Κερδίστε τη μάχη της χοληστερόλης και της ζωής

χοληστερίνη


Η στεφανιαία νόσος εξακολουθεί και σήμερα να αποτελεί την συχνότερη αιτία θανάτου στον δυτικό κόσμο. Παρόλα αυτά, σε ορισμένες χώρες φαίνεται να μειώνεται η συχνότητά της. Ένα σημαντικό μερίδιο ευθύνης σε αυτή την εξέλιξη φέρουν τα διάφορα οργανωμένα προγράμματα ενημέρωσης, προληπτικού ελέγχου και αντιμετώπισης ενός σημαντικού παράγοντα κινδύνου, της χοληστερόλης. Η ενημέρωση, λοιπόν, αποδεδειγμένα σώζει ζωές.

 Τι κάνει η χοληστερόλη

Όλοι πλέον γνωρίζουν ότι η χοληστερόλη αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης στεφανιαίας νόσου. Αυτό που ίσως είναι λιγότερο γνωστό είναι ότι χωρίς χοληστερόλη δεν υπάρχει ζωή, καθώς αποτελεί απαραίτητο δομικό στοιχείο στις κυτταρικές μεμβράνες και αναγκαία για τη σύνθεση πολλών ορμονών. Άλλωστε, οι περισσότεροι ιστοί παράγουν χοληστερόλη ενώ το 80% της απαραίτητης ποσότητας παράγεται στο ήπαρ.

Το πρόβλημα δημιουργείται όταν τα επίπεδα της χοληστερόλης στο αίμα υπερβούν ορισμένα όρια. Τότε, αθροίζεται στα τοιχώματα των αγγείων και προκαλεί δομικές αλλαγές με τελικό αποτέλεσμα τον σχηματισμό αθηρωματικής πλάκας και γενικότερα αθηρωματικής νόσου (αρτηριοσκλήρωση).

Αν μιλάμε για τις στεφανιαίες αρτηρίες που τροφοδοτούν τον μυ της καρδιάς με θρεπτικά συστατικά και οξυγόνο, αυτό έχει ως αποτέλεσμα το σταδιακό στένεμα του αυλού των αγγείων και την αποστέρηση της καρδιάς από οξυγόνο. Από ένα σημείο και πέρα, η καρδιά ασφυκτιά και αυτό εκδηλώνεται ως στηθάγχη.

Παράλληλα, ευνοείται η ανάπτυξη θρόμβου (πήγμα αίματος), ο οποίος αν αποφράξει πλήρως την αρτηρία θα προκαλέσει έμφραγμα του μυοκαρδίου. Ανάλογες επιπτώσεις έχει η άθροιση χοληστερόλης και σε άλλα αγγεία: αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, περιφερική αρτηριοπάθεια κ.ά.

Λιποπρωτεΐνες

Η χοληστερόλη ή όπως συνηθίζεται να αποκαλείται χοληστερίνη (δηλαδή με τη χημική μορφή του εστέρα), δεν κυκλοφορεί ελεύθερα στα αγγεία αλλά χρησιμοποιεί ως όχημα μεταφοράς τις λιποπρωτεΐνες. Αυτές χαρακτηρίζονται ανάλογα με την περιεκτικότητά τους σε λίπη και πρωτεΐνες:

  • VLDL (Very Low Density Lipoproteins) – Λιποπρωτεΐνες πολύ χαμηλής πυκνότητας. Περιέχουν κυρίως τριγλυκερίδια, τα οποία έχουν επίσης συσχετιστεί με στεφανιαία νόσο.
  • LDL (Low Density Lipoproteins) – Λιποπρωτεΐνες χαμηλής πυκνότητας. Πρόκειται για τη λεγόμενη ‘κακή χοληστερίνη’ και περιέχει κυρίως χοληστερόλη. Όσο υψηλότερα είναι τα επίπεδα της LDL, τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος στεφανιαίας νόσου.
  • HDL (High Density Lipoproteins) – Λιποπρωτεΐνες υψηλής πυκνότητας. Είναι η ‘καλή χοληστερίνη’ γιατί απομακρύνει την περίσσεια χοληστερόλης από τα αγγεία και τη μεταφέρει στο ήπαρ ώστε να μεταβολιστεί. Υψηλά επίπεδα HDL ασκούν καρδιοπροστατευτική δράση ενώ χαμηλά επίπεδα αυξάνουν τον κίνδυνο.

Τι αυξάνει τη χοληστερόλη

Τα επίπεδα της χοληστερόλης στο αίμα επηρεάζονται από ποικίλους παράγοντες, μερικοί εκ των οποίων μπορούμε να ελέγξουμε και άλλους όχι.

Παράγοντες που μπορούμε να ελέγξουμε είναι:

  • Δίαιτα – Η κατανάλωση τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε χοληστερόλη (ζωικές τροφές πχ αυγά) δεν αυξάνει τόσο τα επίπεδα της χοληστερόλης στο αίμα όσο η κατανάλωση των κορεσμένων λιπών που περιέχονται κυρίως σε ζωικά λίπη, κρέας, γαλακτοκομικά προϊόντα με πλήρη λιπαρά αλλά και αβοκάντο
  • Παχυσαρκία – Μειώνει τα επίπεδα της HDL αυξάνει την LDL
  • Έλλειψη άσκησης – Επίσης μειώνει την HDL αυξάνει την LDL
  • Κάπνισμα – Μειώνει την HDL ως και κατά 15%
  • Μεταβολικά σύνδρομα – Διαβήτης, μεταβολικό σύνδρομο, υποθυρεοειδισμός κ.ά.

Παράγοντες τους οποίους δεν μπορούμε να τροποποιήσουμε είναι:

  • Κληρονομικότητα – Ορισμένοι άνθρωποι είναι γενετικά προγραμματισμένοι να παράγουν περισσότερη χοληστερόλη
  • Ηλικία – Με την πάροδο του χρόνου, αυξάνονται τα επίπεδα της χοληστερόλης
  • Φύλο – Οι άνδρες γενικά έχουν υψηλότερα επίπεδα χοληστερόλης αλλά η διαφορά εξισώνεται μετά την εμμηνόπαυση

Πότε θεωρείται αυξημένη

Από κλινική άποψη η ίδια η αυξημένη χοληστερόλη δεν δίνει συμπτώματα. Σε λίγες περιπτώσεις θα εμφανιστούν ξανθώματα, δηλαδή κιτρινωπά επάρματα στο δέρμα. Στην πλειονότητα όμως τα συμπτώματα θα προέλθουν από τις επιπλοκές της υπερχοληστερολαιμίας, όπως έμφραγμα, εγκεφαλικό και περιφερική αρτηριοπάθεια.

Γίνεται λοιπόν εύκολα αντιληπτό ότι η έγκαιρη διάγνωση είναι κεφαλαιώδους σημασίας. Δεν υπάρχει καθολική συμφωνία ως προς την συχνότητα ελέγχου αλλά θεωρείται απαραίτητος ένας πρώτος προληπτικός έλεγχος στην ηλικία των 20 ετών. Σε μεγαλύτερες ηλικίες συνίσταται έλεγχος ανά πενταετία ενώ άτομα με αυξημένο κίνδυνο πρέπει να ελέγχονται συχνότερα.

Στον παρακάτω πίνακα αναγράφονται οι επιθυμητές τιμές για τα διάφορα λιπίδια του αίματος. Πρέπει να τονιστεί ότι δεν υπάρχουν ‘φυσιολογικές’ τιμές με την κλασική έννοια αλλά τιμές η υπέρβαση των οποίων αυξάνει κατακόρυφα τον κίνδυνο εμφάνισης στεφανιαίας νόσου ή τον μειώνουν στην περίπτωση της HDL, όπως έχουν καταδείξει πολύχρονες μελέτες.

Αξιολόγηση λιπιδίων αίματος
Ολική Χοληστ. < 200 mg/dl Επιθυμητή
Ολ. Χοληστ. 200-239 mg/dl Οριακά υψηλή
Ολική Χοληστ. > 240 mg/dl Υψηλή
HDL < 40 mg/dl Παράγοντας κινδύνου
HDL 40-60 mg/dl Ικανοποιητικό
HDL > 60 mg/dl Καρδιοπροστατευτικό
Τριγλυκερίδια < 200 mg/dl Επιθυμητό
Τριγλυκερίδια > 500 mg/dl Κίνδυνος παγκρεατίτιδας

Σήμερα δεν εξετάζεται τόσο η ολική χοληστερόλη αλλά οι αποφάσεις λαμβάνονται κατά κύριο λόγο με βάση την LDL. Η τελευταία αξιολογείται πάντοτε με βάση τις ιδιαιτερότητες του κάθε ανθρώπου. Με απλά λόγια, αν κάποιος κινδυνεύει περισσότερο ή έχει ήδη εμφανίσει στεφανιαία νόσο οφείλουμε να είμαστε πιο απαιτητικοί ως προς τις τιμές της LDL και πιο επιθετικοί ως προς την θεραπεία ώστε να αποτρέψουμε την εξέλιξη της νόσου και το απευκταίο.

Κύριοι παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη στεφανιαίας νόσου είναι η ηλικία (άνδρες>45, γυναίκες>55), η κληρονομικότητα, η υπερχοληστερολαιμία, η χαμηλή HDL, ο σακχαρώδης διαβήτης, η αρτηριακή υπέρταση και το κάπνισμα.

Επιθυμητά επίπεδα LDL χοληστερίνης
Ατομα χωρίς στεφανιαία νόσο και με <2 προδιαθεσικούς παράγοντες κινδύνου LDL < 160 mg/dl
Ατομα χωρίς στεφανιαία νόσο και με >2 προδιαθεσικούς παράγοντες κινδύνου LDL < 130 mg/dl
Ατομα με στεφανιαία νόσο LDL < 100 mg/dl

Αντιμετώπιση υπερχοληστερολαιμίας

Όταν διαπιστωθούν υψηλότερες του επιθυμητού τιμές LDL, αρχικά προτείνεται υπολιπιδαιμική δίαιτα για τρεις μήνες, οπότε και επαναλαμβάνεται η μέτρηση. Παράλληλα, εκτός των παραγόντων που επηρεάζουν τηνχοληστερίνη, γίνεται προσπάθεια τροποποίησης και των άλλων παραγόντων κινδύνου για στεφανιαία νόσο (ρύθμιση διαβήτη/υπέρτασης, διακοπή καπνίσματος, απώλεια βάρους, άσκηση κλπ).

Αν δεν επιτευχθούν οι επιθυμητές τιμές, πρέπει να χορηγηθεί αντιλιπιδαιμική αγωγή. Σε ορισμένες μάλιστα περιπτώσεις μπορεί να συστηθεί ευθύς εξαρχής. Σε κάθε περίπτωση, εξυπακούεται ότι η δίαιτα και η άσκηση πρέπει να συνεχίζονται.

Σήμερα χορηγούνται κατά κύριο λόγο στατίνες κατά της υπερχοληστερολαιμίας. Πρόκειται για εξαιρετικά αποτελεσματικά και ασφαλή φάρμακα που έχουν αποδείξει κατ’επανάληψη σε μελέτες ότι προλαμβάνουν το έμφραγμα, τα εγκεφαλικά επεισόδια ενώ ελαττώνουν και τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου Αλτσχάιμερ.

Σε μεμονωμένη υπερτριγλυκαιριδαιμία οι φιμπράτες είναι αποτελεσματικές. Αλλά εναλλακτικά φάρμακα στην υπερχοληστερολαιμία είναι το νικοτινικό οξύ και οι ρητίνες δέσμευσης χολικών οξέων.

Ενίοτε τίθεται το ερώτημα αν υπάρχει περίπτωση η χοληστερόλη να μειωθεί υπερβολικά. Ορισμένες κλινικές έρευνες έχουν δείξει ότι εξαιρετικά χαμηλές τιμές LDL χοληστερόλης (<75 mg/dl) είναι δυνατόν ακόμα και να μειώσει τις βλάβες της αθηρωματικής νόσου. Ωστόσο, οι τυχόν συνέπειες και κίνδυνοι μιας τέτοιας πρακτικής παραμένουν άγνωστοι.

Συμπεράσματα

εξέτση χοληστερίνης

Μπορεί να θεωρηθεί σπουδαίο επίτευγμα της ιατρικής ο εντοπισμός και η επιτυχής αντιμετώπιση ενός τόσο σαφώς απειλητικού κατά της υγείας μας παράγοντα. Αυτό όμως που έχει ιδιαίτερη σημασία είναι ο έλεγχος της χοληστερίνης πριν αρχίσει να δημιουργεί προβλήματα. Αυτό επιτυγχάνεται με την υιοθέτηση υγιεινότερων συνηθειών διατροφής και συστηματικής άσκησης.

Αλλωστε, η αθηρωματική νόσος είναι μια χρόνια διαδικασία που αρχίζει ήδη από τα πρώτα χρόνια της ζωής. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής συνιστά την κατανάλωση γάλακτος και γαλακτοκομικών προϊόντων με χαμηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά ήδη από την ηλικία των πέντε ετών. Ας μη λησμονούμε ότι τα πρότυπα διατροφής και οι συνήθειες που αποκτά ένα παιδί θα το ακολουθήσουν σε όλη του την ζωή.

   Άλλες πηγές:

Χοληστερόλη – Βικιπαίδεια

Χοληστερόλη – American Heart Association

______

   ~ health.in.gr

Leave a Reply

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.


- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -