[«Η συνέντευξη αυτή του Κορνήλιου Καστοριάδη παραχωρήθηκε», σύμφωνα με τον μεταφραστή του Rising Tide of Insignificancy στα αγγλικά, «τον Απρίλη του 1996 στον Max Blechman, εκδότη του αμερικάνικου αναρχικού περιοδικού Drunken Boat, για ένα τεύχος το οποίο εντέλει εκδόθηκε σε μορφή βιβλίου. Περισσότερα
Κατηγορία -Φιλοσοφία
Φιλοσοφία
Ο οίκτος είναι εκείνο το καταπληκτικό, το μυστηριώδες γεγονός, πού μας δείχνει τη διαχωριστική γραμμή, που στα μάτια της λογικής απομονώνει ολοκληρωτικά το ένα ον από το άλλο, να σβήνει, και το μη εγώ να γίνεται κατά κάποιο τρόπο το εγώ.
Τι είναι σωστό;
Έτσι, χωρίς να ξέρουμε τελικά τι είναι καλό, πώς μπορούμε να ξέρουμε τι είναι σωστό;
Τι σημαίνει το γεγονός ότι διερωτώμεθα για τη σχέση μας με την παράδοση; Ότι κατά κάποιον τρόπο έχουμε βγει απ’ την παράδοση. Αυτό το καταλαβαίνουμε πρώτα-πρώτα εμπειρικά.
Προσανατολισμός.
Η εξατομίκευσι έχει νόημα και είναι εφικτή μόνο για ένα κοινωνικό ον. Η ομάδα μεγαλώνει στους κόλπους της τον άνθρωπο χωρίς να σφραγίζη απολύτως με την οικεία της γενικότητα την προσωπικότητά του. Θα έλεγα «τον μεγαλώνει» υπό την έννοια ότι εκείνος αναπτύσσει κάτι εντελώς δικό του.
Ξαφνικά, λες και κάποιο πεπρωμένο μαγικό με γιάτρεψε από μια τύφλωση παλιά, με αποτελέσματα εκπληκτικά κι αιφνίδια, σηκώνω το κεφάλι πάνω από την ανώνυμη μου ύπαρξη, για να γνωρίσω το πώς ζω. Και βλέπω πως ό,τι έκανα, ό,τι σκέφτηκα κι ό,τι υπήρξα, είναι ένα είδος αυτοεξαπάτησης και τρέλας. Μένω έκθαμβος μπροστά σ’ αυτά που κατάφερα να μη δω. Στέκω άφωνος μπροστά σ’ αυτό που ήμουν και που σήμερα βλέπω πως τελικά δεν είμαι.
Θα αδικούσαμε τον Σωκράτη, αν παραλείπαμε τη συζήτηση του με τον σοφιστή Αντιφώντα. Θέλοντας κάποτε ο Αντιφών να του πάρει τούς μαθητές, πλησίασε τον Σωκράτη και του είπε, μπροστά τους, τα έξης:
Αυτό είναι το κεντρικό ερώτημα που θα έπρεπε να βρίσκεται στα χείλια όλων των ανθρώπων – αλλά, δυστυχώς, δεν βρίσκεται. Μερικοί φαντασιώνονται ότι αυτοί ειδικά θα διαφύγουν, επειδή απλώς πιστεύουν ότι η ελπίδα ή η «θετική σκέψη» τους έχει ιδιαίτερη μαγική δύναμη και μερικοί ελάχιστοι πιστεύουν ότι θα διασωθούν, επειδή διαθέτουν τα υλικά μέσα για να αντιμετωπίσουν τις περισσότερες απειλές (ανθρώπινες ή φυσικές).
Δεν μπορώ να αντιληφθώ παρά σαν ένα είδος έλλειψης καθαριότητας αυτήν την αδρανή μονιμότητα μέσα στην οποία κείμαι την ίδια κι απαράλλακτη ζωή μου, εγκαταστημένη σαν τη σκόνη ή τη βρωμιά, στην επιφάνεια του αμετάβλητου. Περισσότερα
Αυτή η περιφρόνηση παρουσιάζεται πολύ ενωρίς ως συνέπεια της αμαθίας, πού δηλώνει στα ελληνικά τόσο την ανοησία και την έλλειψη κρίσης όσο και την αμάθεια στην κυριολεξία.
Τον Δεκέμβριο του 1984, ο Κορνήλιος Καστοριάδης παρουσιαζόταν πρώτη φορά στην ελληνική τηλεόραση, στην εκπομπή παρασκήνιο. Από την εκπομπή αυτή, η οποία προκάλεσε συζητήσεις και σχόλια στον Τύπο για αρκετές ημέρες, δημοσιεύεται εδώ η συνέντευξη του Κ.Κ. με πολύ μικρές συντομεύσεις και ελάχιστες προσθήκες από το αμοντάριστο υλικό.
Όλοι χρησιμοποιούν τους χαρακτηρισμούς ενάρετο και ηθικό, συχνά χωρίς λόγο και για να δώσουν απλά έμφαση στα λεγόμενά τους (π.χ., «Αυτός συμπεριφέρθηκε και ηθικά και ενάρετα»), Εάν ρωτήσετε τους ανθρώπους, οι περισσότεροι δεν έχουν ιδέα. Απλά επαναλαμβάνουν το ίδιο πράγμα επειδή ακούγεται καλά.
Χρωματίζουμε συνήθως τις ιδέες μας για το άγνωστο στις αποχρώσεις των αντιλήψεών μας για το γνωστό: αν ονομάζουμε το θάνατο ύπνο, είναι γιατί εξωτερικά μοιάζει με τον ύπνο· κι αν τον ονομάζουμε καινούργια ζωή, είναι γιατί μοιάζει με κάτι αλλιώτικο από τη ζωή. Πάνω σε τέτοιες μικρές παρεξηγήσεις της πραγματικότητας χτίζουμε τις πεποιθήσεις και τις ελπίδες μας, περνώντας τη ζωή μας με ξεροκόμματα που αποκαλούμε ζαχαρωτά, σαν τα φτωχόπαιδα που παίζουν το παιχνίδι της ευτυχίας.
Εγκωμιάζαν στο Ζαρατούστρα κάποιο σοφό που ήξερε να μιλάει καλά για τον ύπνο και την αρετή. Πολύ τον δόξαζαν και τον πληρώναν γι’ αυτό και πολλοί νέοι καθόντουσαν μπροστά στην έδρα της διδαχής του. Σ’ αυτόν πήγε κι ο Ζαρατούστρας και μαζί μ’ όλους του νέους κάθισε κι αυτός μπροστά στης διδαχής την έδρα. Περισσότερα
Aπό τη στιγμή εκείνη πού η διαφθορά μπαίνει κάπου, βλέπεις να κυριαρχεί μια ποικιλόμορφη δεισιδαιμονία που απέναντί της ή πίστη πού έχει υιοθετήσει ο λαός, εξασθενίζει και γίνεται ανίκανη, γιατί η δεισιδαιμονία είναι ένας δεύτερης τάξης στοχασμός.
ΓΙΑ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΟΛΟ ΜΕΓΑΛΟ, απαιτείται και τα μέρη του να είναι μεγάλα· και τα χαρακτηριστικά μεγάλα, για τη συναρμογή ενός ήρωα.
Κάθε ζωντανή φιλοσοφία έχει, όπως το δειξα, για πυρήνα μια απλή σκέψη, γεννημένη από αντίδραση στις γύρω συνθήκες, που μπορεί να την πει κανείς με λίγες λέξεις.