Ορθολογικές εξηγήσεις για τον «Δούρειο Ίππο»
Επειδή πίσω από τους μύθους, ή θρύλους αναζητείται ένας πυρήνας (ιστορικής) αληθείας, το ίδιο επιχειρήθηκε και για τον μύθο του «δούρειου ίππου».
Έτσι, υπήρξαν εικασίες ότι ο δούρειος ίππος μπορεί να ήταν ένας κριός ή άλλο είδος πολιορκητικής μηχανής που μοιάζει, σε κάποιο βαθμό, με ένα άλογο. Οι Ασσύριοι χρησιμοποίησαν πολιορκητικές μηχανές με ονόματα ζώων που ήταν συχνά καλυμμένες με βρεγμένα δέρματα αλόγων για προστασία από φλεγόμενα βέλη.
Ο περιηγητής Παυσανίας (2ος αιώνας μ.Χ.) έγραψε στο βιβλίο του «Ελλάδος Περιήγησις», «…… Ότι το έργο του Επειού ήταν μια επινόηση για να κάνει μια διάσπαση στο Τρωικό τείχος και είναι γνωστό σε όλους, όσοι δεν αποδίδουν απόλυτη βλακεία στους Φρύγες (δηλ. τους Τρώες)».
Μερικοί συγγραφείς πρότειναν ότι μπορεί να ήταν ένα πλοίο, με κρυμμένους πολεμιστές μέσα, είτε ένας φοινικικός τύπος εμπορικού πλοίου, διακοσμημένος με κεφάλι αλόγου, που ονομάζεται ιπποπόταμος (άλογο). Στην Οδύσσεια τα πλοία ονομάζονται «θαλάσσια άλογα» κάπου.
Άλλη θεωρία διατείνεται ότι είναι μια μεταφορά για έναν καταστροφικό σεισμό που έβλαψε τα τείχη της Τροίας και επέτρεψε στους Έλληνες να μπουν μέσα στη πόλη. Στη θεωρία αυτή, το άλογο αντιπροσωπεύει τον Ποσειδώνα, ο οποίος εκτός από θεός της θάλασσας ήταν επίσης θεός των ίππων και των σεισμών. Ο Ποσειδώνας, ήταν και με το μέρος των Ελλήνων στην διαμάχη τους με τους Τρώες. Η θεωρία αυτή του σεισμού υποστηρίζεται και από το γεγονός ότι οι αρχαιολογικές ανασκαφές διαπίστωσαν ότι η Τροία VI υπέστη μεγάλες ζημιές σε σεισμό.
Πρόταση για μια άλλη ερμηνεία του «Δούρειου Ίππου» (Βασισμένη στην Ιλιάδα, Ραψωδία Ω, 777-804)
Αναζητώντας και άλλη λογική (και όχι σαν αυτή του μύθου την «αφελή») εξήγηση του «δούρειου ίππου», δηλ. ψάχνοντας για ένα επινόημα των Αχαιών ρεαλιστικό, που αν είχε εκτελεστεί με επιτυχία θα μπορούσε να είχε επιφέρει την πολυπόθητη άλωση της Τροίας, προτείνω μια – τολμηρή οπωσδήποτε – εκδοχή «δούρειου ίππου», η οποία -μάλιστα- προσφέρεται κρυμμένη στους ακριβώς τελευταίους στοίχους της Ιλιάδας, στην ραψωδία Ω, στίχοι 777-804.
Δεν έχω δει, πουθενά κάποιος, να έχει επισημάνει αυτή μου την εκδοχή (Αν και δεν αποκλείεται)!
Και αυτή, η άλλη λογική εξήγηση «δούρειου ίππου» που προτείνω και εμφιλοχωρεί στην Ιλιάδα (Ω, 777-804), είναι εκεί όπου ο τραγικός Πρίαμος έχει παραλάβει το νεκρό σώμα του γιού του, του “ιπποδαμαστή” Έκτορα, αφού προσέφερε πλούσια δώρα («λύτρα») στον “ωκύποδα” Αχιλλέα, έχει επιστρέψει στην πολιορκημένη Τροία, και ετοιμάζει επιβλητική ταφή, συγκεκριμένα σχεδιάζει τη μεγάλη πυρά όπου θα καεί η σορός του ήρωα γιού του Έκτορα.
Ο Πρίαμος είχε 50 γιούς κι’ άλλες τόσες θυγατέρες από τις δύο νόμιμες συζύγους του (Εκάβη και Λαοθόη) και από τις παλλακίδες του, κατά τα Ασιατικά ήθη. Η Εκάβη μόνη του είχε γεννήσει 19 γιούς. Όμως σαν τον Έκτορα δεν ήταν κανείς τους. Και τους καλλίτερους γιούς του ο ανδροφόνος Άρης τους είχε πάρει κατά τον πόλεμο. Και αγανακτισμένος λέει ότι τού μείναν εδώ οι τιποτένιοι, οι λαμπροί για πήδους, χορούς και ξεφαντώματα, οι ψεύτες, οι αρνιών και τράγων κλέφτες απ’ τους φτωχούς του τόπου! (Ω 260-263).
Οι κηδείες των σημαινόντων ανδρών γίνονταν εκείνη την εποχή με μεγάλες τελετουργίες, ανάβοντας τεράστιες πυρές όπου είχαν εναποθέσει τη σορό του νεκρού. Μια τέτοια μεγαλοπρεπής κηδεία, αυτή του Πάτροκλου, είχε γίνει μόλις πριν από λίγες ημέρες στο στρατόπεδο των Αχαιών. Τότε, ο βασιλιάς Αγαμέμνων είχε στείλει από όλες τις σκηνές μουλάρια και άντρες να κόψουν και να κουβαλήσουν ξύλα, ψηλόκορμες βελανιδιές (δρυς υψικόμους) από τις πλαγιές της Ίδης, του βουνού με τις άφθονες πηγές (πολυπίδακος Ίδη)… Και αυτοί σώριασαν παντού αμέτρητα ξύλα (άσπετον ύλην)….. (Ραψωδία Ψ, 109-127)
Απευθυνόμενος στους Τρώες, λοιπόν, τους λέει ο γέρο-Πρίαμος (Ω, 777-804, μετάφραση Ι. Πολυλά) :
Και τότε ο γέρος Πρίαμος επρόσταξε στα πλήθη:
«Στην πόλιν, Τρώες, φέρετε τα ξύλα, μη φοβείσθε
καρτέρι από τους Αχαιούς· μου έταξε ο Πηλείδης
(Ω 780) όταν από τες πρύμνες του αυτός μ᾽ επροβοδούσε,
πριν φέξ᾽ η δωδεκάτη αυγή να μη μας πολεμήσει».
Και αυτοί τες μούλες έζεψαν στ᾽ αμάξια και τους ταύρους
και με σπουδήν συνάχθηκαν εμπρός στην πόλιν όλοι
κι εννιά ημέρες έφερναν από το δάσος ξύλα·
(Ω, 785) και άμα η δεκάτη εφάνη αυγή τον κόσμον να φωτίσει
τότ᾽ έβγαλαν τον Έκτορα και κλαίοντας τον θέσαν
εις της πυράς την κορυφήν, κατόπι την ανάψαν.
Και άμα η ροδοδάκτυλη Ηώς στον κόσμο εφάνη,
εις την πυράν ολόγυρα του Έκτορος του ανδρείου
(Ω, 790) όλος συνάχθηκε ο λαός κι άφθονο πρώτα εχύσαν
κρασί μες στην πυρκαγιά και την εσβήσαν όλην
ως κει που εβόσκησε η φωτιά, κι οι αυτάδελφοι και οι φίλοι
κατόπιν όλα εσύναξαν τα άσπρα κόκαλά του,
κι έτρεχαν δάκρυα θερμά από τα μάγουλά τους.
(Ω, 795) Και μέσα εις χρυσήν λάρνακα τα έθεσαν κατόπι
με πορφυρά και μαλακά σεντόνια τυλιγμένα·
κατόπι τα εκατέβασαν μες στο βαθύ κιβούρι
κι επάνω εστοίβασαν πυκνά λιθάρια και μεγάλα·
και αφού τάφον εσήκωσαν με χώματα εκαθόνταν
(Ω, 800) φύλακες απ᾽ τους Αχαιούς το μνήμα να φρουρήσουν.
Και αφού το μνήμα ετοίμασαν, συναθροισθήκαν όλοι
με τάξιν και εκάθησαν στο θαυμαστό τραπέζι
μέσα στα υψηλά δώματα του σεβαστού Πριάμου.
Αυτός του ανδρείου Έκτορος ο ενταφιασμός εγίνη.
Από τα παραπάνω λόγια του Πρίαμου, βασιλιά των Τρώων, φαίνεται ολοκάθαρα ότι οι Τρώες είχαν λάβει τη διαβεβαίωση του γιού του Πηλέα (Αχιλλέα), μέχρι πριν φέξει η δωδεκάτη αυγή, ελεύθερα και χωρίς φόβο από κάποια ενέδρα των Αχαιών, να φέρουν από τα δάση ξύλα για την πυρά ταφής του Έκτορα. Και αυτοί, ως τους επετράπη, επί εννιά ημέρες έφερναν από το δάσος ξύλα πάνω σε κάρα που έσερναν μουλάρια και ταύροι στην πόλι, ώστε τη δεκάτη ημέρα -κλαίοντας- να ανάψουν την πυρά……
Είχαν προηγηθεί τα πιο κάτω: Ο Αχιλλέας σε μονομαχία, προ 12ημέρου, είχε φονεύσει τον Έκτορα και το άψυχο σώμα του είχε σύρει στο χώμα δεμένο πίσω από το άρμα του, που οδηγούσαν τα δύο αθάνατα άλογα του: Ξάνθος και Βαλίος (τέκνα του Ζέφυρου και της Ποδάργης) (Βλ. την τοιχογραφία του Αχιλλέα καθώς σέρνει με το άρμα του τον Έκτορα. Αχίλλειο Κέρκυρα)….. Παρ’ όλα αυτά το σώμα του Έκτορα είχε μείνει παντελώς άθικτο από τη σήψη και τα σκουλήκια! (Ω, 413-415)……
Ο Αχιλλέας, δίδοντας στον Πρίαμο το άψυχο σώμα του γιού του τον ρώτησε κι ο Πρίαμος αποκρίθηκε (Ω, 656-672, μετάφραση Ι. Πολυλά):
ειπέ μου τώρα φανερά, πόσες ημέρες θέλεις
να θάψεις τον λαμπρόν σου υιόν, και τόσες θα ησυχάζω
από τον πόλεμον εγώ και θα κρατώ τα πλήθη».
(Ω, 660) Και απάντησεν ο Πρίαμος: «Πηλείδη, αφού το στέργεις
να κάμ’ ως πρέπει την ταφήν εις τον λαμπρόν υιόν μου,
αυτήν την χάριν κάμε μου· γνωρίζεις οπού οι Τρώες
κλειστοί ‘ναι και περίφοβοι στην πόλιν, και θα φέρνουν
πέρ’ από δάσος μακρινό του ενταφιασμού τα ξύλα·
(Ω, 665) εννέα ημέρες θέλομε στο σπίτι να τον κλαίμε
στες δέκα θα γινεί η ταφή και νεκρικό τραπέζι·
στες ένδεκα θα υψώσωμεν επάνω του τον τάφον,
στες δώδεκα ο πόλεμος θ’ αρχίσει αν είναι ανάγκη».
Και προς αυτόν ο Αχιλλεύς αντείπε ο φτεροπόδης:
(Ω, 670) «Θα γίνουν, γέρε Πρίαμε, και τούτα όπως τα λέγεις·
τον πόλεμον, όσον καιρόν ηθέλησες θα παύσω».
Αυτά ‘πε και του έπιασε την δεξιάν παλάμην
απ’ τον αρμόν, ότ’ ήθελε να μη φοβείται ο γέρος.
Μετά τα πιο πάνω μας επιτρέπεται, νομίζω, να πλάσουμε το εξής (αληθοφανές) σενάριο: Θα σκέφτηκαν οι Αχαιοί (ο “πολυμήχανος” Οδυσσέας φέρεται να είχε την ιδέα και τα πάμπολλα “τεχνάσματα” του, όπως και στη Οδύσσεια περιγράφονται – φέρ’ ειπείν στο επεισόδιο στη σπηλιά του Κύκλωπα Πολύφημου – το επιμαρτυρούν) μερικοί παράτολμοι απ’ αυτούς να τρυπώσουν και να κρυφτούν μέσα στα ξύλα από τα κομμένα δέντρα, αυτά που οι Τρώες – χωρίς μεγάλες προφυλάξεις, μετά τις διαβεβαιώσεις που είχαν για 12ημερη εκεχειρία – είχαν φορτώσει πάνω στις άμαξες τους. Τα προόριζαν, φυσικά, και τα μετέφεραν μέσα στη πόλη, για την καύση του νεκρού του Έκτορα! Έτσι κάποιο βράδυ, «κομάντος» Αχαιοί διείσδυσαν – μ’ αυτόν τον τρόπο – στην Τροία και μετά, αφού βγήκαν από τον ξύλινο κρυψώνα τους, άνοιξαν τις πύλες της οχύρωσης της πόλης (τις περίφημες «Σκαιές Πύλες») και εισήλθαν τα στρατεύματα των Αχαιών που καραδοκούσαν……
Φανερό ότι οι Αχαιοί, όχι μόνον ο Αχιλλέας, είχαν παραβεί την διαβεβαίωση για «εκεχειρία», που μόνοι τους (….. πάντως, τους είχε γνωστοποιηθεί ότι ήταν επιθυμία και του Δία), είχαν παραχωρήσει στον τραγικό γέρο βασιλιά Πρίαμο…… Γι’ αυτό, πιθανώς, ο «Όρκιος» Ζευς μετά την Τρωική εποποιία, συγκατένευσε να επέλθουν φοβερές δοκιμασίες στον πρωτεργάτη της πανουργίας του «Δούρειου Ίππου», τον βασιλιά της Ιθάκης Οδυσσέα, γι’ αυτό και μετά εξαφάνισε τον Μυκηναϊκό κόσμο (ο Αγαμέμνων δολοφονήθηκε μόλις επέστρεψε στην οικία του), ενώ ανέδειξε – για πολλούς αιώνες – ως κοσμοκράτορες τους Ρωμαίους, απογόνους των Τρώων…..
Edgar Lee Masters
Ο ΤΥΦΛΟΣ ΤΖΑΚ
Όλη τη μέρα έπαιζα βιολί στο πανηγύρι του χωριού.
Μα οδηγώντας για το σπίτι μου οι “νταήδες” Weldy και Jack McGuire,
με τις αγριοφωνάρες τους με παρενοχλούσαν
κι αναγκάστηκα να τους παίξω το
τραγούδι της “Susie Skinner”, ενώ χτυπούσαν τ’ άλογα,
μέχρι που ξεκουμπίστηκαν και τράβηξαν μακριά.
Τυφλός καθώς ήμουν, προσπάθησα να βγω έξω
καθώς η άμαξα μου έπεσε σε χαντάκι.
Αλλά πιάστηκα στους τροχούς και σκοτώθηκα.
Υπάρχει ένας τυφλός εδώ μ’ ένα φρύδι
τόσο μεγάλο και λευκό, σαν ένα σύννεφο.
Και όλοι ‘μείς οι οργανοπαίκτες, από το μεγαλύτερο ως το μικρότερο,
συνθέτες μουσικής και μυθιστοριογράφοι
καθόμαστε στα πόδια του,
και τον ακούμε να τραγουδά πως έπεσε η Τροία.
Ο Edgar Lee Masters (1868-1950) ήταν Αμερικανός ποιητής, θεατρικός συγγραφέας και βιογράφος, δικηγόρος το επάγγελμα.
Την μεγάλη φήμη του οφείλει κυρίως στην «Spoon River Anthology» (1914). Πρόκειται για μια συλλογή επιτάφιων ποιημάτων σε ελεύθερο στίχο, όπου 212 πρόσωπα (θαμμένοι νεκροί) μιλούν για την ζωή, τα πάθη, τον τρόπο θανάτου τους. Πολλοί είδαν στα ποιήματα αυτά ένα απόηχο της αρχαίας ελληνικής επιγραμματικής ποίησης. Θεωρείται ο ‘Κ. Καβάφης’ της Αμερικής. Από την συλλογή ποιημάτων «Spoon River Anthology» το πιο πάνω ποίημα: Blind Jack (ο τυφλός Τζακ). Η μετάφραση δική μου.
***
Παναγιώτης Γιαβής
Διαβάστε περισσότερα στο blog του: pgiavis.blogspot.com
by Αντικλείδι , https://antikleidi.com
