Ενας αλγόριθμος που εξηγεί την εξέλιξη των γονιδίων; Με τη νέα του έρευνα, που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο περιοδικό «Proceedings of the National Academy of Sciences», ο καθηγητής στο τμήμα Επιστήμης Υπολογιστών στο Berkeley Χρίστος Παπαδημητρίου τάραξε τα νερά στον ακαδημαϊκό χώρο προτείνοντας νέες απαντήσεις για τα μεγάλα ερωτήματα της εξέλιξης της ζωής. Περισσότερα
Στη Βικτωριανή Αγγλία επικρατούσε μια εξιδανικευμένη οπτική της φύσης, όπου λιοντάρια ξάπλωναν αρμονικά δίπλα σε πρόβατα και όλα τα ζώα ήταν φτιαγμένα σε μια υποτιθέμενη τέλεια έκδοσή τους από έναν πάνσοφο Θεό, που μοίρασε τα ζωικά χαρακτηριστικά ανάλογα με τη χρησιμότητα που αυτός προκαθόρισε γι’ αυτά. Περισσότερα
Ο μέσος μορφωμένος πολίτης που θα επισκεφθεί το διαδικτυακό βιβλιοπωλείο Amazon για να αναζητήσει ένα εκλαϊκευτικό βιβλίο κβαντικής φυσικής θα πρέπει να είναι έτοιμος για μια δυσάρεστη έκπληξη. Αν και για το «πρόσημο» της έκπληξης δεν είμαι τελείως σίγουρος!
Με την επικράτηση του Διαφωτισμού ως κυρίαρχου ιδεολογικού ρεύματος, αναπτύχθηκε και μια τάση «μυθοποίησης» του λεγόμενου ορθολογισμού. Η μαξιμαλιστική αυτή τάση υιοθετείται και για την «ερμηνεία» της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Τα πάντα καθορίζονται από τα γονίδια, υποστηρίζουν κάποιοι, η σκέψη είναι χημεία, διακηρύσσουν άλλοι.
Ο εμβολιασμός αποτελεί σήμερα το σημαντικότερο μέσο της προληπτικής ιατρικής, διαφυλάσσοντας την υγεία ενηλίκων και παιδιών από σοβαρότατες νόσους που μετατρέπονταν άλλοτε σε επιδημίες και διεκδικούσαν χιλιάδες ζωές. Όλα αυτά βέβαια πριν ασχοληθεί με την ανοσολογία και εμβολιολογία ο δρ Μορίς Χίλμαν, ο οποίος ανακάλυψε τα 8 από τα 14 εμβόλια που εφαρμόζονται σήμερα στα πέρατα του κόσμου και έχουν αλλάξει το πρόσωπο της ανθρωπότητας.
Στην καθημερινή γλώσσα, η λέξη “ψυχή” εμφανίζεται παντού. Μπορούμε να μιλήσουμε για μια τεράστια, άψυχη εταιρία ή να περιγράψουμε έναν αθλητή ως “καρδιά και ψυχή” της ομάδας του. Η μουσική soul μας κάνει να λικνιζόμαστε. Θέλουμε τον εραστή μας, ψυχή τε και σώματι. Σε κάθε περίπτωση, η “ψυχή” σημαίνει βαθιά αίσθηση και βασικές αξίες. “Τα συναισθήματα αποτελούν τη βάση γι’ αυτό που οι άνθρωποι έχουν περιγράψει εδώ και χιλιετίες ως… ψυχή ή πνεύμα”, αναφέρει εκτενώς ο νευροεπιστήμονας Αντόνιο Νταμάσιο στο πρωτοποριακό βιβλίο του Descartes’ Error (1994).
[…] Στον χρόνο αυτό άλλαξαν πολλά, έγιναν γιγάντια βήματα εμπρός, αλλά το πρόσημο θα παραμένει πάντα αρνητικό: μια πανδημία που δεν έπρεπε να εξελιχθεί (και να συνεχίζει να εξελίσσεται), ανθρώπινη υπεροψία κόστους πολύ μεγαλύτερου κι αυτών των δύο εκατομμυρίων ζωών, επιστημονικά είδωλα και αυθεντίες που κατέπεσαν με πάταγο μέσα στην ανάγκη τους για αυτοπροβολή και επιβεβαίωση ή στα παιδιάστικα πείσματά τους, αμαθείς κοντόφθαλμοι πολιτικοί, φωνές που αναζήτησαν τα 15 λεπτά τους και τα πολλαπλασίασαν με το ψέμα, τον εγωισμό, ή το ατομικό κέρδος.
Οι άνθρωποι επικοινωνούν μέσω ενός πλούσιου γλωσσικού συστήματος, του οποίου η ανάπτυξη αποτέλεσε μια καθοριστική στιγμή στην εξέλιξη του είδους μας, μια καινοτομία που αναδιαμόρφωσε τον χαρακτήρα της ανθρώπινης κοινωνίας. Πρόκειται για μια ικανότητα που φαίνεται να διαθέτει μόνο το ανθρώπινο είδος. Στα άλλα ζώα η επικοινωνία περιορίζεται σε απλά αναγνωριστικά ή προειδοποιητικά μηνύματα- οι σύνθετες δομές είναι ελάχιστες.
Ο Ιταλός φιλόσοφος Evandro Agazzi, στους περισσότερους άγνωστος στην Ελλάδα, θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους, εν ζωή, φιλοσόφους της επιστήμης. Ο 85χρονος αποτελεί φωτεινό παράδειγμα του τεράστιου έργου που μπορεί και συνεχίζει να παράγει ένας ανήσυχος, πολύπλευρος και μεθοδικός νους.
Σαν σήμερα, 16 Φεβρουαρίου 1822, γεννήθηκε ο βιολόγος και στατιστικός Φράνσις Γκάλτον, Ήταν αυτός που εισήγαγε τη στατιστική σκέψη στη βιολογία. Πρωτοπόρος σε πολλούς τομείς και, αν και κάποιες πλευρές του έργου του είναι παραπάνω από αμφιλεγόμενες, η γενικότερη συμβολή του στην επιστήμη δεν είναι αμελητέα.
Περισσότερα
Η έπαρση των ανθρώπινων όντων, η βαθιά ριζωμένη πεποίθηση ότι ο άνθρωπος είναι μοναδικός και ριζικά διαφορετικός από τα ζώα, είναι κατανοητή. Όλα τα είδη είναι μοναδικά. Αν δεν ήσαν, δεν θα αποτελούσαν διακεκριμένα και ανεξάρτητα είδη. Κάθε ζώο, για να εκτελέσει το βιολογικό του έργο, να συντηρήσει τον εαυτό του και τα γονίδιά του, είναι υποχρεωμένο να ενεργεί σαν να υπάρχει ο κόσμος μόνο για το καλό το δικό του και της οικογένειάς του. Αυτή τη θεμελιώδη βιολογική επιταγή της αυτοσυντήρησης ο άνθρωπος τη μετέτρεψε σε ανθρωποκεντρική θεώρηση του σύμπαντος.
Θεωρητικά, είναι εύκολο να φανταστούμε την εξέλιξη συνεταιρισμών αμοιβαίου οφέλους όταν οι συμβαλλόμενοι δίνουν και παίρνουν ταυτόχρονα, όπως συμβαίνει στην περίπτωση που οι συνεταίροι συνιστούν μια λειχήνα. Αναφύονται προβλήματα όμως, όταν υπάρχει καθυστέρηση ανάμεσα στην προσφορά του οφέλους και την ανταπόδοση, επειδή ο αποδέκτης του οφέλους μπορεί να μπει στον πειρασμό να εξαπατήσει και να αρνηθεί να ανταποδώσει με τη σειρά του.
Υπάρχουν άνθρωποι που επιθυμούν απεγνωσμένα να μην είναι υποχρεωμένοι να πιστεύουν στο δαρβινισμό. Οι άνθρωποι αυτοί μπορούν να χωριστούν σε τρεις βασικές κατηγορίες.
Μια ιστοριογραφική εισαγωγή
Όταν άρχισε να συγκροτείται ο κλάδος της Ιστορίας των Επιστημών, στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, ένα από τα ζητήματα που απασχολούσαν τους ιστορικούς ήταν η σχέση επιστημών και τεχνολογίας.
Η πιο εντυπωσιακή περίπτωση τεχνολογικής οπισθοδρόμησης είναι η Τασμανία. Απομονωμένος σε ένα νησί στις εσχατιές του κόσμου, ένας πληθυσμός λιγότερων από 5000 κυνηγών-τροφοσυλλεκτών, κατανεμημένος σε εννιά φυλές, περιέπεσε σε μια κατάσταση που δεν μπορεί να χαρακτηριστεί απλώς στασιμότητα. Βαθμιαία και σταθερά, οι άνθρωποι αυτοί επανήλθαν σε απλούστερους τύπους εργαλείων και τρόπους διαβίωσης, αποκλειστικά και μόνο επειδή δεν είχαν τον αναγκαίο αριθμό μελών για να συντηρήσουν την υπάρχουσα τεχνολογία τους.
«Αν το άτομο πάψει να έχει συνείδηση της ύπαρξής του σ’ αυτή τη ρουτίνα, η κοινωνία λησμονεί επίσης τον προορισμό της- αμφότερα, σε υπνοβατική κατάσταση, κάνουν και ξανακάνουν εις το διηνεκές το γύρο του ίδιου κύκλου, αντί να προχωρούν ευθεία μπροστά προς μια μεγαλύτερη κοινωνική αποτελεσματικότητα και προς μια πληρέστερη ατομική ελευθερία»
Ο Αμερικανός Neil deGrasse Tyson είναι ένας από τους πιο διάσημους αστροφυσικούς και κοσμολόγους στον κόσμο, ενώ εκτός από διευθυντής στο Πλανητάριο Χέιντεν του Αμερικανικού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας της Νέας Υόρκης, είναι και αναγνωρισμένος συγγραφέας. Επίσης, είναι ένας άνθρωπος με εξαιρετικό χιούμορ, κάτι που μπορεί κανείς να παρατηρήσει αμέσως με μια ματιά στο Twitter του, όπου σχολιάζει συχνά την επικαιρότητα.
Η μεταστροφή
Η επικράτηση του συμπεριφορισμού στο τοπίο της ψυχολογίας του 20ού αιώνα οδηγείται σε μια εξαιρετικά σημαντική στασιμότητα στα μέσα της δεκαετίας του ’50. Ο συμπεριφορισμός δεν αποτέλεσε ποτέ ενιαίο μέτωπο και η ιδέα που αντικατέστησε τη μελέτη των διανοητικών διαδικασιών με εκείνη της εκδηλωμένης συμπεριφοράς, είναι αληθής μόνο ως προς τις ριζοσπαστικές τάσεις της. Ωστόσο, σε γενικές γραμμές, αυτός αντιμετώπιζε ανέκαθεν επιφυλακτικά την εισαγωγή υποθέσεων πάνω στον νου, τις οποίες δεν επιβεβαίωνε η πειραματική μέθοδος.
