Η καθαριότητα είναι σχεδόν… αδύνατη

House-Cleaning-CartoonsΌποτε υπάρχει κάτι που δε μας αρέσει πάνω στο σώμα, στα ρούχα ή στο αυτοκίνητό μας, λέμε ότι είναι «βρωμιά» και το πλένουμε. Αυτό που αποκαλούμε βρωμιά μπορεί να είναι οτιδήποτε. Όμως,το σαπούνι μάς κάνει τη χάρη και απομακρύνει τη βρωμιά, και μόνο αυτή. Πώς «καταλαβαίνει» το σαπούνι τι είναι βρωμιά;


Φαινομενικά το σαπούνι είναι μια μαγική ουσία που αναγνωρίζει και σέβεται το δέρμα και τα πολύτιμα υπάρχοντά μας, ενώ καταβροχθίζει τα πάντα γύρω του σαν γύπας και αφήνει μόνο τα κόκαλα. Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει μια τέτοια μαγική ουσία. Αντιθέτως, η απάντηση βρίσκεται στη φύση του λαδιού και του νερού. Όσο απλοϊκό και να ακούγεται, οτιδήποτε αποκαλούμε βρωμιά — ή, πιο ευγενικά, «ξένες ουσίες» — είναι ή λάδι ή έχει κολλήσει πάνω μας με λάδι. Και το σαπούνι έχει μια μοναδική ικανότητα να απομακρύνει το λάδι.

Πριν καταλάβουμε πώς απομακρύνεται η βρωμιά, πρέπει πρώτα να δούμε πώς λερωνόμαστε.

Ένας μικροσκοπικός βρώμικος λεκές — δηλαδή οτιδήποτε δε θέλουμε πάνω μας — μπορεί να κολλήσει με δύο τρόπους: Ή παγιδεύεται σε μια μικροσκοπική σχισμή και κολλά πάνω μας μηχανικά, ή είναι υγρός, και η υγρασία τον κάνει να κολλήσει. Για την πρώτη περίπτωση, ένα καλό παράδειγμα είναι η σκόνη που μαζεύεται πάνω σου όταν περπατάς σε ένα χωματόδρομο. Για τη δεύτερη περίπτωση, ένα καλό παράδειγμα είναι η λάσπη που κολλά πάνω σου σε ένα λασπωμένο δρόμο. Και στις δύο περιπτώσεις, μπορείς να πάρεις το λάστιχο και να ξεπλυθείς, ίσως χρειαστεί και λίγο τρίψιμο, και με αυτό τον τρόπο θα απομακρύνεις από πάνω σου όλες τις ξένες ουσίες. Το σαπούνι δεν είναι πραγματικά απαραίτητο.

Antique-Ladywithbaby_grande

Τι γίνεται, όμως, όταν τα σωματίδια της βρωμιάς έχουν λίπος στην επιφάνειά τους αντί για νερό; Θα κολλήσουν στο δέρμα σου όπως ακριβώς κόλλησε και η λάσπη. Μάλιστα, η βρωμιά δε χρειάζεται καν τη λιπαρή επιφάνειά της για να κολλήσει πάνω σου. Συνήθως υπάρχει αρκετό λίπος στο δέρμα μας για να κάνει τα σωματίδια της βρωμιάς να κολλήσουν. Σε αντίθεση με τη λάσπη, όμως, αυτή η βρωμιά θα μείνει κολλημένη, επειδή το λάδι δεν εξατμίζεται και δεν στεγνώνει όπως το νερό. Ούτε ένα ξέπλυμα με σκέτο νερό είναι ικανό να την ξεκολλήσει, επειδή το νερό δεν θέλει να έχει καμία σχέση με το λάδι. Απλώς θα κυλήσει πάνω από τη βρωμιά, όπως κυλά πάνω στην πλάτη μιας πάπιας, η οποία, όπως ξέρεις, καλύπτεται από λιπαρά φτερά.

Φαίνεται, επομένως, πως το μόνο που μπορούμε να κάνουμε για να ξεκολλήσουμε τη λιπαρή βρωμιά από πάνω μας είναι να βρούμε το λάδι που την κάνει να κολλά και να το καταστρέφουμε. Έτσι θα καταφέρουμε να κάνουμε τη βρωμιά να φύγει ή να την παρασύρει κάποιο υγρό.

Επομένως, λοιπόν, ας γεμίσουμε την μπανιέρα μας με οινόπνευμα, κηροζίνη, ή βενζίνη. Είναι όλα τους αποτελεσματικά διαλυτικά του λαδιού, σωστά; Αυτό κάνουν τα στεγνοκαθαριστήρια στα βρώμικα ρούχα μας: Τα ανακατεύουν σε μεγάλους κάδους γεμάτους με ένα διαλυτικό όπως το υπερχλωροααθυλένιο, ένα οργανικό διαλυτικό που διαλύει το λάδι με εκπληκτική αποτελεσματικότητα. Η διαδικασία λέγεται «στεγνό» καθάρισμα, παρά το γεγονός ότι τα ρούχα στριφογυρίζουν μέσα σε υγρό. Το σκεπτικό είναι ότι αφού το υγρό δεν είναι νερό, τότε δεν πρόκειται για υγρό καθάρισμα. Αυτό, φυσικά, είναι λάθος.


Δυστυχώς, αν γέμιζες την μπανιέρα με υπερχλωροαιθυλένιο, αυτό θα σε σκότωνε πιο γρήγορα από το οινόπνευμα, την κηροζίνη, ή τη βενζίνη, οπότε καλύτερα να ξεχάσουμε την ιδέα να κάνουμε μπάνιο με διαλυτικά. Υπάρχει, όμως, μια ουσία που είναι εξίσου αποτελεσματική, και δεν είναι ιδιαίτερα τοξική (μάλιστα πολλά στόματα έχουν πλυθεί με αυτό): το σαπούνι. Στην πραγματικότητα, το σαπούνι δε διαλύει το λάδι. Επιτυγχάνει όμως να παρασύρει το λάδι μέσα στο νερό, έτσι ώστε το λάδι και οι λεκέδες που έχουν κολλήσει σε αυτό να φεύγουν με το νερό και να καταλήγουν στην αποχέτευση.

Τα μόρια του σαπουνιού είναι μακριά και μοιάζουν με κλωστές. Σε όλο σχεδόν το μήκος τους (την «ουρά») είναι ακριβώς τα ίδια με τα μόρια του λαδιού και επομένως τρέφουν συμπάθεια για τα μόρια του λαδιού. Στο ένα άκρο, όμως, (το «κεφάλι») έχουν ένα ζευγάρι ηλεκτρικά φορτισμένων ατόμων που λατρεύουν να κάνουν παρέα με τα μόρια του νερού, και αυτό το κεφάλι είναι που τραβά ολόκληρο το μόριο του σαπουνιού μέσα στο νερό — το κάνει να διαλυθεί. Όταν μια συμμορία διαλυμένων μορίων του σαπουνιού που κολυμπά στο νερό συναντήσει ένα λιπαρό σωματίδιο βρωμιάς, οι ουρές τους που αγαπούν το λάδι κολλούν πάνω του, ενώ τα κεφάλια που αγαπούν το νερό μένουν σταθερά προσκολλημένα στο νερό. Αυτό έχει αποτέλεσμα το λάδι να παρασυρθεί μέσα στο νερό’ έτσι τα αιχμαλωτισμένα σωματίδια της βρωμιάς απελευθερώνονται από τα σημεία στα οποία είχαν κολλήσει και φεύγουν στην αποχέτευση.

happy-housewife***************************************************

ΓΙΑ ΣΧΟΛΑΣΤΙΚΟΥΣ

Το σαπούνι έχει και μια δεύτερη σημαντική λειτουργία: Κάνει το νερό πιο υγρό. Δηλαδή, βοηθά το νερό να διεισδύσει σε όλες τις μικροσκοπικές τρύπες και σχισμές αυτού που πλένουμε.

Τα μόρια του νερού κολλούν μεταξύ τους με αρκετή δύναμη. Επομένως, ένα μόριο νερού που βρίσκεται στην επιφάνεια ενός «κομματιού» νερού δέχεται πολύ μεγάλη έλξη για να μπει στο υπόλοιπο «κομμάτι». Τώρα, ο πιο σφιχτοδεμένος σχηματισμός που μπορεί να δημιουργήσει οποιαδήποτε ομάδα σωματιδίων είναι να συγκεντρωθεί σε σφαιρικό σχήμα. Μια σφαίρα έχει τη λιγότερη δυνατή εκτεθειμένη επιφάνεια στον έξω κόσμο. Γι’ αυτόν το λόγο το νερό σχηματίζει σφαιρικές σταγόνες όταν είναι ελεύθερο να το κάνει, όπως όταν πέφτει σε μορφή βροχής.

(Σε δισδιάστατη μορφή, αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι άποικοι της Δύσης σχημάτιζαν κύκλους με τις άμαξες όταν δέχονταν επίθεση από τους Ινδιάνους. Αν έβαζαν τις άμαξες σε τετράγωνη διάταξη, θα ήταν περισσότερο εκτεθειμένοι στις επιθέσεις.)

Αυτή η δύναμη που τραβά προς τα μέσα τα μόρια της επιφάνειας ενός υγρού ονομάζεται επιφανειακή τάση. Δημιουργείται επειδή τα μόρια της επιφάνειας είναι, κατά κάποιον τρόπο, διαφορετικά από τα μόρια του σώματος του υγρού.

Στο σώμα ενός υγρού, ένα μόριο δέχεται έλξη από τα μόρια πάνω, κάτω και γύρω από αυτό, και αυτές οι έλξεις ακυρώνουν η μια την άλλη. Όμως, ένα μόριο που βρίσκεται στην επιφάνεια δέχεται έλξη μόνο από κάτω και γύρω από αυτό, αλλά όχι από πάνω. Επομένως, υπάρχει μια καθαρή έλξη προς τα κάτω που δεν ακυρώνεται από μια έλξη προς τα πάνω. Αυτό κάνει τα μόρια της επιφάνειας να κολλούν πιο σφιχτά στο νερό από τα άλλα μόρια, και το νερό μοιάζει σαν να έχει μια σκληρή επιδερμίδα στην επιφάνεια του. Μικρά αντικείμενα μπορούν να επιπλεύσουν στην επιφάνειά του χωρίς να βουλιάζουν περνώντας την «επιδερμίδα». Και τα ζωύφια του νερού μπορούν να κάνουν χαρούμενα το σερφ τους πάνω στην επιφάνεια του νερού.

Εδώ μπαίνει το σαπούνι. Τα μόρια του σαπουνιού διασπούν την επιφανειακή τάση του νερού και γεμίζουν την επιφάνεια, έχοντας τα κεφάλια τους που αγαπούν το νερό μέσα σ’ αυτό, ενώ οι ουρές τους που αγαπούν το λάδι προεξέχουν. Αυτό διασπά την τάση που έχουν τα μόρια του νερού να κολλούν μεταξύ τους και τα κάνει να δώσουν λίγη προσοχή ~ δηλαδή να κολλήσουν και να υγράνουν — σε άλλα πράγματα… συμπεριλαμβανομένης και της βελόνας του ραψίματος που επιπλέει.

ΔΟΚΙΜΑΣΕ ΑΥΤΟ

Λόγω της επιφανειακής τάσης, μπορείς να ακουμπήσεις μια ατσάλινη βελόνα ραψίματος στην επιφάνεια ενός μπολ με νερό. Κατέβασε την προσεκτικά στην επιφάνεια του νερού χρησιμοποιώντας δύο οδοντογλυφίδες ή σπιρτόξυλα.

Αφού έχεις κάνει τη βελόνα να επιπλέει στην επιφάνεια του νερού, ρίξε απαλά λίγο απορρυπαντικό ρούχων σε σκόνη κοντά στη βελόνα, όχι, όμως πάνω στη βελόνα. Τα απορρυπαντικά είναι πιο αποτελεσματικά από το σαπούνι στη διάλυση της επιφανειακής τάσης. Μόλις διαλυθεί ένα μέρος του απορρυπαντικού, η βελόνα θα βουλιάξει απότομα στον πάτο.

9789600425499

Από το βιβλίο του Ρόμπερτ Λ. Γουόλκε “Όσα δεν ήξερε ο Αϊνστάιν – Επιστημονικές απαντήσεις σε καθημερινά ερωτήματα”

by Αντικλείδι , https://antikleidi.com

Συναφές: 

Τι ήταν η νταρντάνα;

Τι θα συνέβαινε αν η Γη έμενε χωρίς οξυγόνο για πέντε δευτερόλεπτα;

 

Σχετικά Άρθρα

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -