Ζονγκ, το πλοίο των σκλάβων

Μια μέρα σαν σήμερα, στις 29 Νοεμβρίου 1781, κάπου στον Ατλαντικό Ωκεανό, 133 Αφρικανοί σκλάβοι πετιούνται στη θάλασσα, από το πλήρωμα του δουλεμπορικού πλοίου Ζονγκ (Zong). Οι ιδιοκτήτες τους για την «απώλεια» ζήτησαν αποζημίωση από την ασφαλιστική εταιρία.

Η ιστορία έχει ως εξής. Το πλοίο Ζονγκ με 17 άτομα πλήρωμα και 470 σκλάβους, σάλπαρε από τις ακτές της Αφρικής στις 6 Σεπτεμβρίου 1781 με προορισμό τη Τζαμάικα. Λόγω όμως των υπεράριθμων “επιβατών” προκλήθηκε υποσιτισμός και σύντομα ξέσπασαν αρρώστιες, με αποτέλεσμα 7 μέλη του πληρώματος και 60 σκλάβοι να χάσουν τη ζωή τους.

Διατομή μοντέλου δουλεμπορικού. Εθνικό Μουσείο Αμερικανικής Ιστορίας

Στο πλοίο είχαν “φορτωθεί” τόσοι πολλοί σκλάβοι που δεν είχαν χώρο για τίποτα. Στο βιβλίο του Black Slaves in Britain, ο συγγραφέας F. O. Shyllon περιγράφει: «Αλυσοδεμένοι δύο δύο, δεξί και αριστερό πόδι, δεξί χέρι και αριστερό χέρι, κάθε σκλάβος είχε λιγότερο χώρο από έναν άνδρα σε ένα φέρετρο». Δεν είναι περίεργο γιατί τόσοι πολλοί σκλάβοι αρρώστησαν και πέθαιναν, τους συμπεριφέρονταν σαν ζώα και τους έδιναν τόσο χώρο ίσα για να αναπνέουν.

Επίσης λόγω ανέμων το πλοίο καθυστερούσε. Οπότε ο καπετάνιος Λουκ Κόλινγουντ* αποφάσισε -υποτίθεται για να μην πεθάνουν κι άλλοι- να πετάξει μερικούς ακόμη στο νερό. Βλέπετε η ασφάλεια κάλυπτε τη ζημιά για θάνατο σκλάβων μόνο αν αυτοί πνίγονταν και όχι αν σκοτώνονταν ή πέθαιναν από άλλες αιτίες.

Αρχικά ο πλοίαρχος διέταξε τους αξιωματικούς να πετάξουν μόνο τους άρρωστους σκλάβους και παρότι ο πρώτος αξιωματικός του Τζέιμς Κέλσαλ διαφώνησε, η διαταγή εκτελέσθηκε. 123 σκλάβοι και άλλοι 10 που έπεσαν από μόνοι τους (για συμπαράσταση) βρήκαν τραγικό θάνατο.

Οι ιδιοκτήτες ωστόσο επιδίωξαν να εισπράξουν την ασφάλεια, αλλά η ασφαλιστική εταιρεία βασίστηκε στην μαρτυρία του πρώτου αξιωματικού Κέλσαλ που είχε διαφωνήσει όπως είπαμε με την απόφαση. Αρχικά το δικαστήριο που εξέτασε την υπόθεση αποφάνθηκε υπέρ των ιδιοκτητών. Η ασφαλιστική άσκησε έφεση. Τότε ο Γκάρνιβαλ Σαρπ*, ένας από τους πρώτους ακτιβιστές κατά του δουλεμπορίου, αφού πρώτα έλαβε γνώση των γεγονότων από έναν σκλάβο που είχε στο μεταξύ απελευθερωθεί, τον Ολονταχ Εκουιάνο , αποφάσισε να εμπλακεί στην υπόθεση.

Granville Sharp (1735 – 1813)

Οι όποιες απόπειρες του Σαρπ για δίωξη των υπευθύνων για τη δολοφονία, όμως, δεν είχαν αποτέλεσμα. Ο τότε Γενικός Εισαγγελέας Τζον Λι, υποστήριξε πως η υπόθεση θα ήταν ίδια με το «αν είχαν ριχτεί στη θάλασσα άλογα». Υποστήριξε επίσης πως η δίκη αφορούσε απλά μια υπόθεση όπου το εμπόρευμα ενός πλοίου ρίχτηκε στη θάλασσα και πως δεν θα μπορούσαν για τον λόγο αυτό να υπάρχουν κατηγορίες για ανθρωποκτονία, ενώ το όλο περιστατικό ήταν υπέρ των συμφερόντων του πλοίου, καθώς κινδύνευε η ασφάλεια του πληρώματος. Ο Λόρδος του Μάνσφιλντ υποστήριξε πως οι πλοιοκτήτες δεν θα μπορούσαν να ζητήσουν αποζημίωση λόγω έλλειψης στοιχείων για λάθος στους υπολογισμούς της διαχείρισης του φορτίου.

Ο ανώτατος δικαστής Μάνσφιλντ. Wikimedia

Αυτή η μαζική δολοφονία προκάλεσε σάλο στην Βρετανία, ανοίγοντας τον δρόμο για την ανάληψη δράσεων σχετικά με την κατάργηση του δουλεμπορίου στη χώρα. Ύστερα από 26 χρόνια, το 1807, η Βρετανική Αυτοκρατορία θα καταργήσει το δουλεμπόριο, ενώ μετά από μισό αιώνα σχεδόν, το 1833, θα καταργήσει και την πρακτική της δουλείας.

***

Σημειώσεις: 

* Ο Κόλινγουντ δεν ήταν ο πραγματικός ιδιοκτήτης του πλοίου. Το πλοίο ανήκε στον “επιχειρηματία” Τζέιμς Γκρέγκσον και σε μερικούς άλλους που είχαν μια εταιρεία σκλάβων στο Λίβερπουλ. Ο Κόλινγουντ ανέλαβε να ικανοποιήσει τα συμφέροντά τους και του εαυτού του βέβαια. Χρησιμοποίησε τον νόμο υπέρ του, αλλά στην πραγματικότητα δεν υπήρχε κανένας λόγος να πετάξει τους άρρωστους Αφρικανούς πάνω από το πλοίο γιατί δεν διέτρεχε κανένα κίνδυνο. Στο δικαστήριο ισχυρίστηκε ότι ήταν επιτακτική ανάγκη να ρίξει τους σκλάβους πάνω από το πλοίο λόγω της εξάντλησης του νερού. Όμως όπως αποδείχθηκε αργότερα όλα ήταν ψέματα. Όταν το Zong έφτασε τελικά στην Τζαμάικα στις 22 Δεκεμβρίου, είχαν ακόμη αποθέματα 420 γαλόνια νερού.

Η οικογένεια Σαρπ

* Γκράνβιλ Σαρπ. Γεννήθηκε στο Ντάραμ, γιος αρχιδιάκονου, αλλά ως το 12ο από τα 14 παιδιά του δεν είχε χρήματα για να γίνει παπάς γι’ αυτό αρχικά έγινε υφασματέμπορος και στη συνέχεια δημόσιος υπάλληλος. Η μουσική όμως παιδεία που είχε αποκτήσει μέσω της οικογένειάς τον βρήκε να τραγουδά σε μια φορτηγίδα που κινούνταν μέσω των πλωτών οδών της Βρετανίας. Ο βασιλιάς Γεώργιος Γ’ πίστευε ότι ο Σαρπ είχε «την καλύτερη φωνή στην Αγγλία». Το 1765 ο Σαρπ συνάντησε τον Τζόναθαν Στρονγκ, έναν σκλάβο που έψαχνε δωρεάν θεραπεία στον αδερφό του Γουίλιαμ, ο οποίος ήταν γιατρός. Ο Στρονγκ είχε χτυπηθεί τόσο άσχημα από το αφεντικό του που πέρασε 4 μήνες μέχρι να αναρρώσει στο νοσοκομείο. Ο Σαρπ πήγε τον ιδιοκτήτη του Στρονγκ στο δικαστήριο ισχυριζόμενος από την έρευνά του στη δουλοπαροικία ότι, στην Αγγλία, δεν έπρεπε να τον αντιμετωπίζουν ως σκλάβο. Τα δικαστήρια αποφάνθηκαν υπέρ του Στρονγκ το 1768.

Η υπόθεση έλαβε εθνική δημοσιότητα και ο Σαρπ έγινε, εξ ορισμού, ο κορυφαίος υπερασπιστής των μαύρων στο Λονδίνο και ένας από τους πρώτους ανθρώπους που μίλησαν δημόσια κατά της δουλείας. Ανέλαβε τις υποθέσεις κι άλλων σκλάβων, συμπεριλαμβανομένου του Τζέιμς Σόμερσετ. Υπήρξε επίσης υποστηρικτής της ίδρυσης μιας δημοκρατικής κοινότητας μαύρων που αυτοδιοικούνταν βασισμένη στις αρχές του Frankpledge, στη Σιέρα Λεόνε το 1787.

Ο Σαρπ ανέπτυξε ριζοσπαστικές απόψεις και για άλλα ζητήματα, συμπεριλαμβανομένων των πολιτικών μεταρρυθμίσεων και των χαμηλών μισθών που καταβάλλονται στους εργάτες στις φάρμες. Υποστήριξε τους Αμερικανούς αποίκους απέναντι στη βρετανική κυβέρνηση και, ως αποτέλεσμα, αναγκάστηκε να παραιτηθεί από τη δημόσια θέση του το 1776. Ίδρυσε την Εταιρεία για την Κατάργηση του Εμπορίου Σκλάβων με τον Κλάρκσον και άλλους το 1787.

Πίνακας αρχής: “Το πλοίο των σκλάβων” του μεγάλου William Turner αναφέρεται σ αυτό ακριβώς το γεγονός. Τον ζωγράφισε το 1840, με σκοπό την περαιτέρω συνέχιση των προσπαθειών για την παγκόσμια κατάργηση του δουλεμπορίου.

***

Πηγή: Του Γιώργου Γιώτη, συνδιαχειριστή του ιστολογίου και συγγραφέα του βιβλίου HOAX – Οδηγός επιβίωσης στην εποχή της παραπληροφόρησης των εκδόσεων Θύραθεν

by Αντικλείδι ,  https://antikleidi.com