Nicholas Christakis – Γιατί ο γαμπρός κερδίζει περισσότερα


Σύγχρονες έρευνες επιβεβαιώνουν ότι ο γάμος πράγματι επιδρά ευεργετικά στην υγεία, αλλά η επίδραση αυτή είναι διαφορετική στα δύο φύλα. Αν μπορούσαμε να διαλέξουμε στην τύχη δέκα χιλιάδες άνδρες, να τους παντρέψουμε με δέκα χιλιάδες γυναίκες και να παρακολουθήσουμε τη ζωή των ζευγαριών για να δούμε ποιος θα πέθαινε και πότε, θα βλέπαμε ότι

ο γάμος προσθέτει επτά χρόνια ζωής στους άνδρες και δύο στις γυναίκες —περισσότερα οφέλη σε σχέση με τις περισσότερες ιατρικές θεραπείες.

Το πρόσφατο καινοτόμο έργο του δημογράφου Lee Lillard και των συνεργατών του, της Linda Waite και του Constantijn Panis, είχε ως στόχο να εξηγήσει πώς και γιατί συμβαίνει αυτό. Η έρευνα τους ανέλυσε τη ζωή έντεκα χιλιάδων ανδρών και γυναικών καθώς σύναπταν και διέκοπταν γαμήλιες σχέσεις κατά την περίοδο 1968-1988. Παρακολούθησαν προσεκτικά τα άτομα αυτά πριν από τον γάμο τους έως και μετά το τέλος του (είτε λόγω θανάτου είτε λόγω διαζυγίου), καθώς και τις περιπτώσεις επόμενων γάμων. Και εξέτασαν πώς ο γάμος μπορεί να ενισχύσει την υγεία, να αυξήσει τα οφέλη επιβίωσης, καθώς και πώς αυτοί οι μηχανισμοί διαφέρουν μεταξύ ανδρών και γυναικών.

Η συναισθηματική υποστήριξη που παρέχουν οι σύζυγοι έχει πολυάριθμα βιολογικά και ψυχολογικά οφέλη. Το να βρίσκεται κανείς δίπλα σε ένα κοντινό πρόσωπο —ακόμη και σε έναν φίλο, πόσω μάλλον σε έναν σύζυγο— μπορεί να επιδρά από την ελάττωση του καρδιακού ρυθμού έως τη βελτίωση της λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος και την αποφυγή της κατάθλιψης. Οι σύζυγοι προσφέρουν κοινωνική υποστήριξη ο ένας στον άλλον και αλληλοσυνδέονται με το ευρύτερο κοινωνικό δίκτυο των φίλων, των συγγενών και των γειτόνων τους. Όσο για την πρακτική υποστήριξη, ο πιο προφανής τρόπος με τον οποίο βοηθούν το ταίρι τους έχει να κάνει με τα οικονομικά του σπιτικού —είναι φθηνότερο για δύο άτομα να συζούν.

Ένας σύντροφος είναι επίσης σαν ένας βοηθός για κάθε ανάγκη, που μπορεί, θεωρητικά τουλάχιστον, να καλύψει κάθε τομέα. Οι σύζυγοι είναι πηγές πληροφορίας και συμβουλών, επομένως ο ένας επηρεάζει τη συμπεριφορά του άλλου. Έχουν γνώμη για τα πάντα, από το τι θα πρέπει να φορέσουμε έως το αν θα πρέπει να φάμε έξω ή στο σπίτι και αν θα αποταμιεύσουμε χρήματα ή θα τα ξοδέψουμε. Εν μέρει, επειδή έχουν έναν τέτοιο αφοσιωμένο υποστηρικτή, οι παντρεμένοι επιλέγουν καλύτερα νοσοκομεία, οπότε έχουν λιγότερες πιθανότητες επιπλοκών στη διάρκεια κάποιας θεραπευτικής αγωγής συγκριτικά με τους ανύπαντρους ή τους χήρους.

Όσον αφορά τους ρόλους των φύλων, οι Lillard και Waite βρήκαν ότι ο κυριότερος τρόπος με τον οποίο ο γάμος συμβάλλει στην υγεία των ανδρών είναι η παροχή κοινωνικής υποστήριξης και σύνδεσης, μέσω των γυναικών τους, σε έναν ευρύτερο κοινωνικό κόσμο.


Εξίσου σημαντικό είναι το γεγονός ότι οι παντρεμένοι άνδρες εγκαταλείπουν ορισμένες κακές συνήθειες των εργένηδων. Όταν παντρεύονται, οι άνδρες αρχίζουν να φέρονται ως υπεύθυνοι ενήλικες: αφήνουν τη μοτοσικλέτα στο γκαράζ, σταματούν να παίρνουν ναρκωτικά, τρώνε καλύτερα, βρίσκουν δουλειά, επιστρέφουν στο σπίτι νωρίτερα και γενικά αρχίζουν να παίρνουν τις υποχρεώσεις τους στα σοβαρά. Όλα αυτά βοηθούν να παραταθεί η ζωή τους. Αυτή η διαδικασία κοινωνικού ελέγχου, όπου οι γυναίκες ελαττώνουν τις επιβλαβείς συνήθειες των συζύγων τους, φαίνεται να αποτελεί βασικό παράγοντα στη βελτίωση της υγείας των ανδρών μετά τον γάμο.

Αντιθέτως, ο κύριος τρόπος με τον οποίο ο γάμος βελτιώνει την υγεία και τη μακροζωία των γυναικών είναι πολύ πιο απλός: οι παντρεμένες γυναίκες γίνονται πλουσιότερες. 

Αυτή η υπεραπλουστευτική περίληψη ενός μεγάλου όγκου δημογραφικής έρευνας ίσως να φαίνεται παρωχημένη και σεξιστική. Πολλοί δημογράφοι, μάλιστα, την έχουν περιγράφει ως «πληρωμένο σεξ»: οι γυναίκες προσφέρουν τρυφερότητα και μια αίσθηση υποταγής, ενώ οι άνδρες προσφέρουν χρήματα. Θα πρέπει να τονίσουμε ότι αυτές οι μελέτες έγιναν σε μια εποχή κατά την οποία οι γυναίκες είχαν πολύ μικρότερη οικονομική άνεση από τους άνδρες.

Ωστόσο, τα συγκεκριμένα αποτελέσματα υποδηλώνουν κάτι πολύ βαθύτερο —και λιγότερο αμφιλεγόμενο: ότι τα ζευγάρια επιδίδονται σε διάφορες συναλλαγές που επηρεάζουν την υγεία τους. Και οι συναλλαγές αυτές —όπως όλες οι συναλλαγές— δεν είναι απαραίτητα συμμετρικές, είτε ως προς το είδος τους είτε ως προς το μέγεθος τους.

Η  διαφορά στους μηχανισμούς μεταξύ των δύο φύλων και  η ποικιλομορφία της συναλλαγής αντανακλώνται επίσης στον χρονικό ορίζοντα των ωφελειών της υγείας όσων παντρεύονται. Για τους άνδρες, υπάρχει μια απότομη και σημαντική πτώση  στην πιθανότητα θανάτου αμέσως μετά τον γάμο (χάρη οι η γρήγορη εγκατάλειψη των απερίσκεπτων συνηθειών της εργένικης ζωής). Για τις γυναίκες, από την άλλη, τα οφέλη για την υγεία τους δεν είναι τόσο άμεσα. Χρειάζεται περισσότερος χρόνος, και η πιθανότητα θανάτου μειώνεται πιο ήπια. Αυτές οι μεταβολές φαίνονται στο διάγραμμα του

Όπως έχουμε αναφέρει, κάτι παρόμοιο συμβαίνει και στην περίπτωση της χηρείας. Όταν πεθαίνει η σύζυγος, η πιθανότητα θανάτου του συζύγου αυξάνεται απότομα και θεαματικά: οι άνδρες που χάνουν τη σύζυγό τους έχουν 30% με 100% περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν μέσα στον πρώτο χρόνο. Αυτό το εύρημα είναι ξεκάθαρο και συναντάται σε κάθε σχετική μελέτη. Ωστόσο, μέσα σε λίγα χρόνια η πιθανότητα θανάτου των ανδρών μειώνεται σταδιακά.

Το αν η χηρεία έχει παρόμοιες επιπτώσεις στις γυναίκες έχει συζητηθεί πολύ. Μετά την πρωτοποριακή έρευνα του Farr και μέχρι τη δεκαετία του 1970, πολλές αναλύσεις έφθασαν στο συμπέρασμα ότι δεν ισχύει κάτι τέτοιο για τις γυναίκες. Έπειτα, άρχισαν να εμφανίζονται έρευνες με αντιφατικά συμπεράσματα —άλλες ισχυρίζονταν ότι η χηρεία δεν έχει επιπτώσεις στη θνησιμότητα των γυναικών και άλλες ότι έχει, αλλά σε μικρότερο βαθμό απ’ ό,τι στους άνδρες. Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι το φαινόμενο της χηρείας ισχύει τόσο για τους άνδρες όσο και για τις γυναίκες, ίσως δε να είναι ακόμη και συγκρίσιμο σε μέγεθος.

Ωστόσο, τα ερωτήματα όσον αφορά τις διαφορές μεταξύ των φύλων παραμένουν σε άλλες πλευρές του φαινομένου της χηρείας. Για παράδειγμα, ίσως οι γυναίκες να ανακάμπτουν γρηγορότερα από το σοκ της χηρείας σε σχέση με τους άνδρες. Γιατί όμως να υπάρχει οποιαδήποτε διαφορά στο μέγεθος, στη διάρκεια ή στον μηχανισμό του φαινομένου; Μήπως οι άνδρες υποφέρουν περισσότερο επειδή αγαπούν τις γυναίκες τους βαθύτερα απ’ ό,τι τους αγαπούν εκείνες; Όχι.

Μάλλον, όταν πεθαίνει ο άνδρας, η κυριότερη συμβολή στην υγεία της συζύγου —τα χρήματα— παραμένει, υπό τη μορφή μιας κατοικίας ή μιας σύνταξης. Αντιθέτως, όταν πεθαίνει η γυναίκα, η κυριότερη συμβολή της στην υγεία του άνδρα —η συναισθηματική υποστήριξη, η σύνδεση με άλλα άτομα και η οργάνωση στο σπίτι— παύει να υπάρχει. Οι χήροι συχνά βρίσκονται αποκομμένοι από τον κοινωνικό κόσμο και χωρίς κοινωνική στήριξη. Καθώς οι άνδρες στις περισσότερες κοινωνίες τείνουν να αφήνουν τη μαγειρική στις γυναίκες, οι χήροι επίσης τρέφονται χειρότερα, ενώ το νοικοκυριό τους —αν όχι ολόκληρη η ζωή τους— αποδιοργανώνεται.

Δεν ξέρουμε ακόμη τι συμβαίνει στον γάμο μεταξύ ομοφυλοφίλων. Ίσως δύο ομοφυλόφιλοι άνδρες που παντρεύονται να κερδίζουν από επτά χρόνια ζωής ο καθένας, ενώ οι ομοφυλόφιλες γυναίκες από δύο, όπως και οι ετεροφυλόφιλοι άνδρες και γυναίκες. Είναι όμως επίσης πιθανόν να συμβαίνει το αντίθετο. Αν όντως ισχύει κάτι τέτοιο, αυτό θα σημαίνει ότι Λεν είναι ο γάμος αυτός καθεαυτόν που συμβάλλει στην υγεία, αλλά ο γάμος με μια γυναίκα.

Οι διαφορές αυτές μεταξύ των δύο φύλων δείχνουν ότι το με ποιον συνδεόμαστε είναι εξίσου σημαντικό με το αν είμαστε ή όχι συνδεδεμένοι. Δύο άνθρωποι μπορεί να έχουν διαφορετικά αριθμό φίλων· ή να έχουν τον ίδιο αριθμό φίλων, αλλά ένας από τους δύο να έχει περισσότερο μορφωμένους φίλους. Αυτή η διαφορά στη φύση, και όχι μόνο στον αριθμό, των κοινωνικών επαφών παίζει συχνά σημαντικό ρόλο.

Για παράδειγμα, τόσο η ηλικία όσο και το φύλο του συντρόφου σας μπορούν να επιδράσουν στην υγεία σας. Για έναν άνδρα είναι καλύτερο να παντρευτεί μια νεότερη γυναίκα, ενώ για μια γυναίκα δεν είναι καλό να παντρευτεί έναν νεότερο άνδρα. Πολυάριθμες έρευνες έχουν δείξει ότι, όσο μεγαλύτερη είναι η διαφορά ηλικίας (μέχρι κάποιο όριο) μεταξύ ενός μεγαλύτερου άνδρα και μιας νεότερης γυναίκας, τόσο μεγαλύτερα είναι τα οφέλη για την υγεία και των δύο. Ορισμένοι ερμηνεύουν αυτό το εύρημα ως συνεπές με την καρικατούρα του «πληρωμένου σεξ»: αν ο γάμος προσφέρει υγεία μέσω της βελτίωσης της οικονομικής ευημερίας των γυναικών και της κοινωνικής ευεξίας των ανδρών, τότε σε γενικές γραμμές αυτοί που έχουν τις περισσότερες δυνατότητες να προσφέρουν τα εν λόγω αγαθά είναι οι ωριμότεροι άνδρες και οι νεότερες γυναίκες.

Φυσικά, αυτά τα ευρήματα αναφέρονται σε μέσους όρους, και πολλοί άνθρωποι μπορεί να έχουν διαφορετικές εμπειρίες. Πιθανόν σε ζευγάρια όπου η γυναίκα είναι ο κύριος τροφοδότης της οικογένειας και κατέχει σημαντική περιουσία ή όπου ο κύριος ρόλος του άνδρα είναι να παρέχει κοινωνική σύνδεση, ο θάνατος της γυναίκας δεν θα είναι τόσο επιβλαβής για την υγεία του άνδρα. Πράγματι, σε κοινωνίες με μεγαλύτερη κοινωνική ισότητα, η επίδραση της χηρείας στην υγεία ίσως να είναι παρόμοια και για τα δύο φύλα. Και αυτό θα αναμέναμε εάν οι ρόλοι των φύλων ως «τροφοδοτών» και «κοινωνικών συνδετών» όντως παράγουν τα σχετικά οφέλη για την υγεία ανδρών και γυναικών συζύγων.

Τα δύο φύλα μπορεί επίσης να διαφέρουν στην ικανότητά τους να προσφέρουν και να δέχονται τα οφέλη του γάμου, κάτι το οποίο εγείρει ένα σημαντικό ερώτημα: Γιατί οι άνδρες ωφελούνται περισσότερο από τον γάμο; Επειδή έχουν περισσότερα να κερδίσουν ή επειδή οι γυναίκες έχουν περισσότερα να προσφέρουν; Ή μήπως και τα δύο;

Ένας τρόπος με τον οποίο εμείς προσεγγίσαμε αυτά τα ευρύτερα ερωτήματα, σε συνεργασία με τον κοινωνιολόγο Felix Elwert, ήταν η μελέτη της φυλετικής ποικιλομορφίας στο φαινόμενο της χηρείας. Βρήκαμε ότι η επίδραση της χηρείας στην υγεία ήταν εμφανής στα λευκά ζευγάρια, αλλά όχι στα μαύρα. Υπάρχουν διάφορες πιθανές εξηγήσεις γι’ αυτό το αποτέλεσμα, αλλά η πιο πειστική φαίνεται να είναι ότι τα οφέλη του γάμου για την υγεία παραμένουν και μετά τον θάνατο ενός από τα δύο μέλη στα μαύρα ζευγάρια, αλλά όχι στα λευκά. Γιατί όμως ένας λευκός άνδρας να υποφέρει περισσότερο μετά την απώλεια της συζύγου του; Επειδή ο ίδιος είναι λευκός ή επειδή ήταν παντρεμένος με λευκή γυναίκα;

Μελετήσαμε ένα μεγάλο δείγμα διαφυλετικών γάμων για να βρούμε την απάντηση σε αυτό το ερώτημα. Βρήκαμε ότι οι άνδρες που ήταν παντρεμένοι με λευκές γυναίκες βίωναν τα αρνητικά αποτελέσματα της χηρείας για την υγεία τους, ενώ εκείνοι που ήταν παντρεμένοι με μαύρες γυναίκες όχι, ανεξάρτητα από τη φυλετική ταυτότητα των ανδρών. Πώς όμως θα μπορούσε το χρώμα της γυναίκας να επηρεάσει τη θνησιμότητα του άνδρα κατά τη διάρκεια της χηρείας;

Προφανώς, οποιοδήποτε αποτέλεσμα για την υγεία του άνδρα δεν μπορεί να αποδοθεί στην παρουσία της γυναίκας, η οποία πλέον δεν ζει. Αντιθέτως, το αποτέλεσμα αυτό θα πρέπει να έχει προκληθεί είτε από κάποιες πτυχές του γάμου που διαφέρουν μεταξύ φυλετικών ομάδων είτε από κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κατάστασης της χηρείας που ποικίλλουν μεταξύ φυλετικών ομάδων. Για παράδειγμα, ίσως οι οικογένειες των μαύρων γυναικών να παρέχουν μεγαλύτερη υποστήριξη στους συζύγους μετά τη χηρεία τους συγκριτικά με τις λευκές οικογένειες.

Αυτό, με τη σειρά του, μπορεί να σχετίζεται με τη γενικότερη απόρριψη των μεικτών γάμων από τους λευκούς συγγενείς σε σχέση με τους μαύρους συγγενείς. Καθώς οι γυναίκες είναι συνήθως εκείνες που διατηρούν τα συγγενικά δίκτυα, οι μαύροι άνδρες που παντρεύονται με λευκές γυναίκες μπορεί να έχουν περισσότερες πιθανότητες να βιώσουν κοινωνική απομόνωση, αποσύνδεση από το κοινωνικό τους δίκτυο και έλλειψη υποστήριξης από την οικογένεια της συζύγου, συγκριτικά με τους μαύρους ή τους λευκούς άνδρες που παντρεύονται μαύρες γυναίκες.

Επομένως, η διαφορά όσον αφορά τα οφέλη του γάμου μεταξύ ανδρών και γυναικών είναι μάλλον συνέπεια της μεγαλύτερης ικανότητας των γυναικών να διατηρούν τους συζύγους τους κοινωνικά συνδεδεμένους.

Nicholas A. Christakis, MD, PhD και James H. Fowler, PhD –  Συνδεδεμένοι.

Αντικλείδι , https://antikleidi.com

Σχετικά Άρθρα

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -