Πολυπολιτισμικότητα: Η θετική εκδοχή


Πολλές φορές ο τρόπος και ο κωδικός με τον οποίο κατανοούμε και αξιολογούμε το επίπεδο (κοινωνικό, πολιτιστικό, πνευματικό, ηθικό…) μιας κοινωνίας είναι συνάρτηση του επιθέτου – των που τη συνοδεύουν. Κατά καιρούς τα επίθετα που συνόδεψαν-ουν την κοινωνία είναι: Ταξική, Καταναλωτική, Ανοιχτή, Φοβική, Ανεκτική….. Σε όλα αυτά τις τελευταίες δεκαετίες προστέθηκε και ο χαρακτηρισμός πολυπολιτισμική.

Με αυτόν χαρακτηρίζονται εκείνες οι κοινωνίες όπου συνυπάρχουν ειρηνικά – όχι πάντοτε βέβαια – διαφορετικά εθνικά και πολιτιστικά στοιχεία. Σε αυτές τις κοινωνίες συμβιώνουν ομάδες ανθρώπων με διαφορετικά εθνικά, θρησκευτικά, φυλετικά, γλωσσικά και γενικότερα πολιτιστικά στοιχεία. Ο πλουραλισμός και ο σεβασμός – ανοχή των κάθε λογής ιδιαιτεροτήτων συνιστά το κυρίαρχο και θεμελιώδες γνώρισμα των σύγχρονων πολυπολιτισμικών κοινωνιών.

Αν και στις πολυπολιτισμικές κοινωνίες «εξασφαλίζεται» η αρμονική σύμπλευση και ο δημιουργικός συγχρωτισμός ατόμων και ομάδων με εθνικές, φυλετικές, γλωσσικές, θρησκευτικές και πολιτισμικές ιδιαιτερότητες ωστόσο οι αξιολογήσεις είναι αντιτιθέμενες. Άλλοι προβάλλουν εμφαντικά το θετικό πρόσωπο των πολυπολιτισμικών κοινωνιών και άλλοι το αρνητικό. Στερεότυπα του παρελθόντος και ανασφάλειες  που γεννά η νέα πραγματικότητα δημιουργούν σύγχυση και θολώνουν την κρίση για μια ψύχραιμη εκτίμηση και αντιμετώπιση των σύγχρονων πολυπολιτισμικών κοινωνιών. Ωστόσο, μια συνοπτική καταγραφή των επιχειρημάτων και των δυο στρατοπέδων κρίνεται αναγκαία για την πληρέστερη προσέγγιση και κατανόηση του πολυπολιτισμικού χαρακτήρα των κοινωνιών μας.

Αρχικά, η θετική παρουσία της πολυπολιτισμικότητας αισθητοποιείται σε επίπεδο ατόμου. Αυτό στις σύγχρονες πολυπολιτισμικές κοινωνίες ζει, εργάζεται και ωριμάζει μέσα σε ένα πλαίσιο ζωής όπου κυριαρχεί ο πλούτος των διαφορετικών στοιχείων. Έρχεται σε επαφή με αυτά, άλλα απορρίπτει, άλλα οικειοποιείται, κρίνει και συγκρίνει. Μέσα από αυτόν τον συγκρητισμό των πολιτισμικών ιδιαιτεροτήτων διευρύνονται οι νοητικοί του ορίζοντες κι αποκολλάται από το μύθο της μοναδικής αλήθειας και της ψευδούς ανωτερότητας. Καλλιεργείται η πνευματική δεκτικότητα και ανεκτικότητα. Διαπαιδαγωγείται μέσα σε μια άλλη ηθική, όπου προβάλλεται ο σεβασμός της ετερότητας.

Διαμορφώνει, δηλαδή, μια ηθική συνείδηση που βασικό της υπόβαθρο είναι η σύνθεση των αντιθέτων και όχι η φοβική απόρριψη του άγνωστου. Έτσι, το άτομο ωριμάζει κοινωνικά, ισορροπεί ψυχοσυναισθηματικά, εξελίσσεται πνευματικά και αρτιώνεται ηθικά μέσα στις πολυπολιτισμικές κοινωνίες. Κι αυτό γιατί η πολυπολιτισμικότητα ως μια κοινωνική πραγματικότητα διαμορφώνει ένα πλαίσιο μέσα στο οποίο ο άνθρωπος σε καθημερινό επίπεδο γαλουχείται με αξίες που διευκολύνουν την ολοκλήρωσή του και προάγουν το ανθρώπινο στοιχείο του.

Σημαντική, επίσης, κρίνεται και η συμβολή της πολυπολιτισμικότητας στην υγιή λειτουργία των κοινωνιών. Οι κοινωνίες δεν λογίζονται μόνον ως άθροισμα ατόμων αλλά και ως ένα συμπαγές πλέγμα σχέσεων και στοιχείων που αλληλοσυμπληρώνονται. Με αυτήν την έννοια η πολυπολιτισμικότητα ως συνύφανση διαφορετικών στοιχείων εθίζει τα κοινωνικά μέλη στην ανοχή ή και αποδοχή του διαφορετικού. Αυτό βοηθά την επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων αλλά και το γόνιμο συγχρωτισμό μεταξύ των ετεροτήτων.


Τα άτομα, δηλαδή, υπερβαίνουν τα παραδοσιακά σχήματα σκέψης και κοινωνικά στερεότυπα και διαπαιδαγωγούνται στη σύνθεση των αντίθετων και αποβάλλουν τα παραδοσιακά αισθήματα φόβου και καχυποψίας προς το «άγνωστο» και το «ξένο». Έτσι, οι κοινωνίες δεν τελματώνουν, εμφανίζουν μια κινητικότητα και πραγματώνουν με δημιουργικό τρόπο την πρόοδο και εξέλιξη.

Στον κατάλογο των θετικών της πολυπολιτισμικότητας θα μπορούσε να προστεθεί και η εύρυθμη λειτουργία της δημοκρατίας. Γιατί η δημοκρατία – ως πολίτευμα, τρόπος ζωής και φιλοσοφική θεώρηση του κόσμου – και πολυπολιτισμικότητα βαδίζουν παράλληλα. Τα σημεία σύγκλισης είναι πολλά, όπως: η πολυφωνία, η ποικιλότητα, η ανεκτικότητα και η σύνθεση των αντιθέτων. Τη δημοκρατία την οξυγονώνουν οι διαφορετικές απόψεις και η ποικιλότητα σε όλους τους τομείς. Το άγνωστο, το ξένο και το ανόμοιο δεν εκλαμβάνονται ως κίνδυνος αλλά ως ευκαιρία και πρόκληση για σύνθεση.

Έτσι, άτομα και κοινωνίες δεν τελματώνουν στα δεσμά που γεννά η ακινησία των γνωστών και ομοιοτήτων. Κι αυτό γιατί η δημοκρατία και η πολυπολιτισμικότητα κυοφορούν την εγρήγορση, την αβεβαιότητα και τη διακινδύνευση. Όλα αυτά τρέφουν τον ιστό της δημοκρατίας που ανθοφορεί μέσα από τη συνεχή προσπάθεια να εξοικειωθεί με το μέγεθος των ετεροτήτων που ενδημούν στο σώμα της πολυπολιτισμικότητας. Η δημιουργική ώσμωση των διαφορετικοτήτων (φυλετικών, γλωσσικών…) συνυφαίνουν ένα υγιές και προοδευτικό πλαίσιο πολιτικής ζωής που ζωογονεί το δημοκρατικό πολίτευμα.

Εξίσου, όμως, σημαντική κρίνεται η συμβολή της πολυπολιτισμικότητας και στο επίπεδο των ιδεών, των αξιών και των νοοτροπιών που συνθέτουν το εποικοδόμημα του κοινωνικού οικοδομήματος. Βοηθά, δηλαδή, τους ανθρώπους να αποκολληθούν από τα πνευματοκτόνα στερεότυπα κι από τις αναχρονιστικές προκαταλήψεις. Ο φανατισμός, ως συμπεριφορά των άκρων, υποχωρεί κα τη θέση του λαμβάνει η διαλλακτικότητα και ο ορθολογισμός. Στις πολυπολιτισμικές κοινωνίες η ξενοφοβία και ο ρατσισμός υποχωρούν, ενώ αντίθετα οι ανθρωπιστικές αξίες – αρετές ευδοκιμούν, αφού ο άνθρωπος με τη μοναδικότητα και την ετερότητά του λαμβάνεται ως η απόλυτη αξία.

Η καταγραφή όλων των παραπάνω στοιχείων θα αδικούσε το σημαντικό ρόλο της πολυπολιτισμικότητας, αν απουσίαζε η αναφορά στο γονιμοποιό της ρόλο στις Τέχνες, τα Γράμματα και τις Επιστήμες. Κι αυτό γιατί οι παραπάνω τομείς δεν αποτελούν κάτι συντελεσμένο και «περαιωμένο», αλλά υπόκεινται σε αναθεωρήσεις, αναδιαμορφώσεις και εμπλουτισμό. Η πολυπολιτισμικότητα, δηλαδή, πυροδοτεί όλες εκείνες τις διεργασίες για την υπέρβαση των παραδοσιακών τάσεων στην τέχνη, ανακινεί ερωτήματα για την ορθότητα κάποιων επιστημονικών γνώσεων και γενικότερα θερμαίνει τη θέληση για διερεύνηση των κατακτήσεων και παραγωγής νέων έργων. Γιατί ο συγκρητισμός των ανόμοιων και η τέχνη της σύνθεσης των ποικίλων στοιχείων είναι οι κινητήριοι μοχλοί κάθε ανανεωτικού έργου και όχι η βολική συνήθεια και προσαρμογή στα δεδομένα και δοκιμασμένα. Συμπερασματικά, η τέχνη, τα γράμματα και οι επιστήμες βάδισαν μπροστά και γρήγορα μέσα από τη σύγκριση, τη σύγκρουση και τη συνεχή τριβή και διαπάλη με το «ξένο», το διαφορετικό και το αντίθετο.

Η παραπάνω θετική εκδοχή της πολυπολιτισμικότητας μπορεί να πραγματωθεί στο βαθμό που αναγνωρίσουμε, αποδεχτούμε και αναδείξουμε τη βασική αρχή της ανθρώπινης ταυτότητας που δεν είναι άλλη από την πολλαπλή ενότητα (unitas multiplex), τόσο σε βιολογικό επίπεδο όσο και σε πολιτιστικό. Σχετικά σε αυτό το θέμα επισημαίνει ο Εντγκάρ Μορέν: «Εξ ου και πρωταρχική αναγκαιότης να φανερώσουμε, να αποκαλύψουμε, μέσα και δια μέσου της διαφορετικότητάς του, την ενότητα του είδους, την ανθρώπινη ταυτότητα, τις παγκόσμιες ανθρωπολογικές κατηγορίες….. Πρέπει να την ξαναβρούμε όχι μέσα σε μια ομογενοποίηση που θα ισοπέδωνε τους πολιτισμούς, αλλά αντιθέτως, μέσα από την τέλεια αναγνώριση και καθιέρωση των πολιτιστικών διαφορών, πράγμα που δεν θα εμποδίζει τη λειτουργία σε ευρύτερο επίπεδο της διαδικασίας ενοποίησης και νέας διαφοροποίησης….» («Γη – Πατρίδα»).

Όλα αυτά προϋποθέτουν μια υπέρβαση – αυτουπέρβαση και την καλλιέργεια μιας πλανητικής συνείδησης, του global mind (παγκόσμιος νους). Μόνον έτσι η πολυπολιτισμικότητα θα λειτουργεί θετικά και θα γονιμοποιεί την ειρηνική συμβίωση των ανθρώπων όπως και τις διεργασίες για την τελείωση του ανθρώπου και την κοινωνική εξέλιξη: «Οφείλουμε να ξεπεράσουμε την απέχθειά μας για ό,τι δεν συμμορφώνεται με τους κανόνες και τα ταμπού μας, να ξεπεράσουμε την έχθρα μας προς τους ξένους, πάνω στους οποίους προβάλλουμε τους φόβους μας για το άγνωστο και το παράξενο. Αυτό απαιτεί μια αμοιβαία προσπάθεια και από την πλευρά αυτού του ξένου, αλλά πρέπει σίγουρα να αρχίσουμε αρχίζοντας…..» (Εντγκάρ Μορέν, «Γη – Πατρίδα»)..

***

Ηλίας Γιαννακόπουλος

Φιλόλογος 

mail: [email protected]

Διαβάστε και το άρθρο: Πολυπολιτισμικότητα: Οι αρνητές

Αντικλείδι , https://antikleidi.com

Σχετικά Άρθρα

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

16 CommentsΣχολιάστε

  • Ακομά ένα ἄρθρο ὕμνος στὸ πολυπολιτισμὸ…

    Ἡ δημοκρατία εἶναι παιδί τοῦ ἔθνους, συνεπῶς δὲν μπορεῖ τὸ παιδὶ νὰ στρὲφεται κατὰ αὐτοὺ ποὺ τὸ δημιούργησε μετατρέποντας τὴν πατρίδα μας σὲ πατρίδα κάθε ἀφρικανοασιάτη, ἀπεμπολῶντας τὴν ἰδιαίτερη ταυτότητά μας(θρησκευτικὴ,ἐθνοφυλετικὴ) Ὅταν ἀναμειγνύεις διαφορετικὰ στοιχεῖα αὐτὰ ἀλλοιώνοται/ἀλλοτριώνονται, ὁ καθένας τὸ καταλαβαίνει αὐτό…ἐκτὸς ἀπὸ τοὺς διεθνιστὲς!

    Δὲν θὰ λύσουμε ἔτσι το δημογραφικὸ μας πρόβλημα,θέλουμε νὰ αὐξηθοῦν οἱ Ἕλληνες ὅχι οἱ ἀλλοδαποὶ

    Γιὰ νὰ πάει μπροστὰ κάθε ἔθνος πρέπει νὰ δουλέψει νὰ προσπαθήσει νὰ ἀγωνισθεῖ (οικονομικὰ,πνευματικὰ κ.ο.κ)ἔχοντας προμετωπίδα τὴν παράδοση καὶ τὴν ἐνίσχυση τῆς ταυτότητάς του ὥστε στὸ παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον ποὺ ζοῦμε σήμερα νὰ πετύχουμε 2 σημαντικὰ πράγματα, πρώτον, νὰ μὴν χαθοῦμε σὰν ἔθνος μέσα στην λαοθάλασσα τοῦ πληθυσμοῦ τῆς γῆς, δεύτερον, ἔχοντας ἐνισχυμένη ἐθνικὴ συνείδηση καὶ καλή γνώση τοῦ πολιτισμοῦ μας νὰ μπορέσουμε ἀπὸ την ἐπαφή μας μἐ ἄλλους λαοὺς, σὰν σύνολο ἀλλὰ και μεμονωμένα νὰ πάρουμε τὰ θετικὰ στοιχεία ἀπὸ ἄλλους πολιτισμοὺς καὶ νοοτροπίες νὰ τὰ ἐπεξεργαστοῦμε καὶ νὰ τὰ ἐντάξουμε στὰ δικὰ μας μέτρα ὅπως μᾶς ἐξυπηρετεῖ καλύτερα.

    Ἔτσι προχωράει ὁ πολιτισμὸς( καὶ ὄχι ὁ πολυπολιτισμὸς ποὺ εἶναι κάτι ψέυτικο καὶ ποὺ θέλει νὰ μετακομίσει ὅλη ἡ Ἀφρικὴ καὶ ἡ Ἀσία στὴν Εὐρώπη. Στὴν ἰδέα αὐτὴ νὰ γνωρίζει ὁ ἀναγνώστης πὼς “η ψυχὴ τῶν ἐθνομηδενιστῶν καὶ τῶν διεθνιστῶν ἀγαλλιάζει, καὶ ἀς μὴν μᾶς τὸ λένε)

    Ὅλα τὰ ἄλλα ποὺ ἀναφέρει τὸ ἄρθρο γιὰ τἠν πρόοδο τοῦ πολιτισμοῦ μέσω ὄσμωσης διαφορετικῶν ίδεῶν/πολιτισμῶν/ἀπόψεων, εἶναι τὸ ἐπικάλυμμα καὶ ἡ δικαιολογία γιὰ ἕναν κόσμο χωρὶς σύνορα χωρὶς ἔθνη χωρὶς παράδοση χωρὶς θρησκεία, ὅπως ἀκριβῶς θέλουν οἱ διεθνιστἐς, μὲ μὶα καὶ μόνο ἰδεολογία ποὺ θὰ τηρεῖται μὲ θρησκευτικὴ εὐλάβεια, αὐτὴν τῆς πολιτικῆς ὀρθότητας καὶ τοῦ πολυπολιτισμοῦ

  • Ο φασισμός δεν ειναι ιδεολογία ειναι νοοτροπία. Λυπάμε για τα σχόλια.
    Τη φοβόμαστε; Να μην αλλοιωθεί το dna μας; Με χιλιάδες χρονια σκλαβιάς..;;; Η θρησκεία μας;; Που στο ονομα του χριστουλη Κάνανε τόσους πολέμους;; Έλεος.. ειναι σαν να διαβάζω την φράση γνωστού φιλέλληνα οταν εμείς είχαμε χοληστερίνη οι άλλοι κατεβεναν απο τα δέντρα.. αυτο το παραμύθι πρεπει κάποια στιγμη να σταματήσει. Κρίμα που η κοινωνία για να παει μπροστα χρειαζετε την αδεια κάποιου μητροπολίτη..

    • γιὰ τὴν καταγωγὴ τῶν Ἑλλήνων μπορεῖς νὰ διαβάσεις τῆς ἔρευνες τοῦ κ.τριανταφυλλίδη (Καθηγητής Γενετικής)(και δὲν εἶναι ὁ μόνος, ὑπάρχουν κι ἄλλες)
      https://www.politeianet.gr/books/9789605990534-triantafullidis-konstantinos-kathigitis-genetikis-kuriakidi-i-genetiki-katagogi-ton-ellinon-256615
      αὐτὰ ποὺ λές περὶ φυλετικῆς ἀσυνέχειας ΔΕΝ μπορεῖς νὰ τὰ ὑποστηρίξεις μὲ ἔρευνες, διότι ὅλες μὰ ὅλες ἀποδεινκύουν τὸ ἀντίθετο.

      τέλος θὰ ἤθελα νὰ σκεφτεῖς αυτὸ ποὺ λὲς γιὰ τὴν κοινωνία καὶ τὴν ἐκκλησία, καὶ ἐξηγοῦμαι: νομιμοποίηση τῶν ἀμβλώσεων, νομιμοποίηση τοῦ πολιτικοῦ “γάμου”, σύμφωνο συμβιώσεως(καὶ γιὰ τοὺς γκέι), κάυση νεκρῶν, ὑποβάθμιση τοῦ μαθήματος τῶν θρησκευτικῶν κ.α. ὅλα αὐτὰ εἶναι ἀντίθετα μὲ τὴν ἐκκλησία ἀλλὰ ἔγιναν νόμοι τοῦ κράτους, ἄρα, εἶναι ἡ Ἑλλάδα θεοκρατικὸ κράτος; χρειάζεται ἡ κοινωνία τὴν ἄδεια κάποιου μητροπολίτη;
      ρητορικὲς ἐρωτήσεις..

  • Κατ’ αρχάς ο όρος “πολυπολιτισμικότητα” είναι μια ακατανόητη ψευδοκατασκευή της Σχολής της Φρανφούρτης..και την αναμασούν είτε ανόητοι και αστ αστοιχείωτοι είτε σφόδρα ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ “αντιρατσιστές” και “αλληλέγγυοι” με μοναδικό στόχο την δημιουργία προσωπικών περιουσιών σε βάρος των Εθνών και Πατρίδων που καταστρέφουν ελέω α-παιδείας του Ελληνικού ραγιάδικου λαού…Τι σημαίνει “πολυπολιτισμικότητα” ρε αμερικανογερμανοκομμουνιστικά τσιράκια του μπαρμπα -σορος;;; Γιατί δεν τολμάτε να αναπτύξετε τις αηδιαστικές και άχρηστες λεκτικές μαρξιστοκατασκευές σας στους γονείς της Μυρτούς, των παλλικαριών που εδολοφονήθησαν για ψύλλου πήδημα απο ισλαμοδολοφόνους;;

    Πως ρε τσιράκια του μπαρμπα σορος θα συνυπάρξει το Φως του Ελληνικού Πολιτισμού με την βαρβαρότητα και τον σκοταδισμό του Ισλάμ το οποίο ΑΠΑΙΤΕΙ (επί ποινή θανάτου) απο τους πιστούς του την ΘΑΝΑΤΩΣΗ άνευ ετέρου ΑΠΑΝΤΩΝ των ΑΠΙΣΤΩΝ…άει να χαθείτε πλέον με τις Μπίζνες Καλά Οργανωμένες και την σαπίλα και δυστυχία του σιωνιστόδολου μαρξιστοκομμουνισμού σας…

  • Θελει η πουτανα να κρυφτεί και η χαρα δεν την αφήνει.. η μιση ελλαδα βλέπει survivor καο η αλλη μιση power of love και εσυ πιστεύεις οτι η νεα τάξη πραγμάτων φταίει.. καληνύχτα συνάνθρωπε καλη σταδιοδρομία στην χρυση αυγή.

    • κατ’ αρχάς επειδή η προπαγάνδα του Περισσού (Γεώργιος Παπανδρέου έφη: “ΚΚΕ το κόμμα του εγκλήματος και της προδοσίας”..και δεν τον λες και …χρυσαυγίτη..έεε..σύντροφοι;;) έχει κάψει πολλά μυαλά (κατά την ταπεινή μου άποψη μυαλά που έτσι και αλλιώς ήταν άχρηστα) τα συντρόφια στην συντριπτική τους πλειοψηφία κρατικοδίαιτα κομματόσκυλα παπαγαλίζουν λέξεις που τους διατάζει ο πατερούλης κατσουμπας..δεν έχουν ιδέα τι σημαίνει η λέξη “Φασισμός” αφού αγνοούν παντελώς ότι ο άνθρωπος που την κατασκεύασε ονομάζεται Μπενίτο Μουσσολίνι και την ορίζει επακριβως στο 32 σελίδων πόνημα του (ψιλά γράμματα για τους χαχόλους κοπροκοματόσκυλα πάσης φύσεως αριστερούς)… τα τουρκοσηριαλ η Άθλια Ξεφτιλισμένη Κομμουνιστική Κατοχή των τελευταίων 45 χρόνων (συμπεριλαμβάνονται οι απατεώνες της νουδουλας που έτσι και αλλιώς “σέβονται τους αγώνες της αριστεράς”) εφοδιάζει ανελλιπώς τους ραγιάδες ώστε να τους κρατά αποβλακωμένους…γνωστό είναι επίσης ότι επειδή ψόφησε η Σοβιετική Ένωση και κόπηκε το παραδάκι τα κομμουνιστικά ανδρείκελα που αντιμάχονται ΜΟΝΟΝ τον ελληνικό εθνικισμό αλλά προμοτάρουν και υποστηρίζουν ΟΛΟΥΣ τους άλλους επεκτατικούς εθνικισμούς των βαρβάρων γειτόνων, έχουν περιέλθει στην “στοργική” (βλ. ΧΡΥΣΗ ) αγκάλη του μπάρμπα σόρος…δυστυχώς όμως για τον ανθελληνικό εγκληματικό κομμουνισμό ολοένα και περισσότεροι Έλληνες ξυπνάνε…και πλησιάζει ή ώρα που το ΣΔΟΕ θα κάνει την επίσκεψη του στα παλάτια του Περισσού (που παρεπιμπτόντως δεν δέχονται ούτε έναν “πρόσφυγα” — γιατί;;…γιατί τα συντρόφια είναι επαγγελματίες “αλληλέγγυοι” και “αντιρατσιστές” δεν είναι μαλ@κες )….

  • Χαίρομαι για τη συζήτηση αυτή – δεν λαμβάνω μέρος – ούτε αυτό εδώ είναι “θέση” πάνω σ’ αυτά που λέτε, αλλά, όταν σκέφτομαι πόσο “ψόφια” γίνεται, καιρούς-καιρούς, η αλληλογραφία στο “Αντικλείδι”, οξυμμένες καταστάσεις (heated conversations) σαν αυτήν περί “μονο/πολυπολιτισμικότητας” μου θυμίζουν εκείνους τους δυο ελέφαντες, από το “ξυπνάς μέσα μου το ζώο”, του Αρκά. Σε στιγμές συνουσίας, ο αρσενικός (ο αποπίσω), πιάνει με την προβοσκίδα του ένα ξύλο, στην άκρη του οποίου έχει έναν σπάγκο μ’ ένα ποντίκι και, σε μια στιγμή, τον αναδεύει μπροστά στα μάτια της θηλυκιάς ελεφαντίνας (της απομπροστά). “Άαααχ!”, κάνει η ελεφαντίνα. “Επιτέλους, κάποια ανταπόκριση”, λεει ο αρσενικός ο αποπίσω.

  • Χρωστάω μιαν εξήγηση, μετά το χθεσινό μου σχόλιο, γιατί ρωτήθηκα, περίπου, «τι εννοείς».

    Όσον αφορά το άρθρο του κ. Γιαννακόπουλου, είναι ένας ύμνος στην δημοκρατία, δηλαδή σε ένα κατ’ εξοχήν «διαλεκτικό» σύστημα, ο οποίος, όμως, σ’ ένα σχήμα «θέση – αντίθεση – σύνθεση», μένει στη «θέση». Απ’ αυτή την άποψη, του λείπει, ακριβώς, η “διαλεκτική”.
    Βεβαίως, ως «θέση», το άρθρο είναι σημαντικό – και δικαιώνει με πλούτο αυτά που θέλει να πει.
    Δεν έχει, κανείς, παρά να παραπέμψει στο ίδιο το άρθρο.
    Όμως, μένει στην απαρίθμηση των «θετικών» της πολυπολιτισμικότητας, και το ενδιαφέρον του εξαντλείται στο πώς θα πειστούν γι’ αυτά οι «αρνητές» της.
    Λείπει, εδώ, η «αντίθεση» (η οποία, στο συνοδό κομμάτι για τους «αρνητές», απλώς ανασκευάζεται), και, βέβαια, λείπει και κάποια «σύνθεση».
    Κι όπως γράφει ο Κίρκεγκωρ (στην «έννοια της αγωνίας»), αυτό που δεν περιλαμβάνεις στο σύστημά σου, «μένει απ’ έξω σαν εχθρός».
    Έτσι, η ιδιαίτερη επιθετικότητα που δέχτηκε (σε πολυτονικό, μάλιστα!) το άρθρο – όπως και εκείνο για τους «αρνητές») είναι από άτομα (ή «εκπροσώπους» «κάτινος») τα οποία θεώρησαν ότι, απ’ αυτά που διάβασαν, δεν καλύφτηκαν, ότι από το άρθρο λείψανε σημαντικές παράμετροι, οι οποίες, αν λαμβάνονταν υπόψη, θα μπορούσαν (ακόμα και) να ανατρέψουν την κατεύθυνση των κειμένων.

    Η «πολυπολιτισμικότητα» δεν είναι μια ουδέτερη έννοια, ούτε απλώς ένα κήρυγμα ανεκτικότητας και συμφιλίωσης των «λαών» (γιατί, σε λίγο, θα αρχίσουμε να διερωτιόμαστε «ποιοι λαοί»;).
    Είναι μια διπλή αμφισβήτηση: αφενός της εθνικής ταύτισης του ατόμου (μεταξύ άλλων ταυτίσεων), και αφετέρου της σύνδεσης της εθνικής ομάδας με το Κράτος, όπως η τελευταία είχε εφαρμοστεί στα «Έθνη-Κράτη», από τα τέλη του 18ου αιώνα και μετά.
    Ας πούμε, γιατί το Κράτος να έχει μία «επίσημη» γλώσσα; Κι όχι δύο; Κι όχι τρεις; Κι όχι όσες γλώσσες μιλιώνται στην επικράτειά του;

    Η «σύνθεση», πάλι, θα μπορούσε να επιχειρηθεί (ο καθένας έχει την δική του σύνθεση, βεβαίως-βεβαίως!) προς δύο κατευθύνσεις:
    (α) Ένα μοντέλο όπου το «εθνικό κράτος» (από τη στιγμή που δεν καταργείται σαν τέτοιο!) συνυπάρχει και συλλειτουργεί με διαφορετικές πολιτισμικές ταυτότητες στο εσωτερικό του και στο εξωτερικό του (υπερεθνικοί σχηματισμοί, ομοσπονδίες-συνομοσπονδίες κ.τ.λ.) – χωρίς να χάνει, και χωρίς να αισθάνεται ότι απειλείται η ταυτότητά του.
    (β) Το ζήτημα της πολύπαθης «εθνικής ταυτότητας» (και της σύνδεσης με τον ουμανισμό ή την μισαλλοδοξία – but this is another story) – και της ταύτισης με αυτήν – και της ειδικής περίπτωσης της εθνικής ταυτότητας και ταύτισης των Ελλήνων – και του Ελληνικού Κράτους. Πάει μακριά το πράγμα.

    Στα παραπάνω – και στο άρθρο του φίλου κ. Γιαννακόπουλου – θα ήθελα να παρατηρήσω ότι ο ουμανισμός και η δημοκρατία μπορεί να είναι (κάποια) προϋπόθεση («είναι κι αυτό μια στάσις, νοιώθεται», που θα’ λεγε κι ο Καβάφης), αλλά ο κίνδυνος που ενεδρεύει είναι ο λεγόμενος «θεσμοκεντρικός υπερβατισμός», δηλαδή η «απολυτοποίηση» της αξίας των θεσμών, απέναντι στο τι δέον γενέσθαι (για την έννοια του transcendental institutionalism, το οποίο μεταφράζω ως «υπερβατικό θεσμοκεντρισμό» θα παρέπεμπα στο βιβλίο του Amartya Sen, The Idea of Justice, εκδ. Penguin 2011).
    Είναι νόμιμο το ερώτημα «καλή κι η δημοκρατία, αλλά με το έθνος τι γίνεται;».

    Το οποίο ερώτημα, ακριβώς, θέτουν, με τον τρόπο τους, οι εχθρικότεροι των σχολιαστών αυτών των άρθρων.

    Αν με ρωτάτε, μετά απ’ όλ’ αυτά, για την άποψή μου, θα παρέπεμπα «στα 200 π.Χ», δηλαδή το «πλην Λακεδαιμονίων», του Αλεξάνδρου του Φιλίππου, στον ιδιοφυή σχολιασμό του Κωνσταντίνου Καβάφη. Γιατί εκείνοι που νομίζουν ότι γίνονται «Μεγαλεξανδρινοί» εθναμύντορες, τελικά γίνονται οι «(πλην) Λακεδαιμόνιοι» της Αλεξανδρινής επιγραφής.
    Να υπενθυμίσω ότι η αρχαία Σπάρτη πέθανε από μαρασμό λόγω αδυναμίας της να προχωρήσει στο νέο κόσμο που ανέτελλε,και αφού τα ήθη και τα έθιμα που την είχαν αναδείξει ό,τι ήταν, τα είχε κάνει ατραξιόν για τουρίστες απ’ όλα τα μέρη του τότε Ελληνικού κόσμου.

    Αλλά και η «δημοκρατία», μετά τον Μεγαλέξανδρο, έπαψε να είναι αυτό που ήταν.
    Ίσως αυτά φανούν σε κάποιους αναγνώστες πολύπλοκα. Αλλά ακουσόμεθά σου πάλιν περί τούτου.

    • ”Στα παραπάνω – και στο άρθρο του φίλου κ. Γιαννακόπουλου – θα ήθελα να παρατηρήσω ότι…”
      Δείξε μου τόν φίλο σου να σοῦ πῶ ποιὸς εἶσαι…

  • Νομιζω οτι ενα βασικο ζητημα που παραγνωριζουμε ειναι το αν η πολυπολιτισμικοτητα προκυπτει αβιαστα λογω οσμωσης ενδιαφεροντων και συμφεροντων των λαων η αν επιβαλλεται απο πολεμους, καταστροφες, λιμους και λοιπα ζητηματα. Εδω εχουμε γιγαντιαιων διαστασεων μετακινησεις πληθυσμων, τις μεγαλιτερες στη νεοτερη ιστορια, στις οποιες κανενα μερος δεν λαμβανει μερος απο ιδια θεληση αλλα απο φοβερη αναγκη. Και οταν πας καπου απο αναγκη, εχοντας και το προηγουμενο οτι οι χωρες που θα σε φιλοξενησουν εχουν και λιγη ευθυνη για το χαλι σου, ποσο θετικες ειναι οι ροπες που θα σε υποκινησουν να αφομοιωθεις, να συνταυτιστεις, να δωσεις τα καλιτερα απο τον εαυτο σου. Γεγονος ειναι οτι καποιοι επωφελουνται απο τη μαζικη δυστυχια των αλλων και καποιοι που δεν πειραξαν κανεναν πρεπει να περιοριστουν και να στερηθουν για να χωρεσουμε ολοι. Αυτο δεν ειναι πολυπολιτισμικοτητα αλλα προυποθεσεις για προκαταληψεις, περισσοτερη δυστυχια και χαος.
    Οι λαοι εχουν μια ιστορικη συνειδηση. Μια ιδια πολιτισμικη συνεχεια που δεν μπορει κατα παραγγελια να νερωνεται, να μετουσιωνεται και να εξαυλωνεται και να ειμαστε παλι ολοι ωραιοι!
    Η γνωμη μου βεβαια και δεν θελω να θιξω κανεναν. Ευχαριστω για τη φιλοξενια,
    Annie

  • Ο κ. Γιαννακόπουλος έχει συνθέσει ένα καταπληκτικό κείμενο με ορθά και τεκμηριωμένα επιχειρήμα που ανταποκρίνονται στην σύγχρονη μορφή των κοινωνιών. Με το κείμενο καταδεικνύεται η πολυπολιτισικότητα ως πραγματικότητα του παρόντος και βάση του μέλλοντος

    • μόνο στό μυαλό τῶν διεθνιστῶν εἶναι καταπληκτικό…ποὺ στὸ μέλλος ὀνειρεύονται πὼς δὲν ὑπάρχουν σύνορα,ἔθνη,παραδόσεις,παρὰ μόνο ἡ “ἀμερικανοποίηση” τοῦ πλανήτη πάντα γιὰ τὸ καλό τῆς “δημοκρατίας”…

      • Η πολυπολιτισμικότητα δεν πιστεύω πως αναγκαία συνεπάγεται την αλλωτρίωση του εθνικού πολιτισμού. Όταν ο εθνικός πολιτισμός είναι σταθερά θεμελιωμένος δεν κινδυνεύει απο τίποτα και απο κανέναν. Αντίθετα μέσω της πολυπολιτισμικότητας οι άνθρωποι έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν και άλλους πολιτισμούς και να εκτιμήσουν βαθύτερα τον δικό τους. Άλλωστε η πολυπολιτισμικότητα δεν ταυτίζεται με την άκριτο ενστερνισμό και τη μίμηση. Μέσω της πολυπολιτισμικότητας ο εθνικός πολιτισμός εξελίσσεται σταδιακά και συνειδητά αντλώντας χρήσιμα στοιχεία απο άλλους πολιτισμούς. Ο λαός και ο κάθε άνθρωπος ξεχωριστά έχοντας την ευθύνη της κρίσης του επιλέγει τον τρόπο ζωής και δράσης του, είτε αυτός συνάδει με τον εθνικό πολιτισμό, είτε όχι.

  • Χαίρομαι πραγματικὰ ποὺ ἕνα μου σχόλιο ἐνοχλησε τόσο τόσο τοὺς διεθνιστὲς και προκάλεσε ὅλα αὐτὰ τὰ σχόλια
    ( λίγα στὸν ἀριθμὸ, μὰ γιὰ ἄρθρο στὸ ἀντικλείδι δὲν εἶναι καὶ λίγα)
    Καὶ απὸ ἐκεὶ ποὺ κανένας δὲν σχολίαζε τὰ ἄρθρα στὸ ἀντικλείδι ἐμφανίστηκαν γιὰ συμπαράσταση στὸ πολυπολιτισμὸ καὶ φίλοι!

    Μάλιστα ὁ ἀρθρογάφος ἔφτασε στὸ σημεῖο νὰ μοῦ στείλει 2 email στήν προσωπικὴ μου διεύθυνση!

    Ὁ προσεκτικὸς ἀναγνώστης θὰ παρατήρησε πὼς καὶ σὲ αὺτὸ τὸ κείμενο (ὅπως καὶ κάθε φορὰ ποὺ ἀκούονται τέτοιες ἀπόψεις) δὲν ἀναφέρεται τὸ ἔθνος καὶ ἡ παράδοση…παραγματικὰ, δὲν ἔχω ὄρεξη νὰ γράφω σχόλια γιὰ τέτοιους ἀνθρώπους και ἀπόψεις…

    Ἀπάντηση στὸν κ.Γιαννακόπουλο,

    Παρὰ τὰ μειλίχια λόγια σας περὶ ἀνθρώπινων δικαιωμάτων/εἰρήνης/σεβασμοῦ στὴν διαφορετοικότητα/ἀνεκτικότητα κ.τ.λ. γνωρίζω καλά πὼς οἱ ”ἰδέες” σας δὲν εἶναι τίποτα παραπάνω ἀπὸ ἐθνομηδενισμὸς στολισμένος ἀρκετὰ περίτεχνα μὲ “ἀνθρωπισμὸ” καὶ ”φιλευσπλαχνία”

    Τὰ λόγια σας εἶναι ὄμορφα ἀλλὰ καὶ ὕπουλα..

    Σὲ ἕνα σχόλιο πιὸ πάνω κάποιος ποὺ σᾶς ἀποκαλεῖ φίλο, παρακινεῖ τοὺς ἐπισκέπτες τῆς ἱστοσελίδος νὰ διαβάσουν τὸ ἄρθρο ποὺ ἀπόδεινκύει μέσω τῆς πειστικότητας τῶν ἐπιχειρημάτων του ¨οπως λέει, τὰ καλά τοῦ πολυπολιτισμοῦ…
    Ἕνα ἔχω νὰ πῶ, ἄς το διαβάσουν λοιπόν, καὶ ἀφοῦ τὸ διαβάσουν ἄς δοῦνε στὀν παρακάτω σύνδεσμο τήν ὄμιλία τῆς κυρίας Μαντουβάλου γιὰ τὴν βλάβη ποὺ ἔχετε προκαλέσει στὴν παιδεία καὶ τὴν κοινωνία ὅλοι ἐσεῖς μὲ τὶς ”καλές” ”ἀθώες” ”δημοκρατικὲς” καὶ προοδευτικὲς ἀπόψεις σας

    • Αγαπητέ Ιωάννη.. μιλα επιτέλους οτι το πατρις θρησκεία οικογένεια ειναι το σλόγκαν που σε αντιπροσωπεύει.. είπα και εγω. Αυτα τα λενε απο την αρχη να μην χαλάμε άδικα mb και χρονο να απαντήσουμε. Ο θεος μαζι σας. Καληνύχτα.

  • Αλλ’ ώ αγαθέ (Ιωάννη), οι διαχωρισμοί της κυρίας Μαντούβαλου, καθώς μιλάει σ’ ένα ακροατήριο όπου κυριαρχεί το παπαδαριό, δεν βοηθούν να καταλάβεις (κι έτσι δεν κατάλαβες) τι έλεγα εγώ, τουλάχιστον.
    Μη με κατατάσσεις στους “εθνομηδενιστές”.
    Θα μου επιτρέψεις απέναντι στην Ορθοδοξία να διατηρώ κάποιαν επιφύλαξη, και να “πάω”, τουλάχιστον εγώ, έναν ορισμό του “Ελληνικού” μάλλον προ-χριστιανικό (όπως διατηρείται και αρκετά μετά την επιβολή του Χριστιανισμού στον χώρο).
    Να διατηρώ, αν θέλεις, την αίσθηση του Καβαφικού ήρωα του Μύρη ότι, από ένα σημείο και πέρα, δεν αντέχεται “η χριστιανοσύνη τους”. Η “τέτοια” χριστιανοσύνη τους, για να διευκρινίζουμε τα πράγματα (αυτή του Αμβρόσιου, ας πούμε, που απέδωσε τις πυρκαγιές στην αθεΐα του πρωθυπουργού). Όταν βλέπεις την Μαντούβαλου να μιλάει όπως μιλάει σ’ ένα ακροατήριο όπου 30-40% φοράει ράσο, αυτόματα κρατάς κάποιες αποστάσεις – εγώ κρατάω, τουλάχιστον – και πολλοί αναγνώστες του (εγκυκλοπαιδιστικού, στην φύση του) “Αντικλειδιού”, επίσης θα κρατάνε. Λίγοι θα είναι εκείνοι που δεν θα κρατάνε.
    Η “χριστιανοσύνη”, ως συστατικό μιας νεότερης, σχετικά, “Ελληνικής” ταυτότητας, πρόσθεσε ένα σημαντικό στοιχείο μισαλλοδοξίας – το οποίο, προφανώς, σε μια ιστορική περίοδο ήταν λειτουργικό, αλλά σήμερα σηκώνει πολύ συζήτηση.
    Η διαφορά είναι ότι, για έναν λόγο “Ελληνικό”, όπως τον σκέφτομαι εγώ τουλάχιστον, υπάρχει χώρος για κάθε “λόγο”, ενώ για τους διαχωρισμούς της κας Μαντούβαλου (και του μυαλού σου) ο λόγος είναι ένας και, “όποιος δεν είναι μαζί μας είναι εναντίον μας”.
    Δεν θα ήταν σωστό να με κατατάξεις, επίσης, στους εχθρούς της θρησκείας, της επίσημης ή της ανεπίσημης. Θεωρώ την Ορθοδοξία, ειδικότερα, ως ένα βαθύτατα ριζωμένο μόρφωμα λαϊκής θρησκείας, η οποία υποστασιοποιείται από μια ιδιαίτερη μυθολογία, υπό την υψηλή οργανωτική σκέπη του επισήμου δόγματος. Θα μου επιτρέψεις να ενδιαφέρομαι περισσότερο για τις λαϊκές εκδηλώσεις της (ιδίως την αγιολογία της), παρά για την επίσημη δογματική της – για την οποία “τρέχα πιάστην”, όπως θα’ λεγε κι ο Σκαρίμπας.
    Το να ταυτίσεις την άρνηση της πολυπολιτισμικότητας με την άρνηση κάθε διαφοράς απόψεων, δηλαδή την άρνηση της σκέψης, είναι η χειρότερη υπηρεσία που μπορούσες να προσφέρεις – άνθρωποι σαν κι εσένα, δηλαδή – στην εθνική ταύτιση εκείνου που ταυτίζεται ως Έλληνας.
    Δεν αντιπροσωπεύεις εσύ κανέναν υποχρεωτικό τύπο Έλληνα.

    Υ.Γ. Όσο για τον κύριο Γιαννακόπουλο, τα συγχαρητήριά μου και πάλι που προκάλεσε, με το άρθρο του, τέτοια συζήτηση.
    Θα τον συμβούλευα, αντί να γράφει στους σχολιαστές των άρθρων του κατ’ ιδίαν, να δημοσιεύει τις απαντήσεις του ως σχόλια.
    Με τον Ιωάννη, είναι ο τρίτος για τον οποίο γνωρίζω ότι έλαβε ιδιωτικό ημέηλ.
    Να το δει ότι αυτός είναι εισηγητής, και στο ακροατήριο είναι διάφοροι που κάνουν ερωτήσεις και απαντήσεις, και περιμένουνε την απάντησή του.
    Ο διάλογος είναι δημόσιος.
    Δεν αποκλείεται να αποτελέσει την απαρχή μιας ιδιωτικής συζήτησης, αλλά αυτή τη στιγμή, αυτά που διαμείβονται πάνω στο άρθρο του έχουν δημόσιο χαρακτήρα.
    Κατ’ εξοχήν Ελληνικά.