεί να φθάνει μέχρι είκοσι χρόνια, με το μέσο επιτόκιο ενός στεγαστικού δανείου . Για παράδειγμα: αν ένας οφειλέτης έχει κατοικία αξίας 100.000 ευρώ, και χρέη ύψους 300.000 ευρώ, θα πρέπει να εξοφλήσει το 85% της αξίας του σπιτιού , δηλαδή 85.000 ευρώ, με το ποσό που θα ορίσει το δικαστήριο ως μηνιαία δόση επί τέσσερα χρόνια. Το υπόλοιπο του χρέους, μέχρι τις 300.000 ευρώ, διαγράφεται .

Αξίζει, ωστόσο, να τονιστεί ότι η ρύθμιση για την πρώτη κατοικία δεν μπορεί να καταγγελθεί με καθυστέρηση μικρότερη των τεσσάρων δόσεων.

Και με τον Τειρεσία τι γίνεται;

Ο οφειλέτης παραμένει στη μαύρη λίστα του Τειρεσία για τρία χρόνια μετά την πάροδο της τετραετίας της ρύθμισης. Ο εγγυητής του δανείου, αν υπάρχει, δεν απαλλάσσεται από την υποχρέωση πληρωμής του χρέους, εκτός αν βρίσκεται και ο ίδιος σε αντικειμενική αδυναμία πληρωμής, οπότε εντάσσεται και αυτός στις διατάξεις του νόμου. Η αίτηση για εξωδικαστικό συμβιβασμό, δηλαδή η πρώτη φάση της διαδικασίας, πρέπει να έχει γίνει το πολύ έξι μήνες πριν την αίτηση στο Ειρηνοδικείο.

Θωμάς Σίδερης (mediasoup.gr)