Κάθε άνθρωπος ο οποίος είχε οποιαδήποτε στιγμή στη ζωή του σεξουαλικές επαφές, έχει πιθανότητα να έχει μολυνθεί από τον ιό HPV. Η λοίμωξη από υψηλού κινδύνου ιούς των ανθρωπίνων κονδυλωμάτων (high risk HPV) αποτελεί κύριο αιτιογενετικό παράγοντα του καρκίνου τραχήλου μήτρας. Ο περιοδικός έλεγχος και επανέλεγχος με τεστ Παπ μειώνει σημαντικά τις πιθανότητες να προσβληθώ από καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.
Το τεστ Παπανικολάου είναι μια μέθοδος συλλογής κυττάρων από την επιφάνεια του τραχήλου. Τα κύτταρα ελέγχονται για τυχόν ανωμαλίες με τη βοήθεια μικροσκοπίου. Εάν εντοπιστούν κύτταρα με αλλοιώσεις (προκαρκινικές), τότε μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε πριν αυτά εξελιχθούν σε καρκινικά.
Ο καρκίνος του τραχήλου μπορεί λοιπόν να εντοπιστεί στα αρχικά του στάδια, όπου είναι ευκολότερο να αντιμετωπιστεί.
Κύριος αιτιογενετικός παράγοντας του καρκίνου τραχήλου μήτρας είναι η λοίμωξη από υψηλού κινδύνου ιούς των ανθρωπίνων κονδυλωμάτων (high risk HPV). Ο HPV μεταδίδεται κυρίως με τη σεξουαλική επαφή και συνήθως, η λοίμωξη από τον ιό προηγείται αρκετά χρόνια πριν την ανίχνευση των αλλοιώσεων που προκαλεί στον τράχηλο της μήτρας.
Υπάρχουν διάφοροι τύποι του ιού HPV. Μέχρι σήμερα, έχουν αναγνωριστεί περισσότεροι από 120 τύποι του ιού. Από αυτούς, μόνο 20 συγκεκριμένοι υπότυποι, οι λεγόμενοι «υψηλού κινδύνου», μπορούν να προκαλέσουν αλλοιώσεις στα κύτταρα του τραχήλου της μήτρας με δυνατότητα εξέλιξης σε καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.
Οι περισσότεροι σεξουαλικά ενεργοί άνθρωποι σε κάποια στιγμή της ζωής τους θα έρθουν σε επαφή με τον ιό. Οι περισσότερες γυναίκες (σχεδόν το 80%), οι οποίες είναι σεξουαλικά ενεργές θα προσβληθούν από τον ιό μέχρι τα 50 τους.
Περισσότερες πιθανότητες μόλυνσης από τον ιό έχουν άτομα με περισσότερους του ενός σεξουαλικούς συντρόφους, άτομα των οποίων ο σύντροφος είχε περισσότερες της μίας σεξουαλικές σχέσεις στο παρελθόν και άτομα με σύντομη διάρκεια σεξουαλικών σχέσεων.
Ένα μη φυσιολογικό τεστ Παπ είναι συχνά ένδειξη παρουσίας του HPV, ενώ μπορεί επίσης να ανιχνευθεί με τεχνικές μοριακής βιολογίας.
Εάν έχω HPV, σημαίνει ότι ο σύντροφός μου υπήρξε άπιστος;
Όχι! ο HPV δεν αποτελεί ένδειξη απιστίας. Δεν μπορούμε να ξέρουμε πότε αποκτήσαμε τον ιό και από ποιον. Μπορεί, για παράδειγμα, να είχαμε μολυνθεί με τον ιό χρόνια πριν εκδηλώσουμε αλλοίωση σχετιζόμενη με τον HPV.
Όχι! Μόνο η μία στις 1000 γυναίκες που έχει προσβληθεί από HPV υψηλού κινδύνου θα αναπτύξει καρκίνο τραχήλου της μήτρας, αν δεν ελεγχθεί ποτέ στη ζωή της με τεστ Παπ. Τις περισσότερες φορές η μόλυνση από HPV υποχωρεί από μόνη της. Μερικές φορές, η λοίμωξη παραμένει για χρόνια. Η κατάσταση αυτή ονομάζεται εμμένουσα λοίμωξη και μπορεί να οδηγήσει σε καρκίνο.
Το τεστ ΠΑΠ
Τα κύτταρα του τραχήλου της μήτρας μου είναι είτε φυσιολογικά είτε μη φυσιολογικά. Στη δεύτερη περίπτωση μπορεί να είναι:
Η παρουσία μη φυσιολογικών κυττάρων σε ένα τεστ Παπ είναι αρκετά συχνή (10-15% των περιπτώσεων). Συνήθως τα κύτταρα παρουσιάζουν ήπιες αλλοιώσεις. Εάν η παρακολούθηση και η αντιμετώπιση γίνει έγκαιρα και σύμφωνα με τις υποδείξεις του γυναικολόγου, τα κύτταρα αυτά σπάνια εξελίσσονται σε καρκινικά.
Σύμφωνα με τις υποδείξεις του Αμερικάνικου Κέντρου Ελέγχου Νοσημάτων (CDC) για γυναίκες με σεξουαλική ζωή, ο έλεγχος πρέπει να ξεκινάει το αργότερο 3 χρόνια μετά την έναρξη σεξουαλικής δραστηριότητας ή το αργότερο στο 21ο έτος, ανεξαρτήτως της ηλικίας έναρξης της σεξουαλικής ζωής. Στην Ευρώπη, στα περισσότερα οργανωμένα προγράμματα πληθυσμιακού ελέγχου το πρώτο τεστ Παπ γίνεται μετά το 25ο έτος.
Σύμφωνα με τις υποδείξεις του αμερικάνικου CDCγια γυναίκες με σεξουαλική ζωή,το τεστ Παπ πρέπει να γίνεται κάθε χρόνο μέχρι τα 30 έτη. Μετά το 30ό έτος ηλικίας, και εφόσον τα προηγούμενα τεστ Παπ ήταν φυσιολογικά, την εξέταση να επαναλαμβάνεται ανά διετία ή τριετία εφόσον ο γυναικολόγος συμφωνήσει ότι η γυναίκα δεν εντάσσεται σε κάποια από τις κατηγορίες υψηλού κινδύνου, που χρήζουν συχνότερου ελέγχου.
Σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές κατευθυντήριες οδηγίες για γυναίκες με σεξουαλική ζωή, το τεστ Παπ γίνεται κάθε 3 χρόνια μέχρι τα 55 έτη. Μετά το 56ο έτος ηλικίας (με φυσιολογικά προηγούμενα τεστ Παπ), η εξέταση να επαναλαμβάνεται ανά πενταετία και ο γυναικολόγος συμφωνήσει ότι η γυναίκα δεν εντάσσεται σε κάποια από τις κατηγορίες υψηλού κινδύνου.
Εάν δεν ανήκω σε ομάδα αυξημένου κινδύνου για ανάπτυξη καρκίνου τραχήλου μήτρας, μπορώ να διακόψω τον περιοδικό μου έλεγχο στην ηλικία των 65-70, σύμφωνα με τις υποδείξεις του αμερικάνικου CDC και τις ευρωπαϊκές κατευθυντήριες οδηγίες για γυναίκες με σεξουαλική ζωή.
Η αξία του τεστ Παπ έγκειται στο ότι μπορεί να εντοπίσει αλλαγές στον τράχηλο της μήτρας (προκαρκινωματώδεις) πριν ακόμα εμφανιστούν συμπτώματα.
2 μέρες πριν από την εξέταση:
ΟΧΙ
Οφείλετε να ελέγχεστε με τεστ Παπ εάν έχετε υποβληθεί σε θεραπείες για καρκίνο ή για προκαρκινωματώδεις αλλοιώσεις καρκίνου τραχήλου μήτρας, ή εάν έχετε υποβληθεί σε υστερεκτομή χωρίς την αφαίρεση του τραχήλου.
Η επίσκεψή σας στον γυναικολόγο θεωρείται επιβεβλημένη ακόμα και αν δεν χρειάζεστε τεστ Παπ.
Εμβόλια έναντι της λοίμωξης από συγκεκριμένους υποτύπους του HPV.
___________
~ Αναπληρωτής Καθηγητής Κυτταρολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, Πέτρος Καρακίτσος