490 π.Χ. Είναι αρχές Σεπτέμβρη. Ένα μικρό κομμάτι της αττικής γης θα γίνει παγκόσμια γνωστό και θα μνημονεύεται από τους ανθρώπους ακόμα και δυόμιση χιλιάδες χρόνια μετά. Είμαστε στον Μαραθώνα. Εδώ θα γίνει η πρώτη μεγάλη μάχη της Ιστορίας. Το γεγονός ορόσημο για την γέννηση και ανάπτυξη του δυτικού πολιτισμού, αφού στον Μαραθώνα θα συγκρουστεί η ελευθερία με την υποδούλωση, η δημοκρατία με τον αποχαυνωτικό δεσποτισμό, η πολιτική αρετή απέναντι στη σκλαβιά.
Ο Δαρείος Α’ της Περσίας, όπως τον φαντάστηκε ένας Έλληνας ζωγράφος (4ος αιώνας π.Χ)
Χωρίς παρελθοντολαγνεία και προγονολατρεία, αλλά και δίχως το παραμικρό ίχνος εθνικής έπαρσης, πρέπει να ανασυνθέσουμε τα γεγονότα του Μαραθώνα. Οι Αθηναίοι, ο δήμος συγκεκριμένα, κατόπιν των μεταρρυμθίσεων του Σόλωνος και του Κλεισθένη απολαμβάνουν πια το πολίτευμα της Δημοκρατίας, την οργάνωση αυτή της πολιτείας που τόσα χρόνια κυνηγούμε ματαίως αφού μας διαφεύγει διαρκώς, ως άλλος Πρωτέας. Μπροστά λοιπόν στο διακύβευμα της ελευθερίας τους πρωτίστως αλλά φυσικά και της δημοκρατίας, δέκα χιλιάδες Αθηναίοι (και χίλιοι Πλαταιείς) στέκονται στον Μαραθώνα, απέναντι σε εικοσι-πέντε χιλιάδες Πέρσες (Σάκες, Μήδους κ.α.).
Η ένταση της περιόδου αυτής είναι μεγάλη. Οι Πέρσες έχουν ήδη εκστρατεύσει στο Αιγαίο και έχουν κάψει και υποδουλώσει την Ερέτρια. Όλοι οι Έλληνες ανησυχούν για την έκβαση της τύχης των πόλεων -κρατών που βρίσκονται σε εξαιρετικά μειονεκτική θέση απέναντι στον κατακτητή. Ο Μιλτιάδης όμως, ένας εκ των δέκα στρατηγών, επιμένει να αντιμετωπίσουν τον Περσικό στρατό εκτός των Αθηνών, στο σημείο όπου προσάραξαν τα καράβια τους οι βάρβαροι, προκειμένου να σταματήσουν εγκαίρως την προέλαση του ιππικού των Περσών και μακρυά πάντως από το κέντρο της πόλης τους, η οποία την περίοδο αυτή δεν έχει ακόμη οχύρωση καμία. Ανάμεσα στους Μαραθωνομάχους παρατάσσεται και ο τραγικός ποιητής Αισχύλος, από τη φυλή των Αιαντιδών, ο οποίος παρά την καταξίωσή του ως ποιητής, για επιτύμβιο επίγραμμα θέλησε να έχει τα εξής: ” Για την ανδρεία μου θα σας πει του Μαραθώνα το άλσος και ο μακρυμάλλης Μήδος όπου καλά την ξέρει.”
Το σχέδιο του Μιλτιάδη είναι αποτελεσματικό και στη μάχη, ενώ οι Αθηναίοι έχασαν 192 οπλίτες, οι Πέρσες ξεπέρασαν τις 6000 σε απώλειες και κάποια πλοία τους τα κυρίευσαν οι Αθηναίοι επιτιθέμενοι. Όμως η μάχη δεν τελειώνει εκεί. Η σύρραξη άρχισε κάπου στις 10 το πρωί όμως μετά από τον θρίαμβο των Ελλήνων και την υποχώρηση των Περσών στα πλοία τους, ο Μιλτιάδης αντιλαμβάνεται πως ο Δάτις, ο στρατηγός της εκστρατείας, έχει μια δεύτερη ευκαιρία μπροστά του. Με τα διασωθέντα πλοία του μπορεί να πλησιάσει την πόλη των Αθηνών και να την καταλάβει προσαράζοντας στο λιμάνι του Φαλήρου και προελαύνοντας ανενόχλητος, αφού ο στρατός του Μιλτιάδη βρίσκεται σαράντα χιλιόμετρα μακρυά. Σε μια απίστευτη επίδειξη δύναμης και αντοχής ο αθηναϊκός στρατός αφήνει το πεδίο της μάχης και καταφθάνει σύσσωμος, ως το απόγευμα, στο λιμάνι του Φαλήρου και είναι εκεί να υπερασπιστεί την Αθήνα, μπροστά στα έκπληκτα μάτια των Περσών.
Οι Πέρσες έτσι υποχωρούν δια θαλάσσης και αναβάλλεται η εκστρατεία για δέκα περίπου χρόνια. Όμως, στους 192 ήρωες της πόλης που υπερασπίστηκαν την ελευθερία τους που σχετίζεται άμεσα με τα δημοκρατικά ιδεώδη, οι Αθηναίοι τους επεφύλαξαν εξαιρετικές τιμές. Για πρώτη και τελευταία φορά στην ιστορία της πόλης τους, θάφτηκαν οι νεκροί της μάχης στο μέρος όπου έπεσαν μαχόμενοι, ως φόρος τιμής για την απαράμιλλη ανδρεία τους και γι αυτό δεν ετάφησαν στο νεκροταφείο της πόλης στον Κεραμεικό. Μνημεία φυσικά ανήγειραν παντού οι Αθηναίοι για να μην ξεχαστεί η θυσία για την δημοκρατία. Ο Περικλής ο Ξανθίππου, ανήγειρε τον ναό στην Ακρόπολη ως ανάμνηση της θριαμβευτικής νίκης. Ο Παρθενώνας όλος αλλά ιδίως η ζωφόρος του, είναι ένα μνημείο πεσόντων. Στα μάρμαρα που κοσμούν σήμερα το Βρετανικό Μουσείο, απεικονίζονται 192 μορφές ανδρών, η κάθε μια αποτελεί ξεχωριστή αναπαράσταση όσων θυσιάστηκαν για την πατρίδα. Ήταν απλοί πολίτες και θάφτηκαν όλοι μαζί, χωρίς φυλετικές ή ταξικές διακρίσεις, τίποτε περισσότερο, τίποτε λιγότερο, είχαν τον πιο περήφανο τίτλο που μπορούσε να διεκδικήσει Αθηναίος.
Χάρης Αργύρης
by Αντικλείδι , https://antikleidi.com