Oι επιστήμονες είναι συνηθισμένοι να αντιμετωπίζουν την αμφιβολία και την αβεβαιότητα. Αβέβαιη είναι όλη η επιστημονική γνώση. Και αυτή η εμπειρία της αμφιβολίας και της αβεβαιότητας αποδεικνύεται πολύτιμη. Πιστεύω πως έχει τεράστια αξία, και βέβαια εκτείνεται και πέρα από την επιστήμη.
Για να λύσεις οποιοδήποτε πρόβλημα παραμένει άλυτο, πρέπει να αφήσεις μισάνοιχτη την πόρτα προς το άγνωστο. Πρέπει να αποδεχτείς την πιθανότητα να μην έχεις συλλάβει το ζήτημα με απόλυτη ακρίβεια. Αλλιώς, αν έχεις διαμορφώσει ήδη μια γνώμη, ενδέχεται να μην το λύσεις ποτέ.
Όταν ο επιστήμονας σου λέει ότι δεν ξέρει την απάντηση, δεν σημαίνει πως είναι αδαής. Όταν σου λέει ότι διαισθάνεται προς τα πού πηγαίνει το πράγμα, σημαίνει πως είναι αβέβαιος για την έκβασή του. Αλλά και όταν δείχνει σίγουρος και σου λέει «Έτσι θα γίνει, βάζω στοίχημα.», διατηρεί ακόμη αμφιβολίες. Και είναι τρομερά σημαντικό, για να υπάρχει πρόοδος, να παραδεχόμαστε αυτή την άγνοια και την αμφιβολία. Επειδή έχουμε τις αμφιβολίες μας, κοιτάζουμε προς νέες κατευθύνσεις για νέες ιδέες. Ο ρυθμός ανάπτυξης της επιστήμης δεν εκφράζεται μόνο από το ρυθμό με τον οποίο προβαίνουμε σε παρατηρήσεις, αλλά —και αυτό είναι πολύ πιο σημαντικό— από το ρυθμό με τον οποίο δημιουργούμε νέα πράγματα για να τα υποβάλουμε σε έλεγχο.
Αν δεν μπορούσαμε ή δεν θέλαμε να ερευνήσουμε προς μια νέα κατεύθυνση, αν δεν είχαμε αμφιβολίες ή δεν αναγνωρίζαμε την άγνοιά μας, δεν θα μας γεννιόντουσαν νέες ιδέες. Δεν θα υπήρχε τίποτε που ν’ αξίζει τον κόπο να ελέγξουμε, επειδή θα γνωρίζαμε ήδη τι ισχύει. Άρα, λοιπόν, αυτό που ονομάζουμε επιστημονική γνώση σήμερα είναι ένα σύνολο προτάσεων με κυμαινόμενη βεβαιότητα. Μερικές είναι ιδιαιτέρως αβέβαιες, ορισμένες είναι σχεδόν βέβαιες, καμία πάντως δεν είναι απολύτως βέβαιη. Οι επιστήμονες είναι συνηθισμένοι σε αυτό. Ξέρουμε ότι είναι συνεπές να μπορούμε να ζούμε χωρίς να γνωρίζουμε. Μερικοί λένε: «Πώς μπορείς να ζεις χωρίς να ξέρεις;» Δεν αντιλαμβάνομαι τι εννοούν. Εγώ ζω πάντοτε χωρίς να γνωρίζω. Αλλά αυτό είναι εύκολο. Εκείνο που θέλω να μάθω είναι πώς θα μάθω αυτά που θέλω.
Η ελευθερία να αμφιβάλλουμε αποτελεί σημαντικότατο ζήτημα στην επιστήμη, αλλά και σε άλλους τομείς, πιστεύω. Γεννήθηκε μέσα από έναν αγώνα: τον αγώνα να αποκτήσουμε το δικαίωμα να αμφιβάλλουμε, να μην είμαστε βέβαιοι. Και δεν πρέπει να λησμονούμε τη σπουδαιότητα αυτού του αγώνα- αλλιώς θα κινδυνέψουμε να χάσουμε το δικαίωμα στην αμφιβολία. Αισθάνομαι ευθύνη ως επιστήμονας που γνωρίζει τη μεγάλη αξία μιας επαρκούς φιλοσοφίας της άγνοιας, η οποία καθιστά δυνατή την πρόοδο που είναι καρπός της ελευθερίας της σκέψης.
Αισθάνομαι υποχρεωμένος να διακηρύξω την αξία αυτής της ελευθερίας και να διδάξω ότι δεν πρέπει να φοβόμαστε την αμφιβολία, αλλά να την καλωσορίζουμε, διότι αποτελεί σπουδαία δυνατότητα. Αν ξέρεις ότι δεν είσαι σίγουρος, έχεις την ευκαιρία να βελτιώσεις την κατάσταση. Θέλω, λοιπόν, να απαιτήσω αυτή την ελευθερία για τις μελλοντικές γενιές.
Η αμφιβολία σαφώς αποτελεί αξία για την επιστήμη. Το κατά πόσον αποτελεί αξία και σε άλλους τομείς είναι ένα ανοιχτό ερώτημα και ένα αβέβαιο ζήτημα.
[..] είναι σημαντικό να αμφιβάλλουμε- η αμφιβολία δεν είναι κάτι που πρέπει να το φοβόμαστε, αλλά κάτι αξιέραστο.
***
Richard P. Feynman Το νόημα των πραγμάτων . Εκδότης: Κάτοπτρο
by Αντικλείδι , https://antikleidi.com
