Να τελειώνουμε με την «οικονομική» Ευρώπη

démographie


Υπό την οδυνηρή επίδραση του μνημονιακού πνεύματος, η Ευρώπη κατάντησε συνώνυμη της  οικονομικής κρίσης, προδιαγράφοντας  μια εξαιρετικά επικίνδυνη τροχιά περιχαράκωσης στο οικονομικό πεδίο. Μία τροχιά που χαμηλώνει αφενός τραγικά τον πήχη των προσδοκιών απέναντι στο ευρωπαϊκό όραμα και  εμπεδώνει στις ευρωπαϊκές κοινωνίες μια λογική «ανεκτικότητας» απέναντι σε  νέα κύματα λιτότητας με τον μανδύα της σωτηρίας.

Αντιστοίχως ανάλογα όλα αυτά τα χρόνια της κρίσης οι πολιτικοί της ΕΕ  εξωτερικεύουν μια πολύ κακή εικόνα, επειδή δεν φαίνονται να είναι σε θέση  να  επεξεργαστούν και να εφαρμόσουν   ισορροπημένες, οικονομικά βιώσιμες και κοινωνικά δίκαιες λύσεις.

Αυτό φάνηκε ιδιαίτερα κατά το διαπραγματευτικό χάος που επικράτησε  γύρω από το  “σχέδιο διάσωσης” για την  Κύπρο παρά το γεγονός ότι από  καιρό ήταν γνωστό ότι το νησί χρειαζόταν βοήθεια και ότι υπάρχει πρόβλημα με το τραπεζικό του σύστημα.         Στο θέμα της Κύπρου οι  ηγέτες της ΕΕ ξεπέρασαν τον εαυτό τους τόσο σε επίπεδο αναποφασιστικότητας όσο και σε επίπεδο ασχετοσύνης.

Έτσι λοιπόν οι φωστήρες της Ευρωζώνης  έσπασαν ένα οικονομικό  ταμπού ανοίγοντας τον  δρόμο μιας  υποχρεωτικής απαλλοτρίωσης  επί των αποταμιεύσεων.

Η αρχική πρόταση  μάλιστα  προέβλεπε και την συμμετοχή των μικροκαταθετών. Καθώς ωστόσο  η  αναμενόμενη αγανάκτηση και ανασφάλεια του κυπριακού αλλά και ευρωπαϊκού πληθυσμού φούντωνε , ξαφνικά κανένας δεν γνώριζε  πλέον  την πρώτη  πρόταση και όλοι οι ιθύνοντες ότι οι  λογαριασμοί, κάτω των  100.000 ευρώ προστατεύονται.

 Την ίδια στιγμή ωστόσο ανέκυψε το ερώτημα εάν  οι σούπερ-πλούσιοι ρώσοι ολιγάρχες συσσωρεύουν τεράστια ποσά σε τραπεζικούς λογαριασμούς ή αν έχουν επενδύσει  τα χρήματά τους σε αμοιβαία κεφάλαια, μετοχές  και  αποθεματικά.

Μόλις έγινε αντιληπτό ότι μάλλον το δεύτερο ισχύει η  πολιτική ζημιά είχε  γίνει και ήταν μη αναστρέψιμη.

Μαζί με τον χρόνο και την ενέργεια που  σπαταλήθηκε  χάθηκε  και το υπόλοιπο αξιοπιστίας  που διέθεταν οι  ευρωπαίοι ηγέτες.

Το  ΔΝΤ, η ΕΕ και η ΕΚΤ- η οποία εκβίασε ανοικτά την Κύπρο με ένα τελεσίγραφο-  αποδείχτηκαν  στην κρίση Κύπρου κατώτεροι των περιστάσεων εξωτερικεύοντας μια πρωτοφανή αστάθεια και ανευθυνότητα.


 Η εμπιστοσύνη των ευρωπαίων πολιτών στην πολιτική, αλλά και στην προστασία των αποταμιεύσεων τους έχει βαθιά θιγεί και θα είναι δύσκολο να αποκατασταθεί.

Πέραν τούτου υποχρεώθηκαν οι Κύπριοι να υπομείνουν μια ολόκληρη σειρά προσβολών  και ταπεινωτικών  παρατηρήσεων , κυρίως από το Βερολίνο. Προσβολές και ταπεινώσεις που είχαν προηγηθεί για μας  τους Έλληνες, τους Ισπανούς, τους Ιταλούς .

rafa-sanudo-cartoon-cyprus-crisis-bailout

Όπως ήταν αναμενόμενο άνοιξε παράλληλα μια μεγάλη συζήτηση  σχετικά με την χρησιμότητα ή μη της Κύπρου ως  κέντρου της τραπεζικής πίστης στην Μεσόγειο ενώ κανένας δεν ασχολήθηκε με τις  κοινωνικές συνέπειες που θα έχουν για το νησί οι  προτεινόμενης δέσμες  μέτρων. Σημειώνεται ότι 18.000 άτομα εργάζονται στον χρηματοπιστωτικό τομέα, ο οποίος καταλαμβάνει  το 30 % του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος. Σημειώνεται επίσης ότι η δυσφήμιση του νησιού αναμένεται να πλήξει και τον δεύτερο πυλώνα της οικονομίας του τον τουρισμό ενώ την ίδια στιγμή η τούρκικη πλευρά προσπαθεί να εκμεταλλευτεί την συγκυριακή αδυναμία του νησιού όσον αφορά τα κοιτάσματα φυσικού αερίου.

Τα ερχόμενα χρόνια θα είναι για την Κύπρο οικονομικά και κοινωνικά δύσκολα και οι πολίτες φοβούνται για τις θέσεις εργασίας τους.

Αυτή είναι η Ευρώπη;

Εδώ και πολλά  χρόνια  καθορίζει η λεγόμενη κρίση  χρέους, τις  ευρωπαϊκές  ειδήσεις ενώ όλο και περισσότεροι  άνθρωποι στενάζουν υπό το βάρος των κοινωνικών επιπτώσεων της. Επιπτώσεις που εντείνονται μέσα από  μια καταστροφική λιτότητα

Σε κάθε περίπτωση η μόνιμη μείωση της Ευρώπης στο πεδίο της οικονομίας, οδηγεί σε  μια «ωφελιμιστική κοινότητα σκοπιμότητας» η οποία δικαιολογεί την ύπαρξη της αποκλειστικά στην λογική του ατομικού οφέλους και στην λογική της γραμμικής οικονομικής μεγέθυνσης.

Όταν  αμφότερες οι παραπάνω εκδοχές προόδου εκλείψουν, τότε αναγκαστικά το ευρωπαϊκό εγχείρημα αμφισβητείται. Ειδικότερα, η κάθε  εξέλιξη που  συνυφαίνεται με φαινόμενα προσωπικής αποτυχίας ή με φαινόμενα οικονομικής ύφεσης  συνδέεται συνειδησιακά με την εξαπάτηση και την δυσπιστία.

Όμως, η  εμπιστοσύνη που επενδύθηκε σε μία  διαρκώς αναπτυσσόμενη οικονομία ήταν επόμενο κάποτε να διαψευστεί με αποτέλεσμα να εισέλθουμε σε μια μαζική κρίση εμπιστοσύνης  απέναντι στο ευρωπαϊκό μοντέλο. Με αυτό το δεδομένο  επιχειρούν σήμερα οι ευρωπαϊκές ελίτ  να  επανελέγξουν την κατάσταση.

eurofut15

Η προσπάθεια ελέγχου όμως που ακολουθεί την  φάση κατάχρησης εμπιστοσύνης είναι μια αντίδραση μάλλον ανεπαρκής, διότι ουσιαστικά ανατροφοδοτεί την ‘‘σπειροειδή της δυσπιστίας’’[i].

Η εμπιστοσύνη μπορεί να ανακτηθεί μόνο μέσα από την μεταστροφή προς το μοντέλο μιας πολιτισμένης κοινωνικής  Ευρώπης.

Στην εποχή της λιτότητας και της διακοπής της ευρύτατης διάχυσης της κοινωνικής ευημερίας,  της διακεκομμένης πρόσβασης σε θεμελιακές κοινωνικές πολιτικές, της ραγδαίας επέκτασης του κοινωνικού αποκλεισμού και της φτώχειας  είναι παράταιρο να θεωρείται  ως πεμπτουσία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης αποκλειστικά  η ανταγωνιστικότητα.

Στόχος της Ευρώπης  δεν μπορεί να είναι  η μόνο η διάσταση της ανταγωνιστικότητας μέσω της εγκράτειας.

Αυτή η πολιτική παράγει δυσπιστία, αγανάκτηση και απρόβλεπτες  συμπεριφορές του κοινωνικού σώματος,  που εξισορροπούνται μόνο  μέσω της  εντονότερης κοινωνικοποίησης και αλληλεγγύης.

Μόνο μέσα από την ανάδειξη των κοινωνικών και δημοκρατικών αξιών της Ευρώπης καθώς και την δίκαιη συμμετοχή του πολίτη στο παραγόμενο οικονομικό μέρισμα, διαμορφώνεται η δυνατότητα για την  δημιουργική υπέρβαση της κρίσης.

Αυτό που λείπει σήμερα είναι μια  μεγάλη πολιτισμική  αφήγηση που θα μεταφέρει το ευρωπαϊκό σχέδιο στο θυμικό μας. Μία υπόθεση που φαντάζει δυσκολότερη από ότι πραγματικά είναι.

Η ιστορία της Ευρώπης είναι  γνωστή σε όλους μας ωστόσο παράλληλα ξεχασμένη, θολωμένη από την μάχη της καθημερινότητας, περιχαρακωμένη από την πολύμορφη ειδησεογραφία.

Για να παραμείνει λοιπόν  ζωντανή αυτή η ιστορία και να επιδράσει, θετικά στα συναισθήματα μας, θα πρέπει κάποιοι να την αφηγηθούν που πραγματικά πιστεύουν σε αυτήν.

 Η  αφήγηση αυτή  παραπέμπει σε  μια Ήπειρο η οποία πέρασε από δύο παγκόσμιους πολέμους, συνδεδεμένους με αβυσσαλέο μίσος και με σχέδια αφανισμού ολόκληρων κρατών. Εντούτοις και παρά τις τεράστιες οδύνες, τα ευρωπαϊκά έθνη έδωσαν τα χέρια, ζήτησαν συμφιλίωση και βοηθήθηκαν μεταξύ τους για να σταθούν ξανά στα πόδια τους. Την ίδια στιγμή ορκίστηκαν  να σταθούν μαζί στο μέλλον απέναντι στις όποιες προκλήσεις.

Η  Ευρώπη   είναι η μυθική ιστορία μιας απίστευτης πράξης συμφιλίωσης.

Απέναντι σε αυτή την πράξη συμφιλίωσης ο όλος χειρισμός της οικονομικής κρίσης σήμερα φαντάζει φαιδρός και άνευρος.

Ο αφελής συμψηφισμός των λαθών του παρελθόντος, η στενόμυαλη  επιμονή στην  αρχή της ανταπόδοσης κάθε βοήθειας με  μέτρα λιτότητας, ο μικρόψυχος υπολογισμός μεταξύ οφέλους και ζημιάς, η απουσία γενναιοδωρίας που είναι  τόσο απαραίτητη για οποιαδήποτε πράξη συνεργασίας, στοιχειοθετούν το περίγραμμα μιας εύθραυστης οικογένειας κρατών.

Με άλλα λόγια απουσιάζει η παρρησία, η πίστη και το πάθος για το όραμα παρά το γεγονός ότι η ουσία της Ευρώπης θα έπρεπε να ξεπερνάει τον στενό οικονομισμό της κρίσης.

Η Ευρώπη μπορεί να υπερβεί τα μονοδιάστατο της οικονομίας μόνο στον βαθμό που επιχειρεί να την εκπολιτίσει, να την εντάξει σε έλλογους κανόνες και σε ανθρωπιστικές προστακτικές.

Μόνο ως ιδέα  μιας κοινότητας αλληλεγγύης , την οποία δεν έχουμε υλοποιήσει ακόμα μπορεί το ευρωπαϊκό εγχείρημα να επιβιώσει.

Να τελειώνουμε με την οικονομική Ευρώπη. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι μια “Ευρώπη” και όχι ένα συνονθύλευμα κρατών που το καθένα ακολουθεί την δική του σοβινιστική ιδιοτέλεια.


[i] Ρίχαρντ Λάμερς (Richard Lamers): Το «Σύνδρομο Μπούντενμπρουκς» – η οικονομική κρίση από την κοινωνιολογική σκοπιά  http://www.goethe.de/ins/gr/lp/kul/dug/kri/kie/el4330549.htm

181923660_1194026_294787

Μαυροζαχαράκης Μανόλης 

Κοινωνιολόγος – Πολιτικός Επιστήμονας

by Αντικλείδι , https://antikleidi.com

Συναφές: 

Κοινωνική ανισότητα και στο βάθος ο κίνδυνος 

Σάιμον Κρίτσλεϊ – Στην ουσία κυβερνούν οι διεθνείς αγορές

Το κοινωνικό κράτος και η σοσιαλδημοκρατία  

Γιατί απέτυχαν τα διεθνή οικονομικά μοντέλα  

Ιδιωτικός πλούτος και ευρωπαϊκή αλληλεγγύη 

Οι 10 αρχές για έναν κόσμο χωρίς μαύρους κύκνους 

Η μεγάλη εισοδηματική ανισότητα βλάπτει την κοινωνία

Σχετικά Άρθρα

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

3 CommentsΣχολιάστε