Ο Επίκουρος (341 π.Χ. – 270 π.Χ.) ήταν Έλληνας φιλόσοφος. Ίδρυσε δική του φιλοσοφική σχολή, με το όνομα Κήπος του Επίκουρου, η οποία θεωρείται από τις πιο γνωστές σχολές της ελληνικής φιλοσοφίας.
Η σύγχρονη εποχή της παγκοσμιοποίησης χαρακτηρίζεται από πολλή ρητορική φλυαρία, πάμπολλες προσωπικές απόψεις, θεατρικές κινήσεις εντυπωσιασμού, επιθετικότητα θρησκευτική και πολιτική, αλλά και από πολύ σκεπτικισμό. Αυτά ακριβώς ίσχυαν και στην Ελληνιστική εποχή που έζησε ο Επίκουρος.
Όλες οι ελληνιστικές σχολές, ως γνωστό, θεωρούσαν ότι τα συναισθήματα, οι συγκινήσεις (τα πάθη) οι επιθυμίες, οφείλονται στις πεποιθήσεις. Ότι τα ψυχολογικά προβλήματα (όχι οι ασθένειες όπως η μανιοκατάθλιψη ή η σχιζοφρένεια ή οι ψυχώσεις, δηλαδή βλάβες που τις θεωρούσαν σωματικές – αλλά ό,τι παράγει και αναπαράγει την καθημερινή ανθρώπινη μιζέρια, ό,τι στέκεται εμπόδιο στην ευδαιμονία, αυτά δηλαδή από τα οποία πάσχει η πλειονότητα των ανθρώπων) οφείλονται σε πεποιθήσεις ή τουλάχιστον δεν είναι ανεξάρτητα από τις πεποιθήσεις.
[…] Σε γενικές γραμμές θα μπορούσαμε να πούμε πως όλες οι φιλοσοφικές σχολές του αρχαίου κόσμου εμφανίζονται σαν ομάδες φίλων. Παρ’ όλα αυτά, ορισμένα χαρακτηριστικά διακρίνουν τους Επικούρειους «φίλους» από τους προγενέστερούς τους στην Αθήνα ή στην Ιταλία· κι είναι αυτά ακριβώς τα χαρακτηριστικά που αποκαλύπτουν τις αλλαγές που η πίεση των συνθηκών είχε επιφέρει στη σκέψη και στους τρόπους, στο τέλος του τέταρτου αιώνα. […]
Το πρώτο μέρος από τη διατριβή του Karl Marx με θέμα τη διαφορά της δημοκρίτειας με την επικούρεια φυσική φιλοσοφία
Ο Επίκουρος, στην Επιστολή προς τον Ηρόδοτο, αναφέρει τις τρεις κύριες αιτίες όπου βασίστηκε η ανθρωπότητα για να προοδεύσει δημιουργώντας τον ανθρώπινο πολιτισμό.
Αν η νίκη είναι αδύνατη, θα πρέπει να την περιφρονούμε. Το μυστικό της γαλήνης δεν είναι να ευθυγραμμίσουμε τα επιτεύγματα μας με το επίπεδο των επιθυμιών μας αλλά να υποβιβάσουμε τις επιθυμίες στο επίπεδο των επιτευγμάτων μας. «Αν αυτό που έχεις νομίζεις πως δεν σου αρκεί» λέει ο Ρωμαίος στωικός Σενέκας (πέθανε το 65 μ.Χ.) «τότε, ακόμα και αν κατακτήσεις όλο τον κόσμο, θα είσαι δυστυχισμένος».
Στο βιβλίο παρρησίας, ο Φιλόδημος αναφέρει ότι η διδασκαλία των Επικούρειων βασιζόταν στην παρρησία, δηλαδή την ελεύθερη και ειλικρινή έκφραση γνώμης, καθώς και στην ψυχοθεραπεία («την της ψυχής θεραπείαν» Περί παρρησίας ) σε φιλικό περιβάλλον.
Για 600 χρόνια στην αρχαιότητα, οι διδαχές του Επίκουρου άνθισαν και άντεξαν όπως ο μεγάλος αυτός φιλόσοφος τις διατύπωσε ακριβώς, δίχως αναθεωρήσεις, φωτίζοντας το νου των ανθρώπων, ενώ οι άλλες φιλοσοφικές σχολές ή εξαφανίζονταν ή άλλαζαν χαρακτήρα.
Μια σημαντική συνέπεια από την μετάβαση της ανθρωπότητας στην κοινωνία της πληροφορίας και την ψηφιακή τεχνολογία του 21ο αιώνα, είναι η μετατόπιση του κέντρου του ενδιαφέροντος από την Αριστοτέλεια δίτιμη λογική στην Επικούρεια πλειότιμη ή πλεόναχο λογική.
Σε όλη την ιστορία, πολυάριθμοι στοχαστές, προφήτες και απλοί άνθρωποι όρισαν την ευτυχία και όχι την ίδια τη ζωή ως υπέρτατο αγαθό. Στην αρχαία Ελλάδα, ο φιλόσοφος Επίκουρος εξηγούσε ότι η λατρεία των θεών είναι χαμένος χρόνος, ότι δεν υπάρχει ζωή μετά το θάνατο και ότι η ευτυχία είναι ο μοναδικός σκοπός της ζωής.
Πως η φιλοσοφική κατεύθυνση του Επίκουρου για την επίτευξη της ευτυχίας μπορεί να μας κάνει να τρώμε συνειδητοποιημένα και όχι να υποκύπτουμε στις πρόσκαιρες ηδονές που αφήνουν τα ίχνη τους στο σώμα μας
«Ταράσσει τους ανθρώπους ου τα πράγματα, αλλά τα περί των πραγμάτων δόγματα» (Επίκτητος).
Η ανασκαφή στα μέσα του 18ου αιώνα στο σημερινό Ερκολάνο είναι μια από τις μεγαλύτερες ανακαλύψεις έργων από την αρχαιότητα Περισσότερα
Είναι εκπληκτικό πως η Επικούρεια “ανθρωπολογία”, που γνωρίσαμε διαμέσου του Λουκρήτιου και του φιλοσοφικού του ποιήματος De rerum natura (“Περί της φύσεως των πραγμάτων”, ελάχιστα διαφέρει από τις επιστημονικές αντιλήψεις της εποχής μας, αποτελώντας μία από τις πρώτες εκδηλώσεις της εξελικτικής σκέψης Διαβάστε ένα μικρό απόσπασμα:
Η πορνεία αποτελούσε στοιχείο του βίου των αρχαίων Ελλήνων ήδη από την αρχαϊκή εποχή. Στις περισσότερες ελληνικές πόλεις και κυρίως στα λιμάνια, αποτελούσε σημαντική οικονομική δραστηριότητα απασχολώντας σημαντικό μέρος του πληθυσμού. Σε καμία περίπτωση δεν θεωρούταν παράνομη, οι πόλεις δεν την απαγορεύουν και η λειτουργία των οίκων ανοχής ήταν φανερή.
Ως κυριότερη και πιο θεμελιώδη αρετή, λοιπόν, ο Επικούρειος ορίζει τη Φρόνηση (που αποδίδεται επίσης και ως «σοφία» ή «σωφροσύνη»). Το να ζεις σοφά, κατά τα επικούρεια πρότυπα, σημαίνει να προσγειώνεις πάνω στο δύσκολο έδαφος της καθημερινής σου ύπαρξης την πλατειά γνώση της πραγματικότητας (γνώση, για την κατάκτηση της οποίας, προϋπόθεση είναι η χρήση των κριτηρίων της αλήθειας ή, αλλιώς, του επικούρειου Κανόνα.
