Ο «Άμλετ της σελήνης» του Θάνου Μικρούτσικου και του Μάνου Ελευθερίου – Η ιστορία πίσω από ένα μεγάλο τραγούδι

Ο Άμλετ της Σελήνης είναι ένα τραγούδι που έκανε γνωστό με την ερμηνεία του ο Χρήστος Θηβαίος. Τους εξαιρετικούς στίχους έγραψε ο Μάνος Ελευθερίου και τους απογείωσε μελοποιώντας τους ο Θάνος Μικρούτσικος.

Οι στίχοι:

Ο Άμλετ της Σελήνης

Ξεγέλασες τους ουρανούς με ξόρκια –μαύρη φλόγα–

πως η ζωή χαρίζεται χωρίς ν’ ανατραπεί.

Κι όλα τα λόγια των τρελών που ήταν δικά μας λόγια

τα μάγευες με φάρμακα στην άσωτη σιωπή.

Πενθούσες με τους Έρωτες σα να ’σουν μεθυσμένος

γιατί με τους αθάνατους είχες λογαριασμούς.

Τις άριες μιας όπερας τραύλιζες νικημένος

μιας επαρχίας μαθητής μπροστά σε δυο χρησμούς.

Τί ζήλεψες τί τα ’θελες τα ένδοξα Παρίσια.

Έτσι κι αλλιώς ο κόσμος πια παντού είναι τεκές.

Διεκδικούσες θαύματα που δίνουν τα χασίσια

και παραισθήσεις όσων ζουν μέσα στις φυλακές.

Και μια βραδιά που ντύθηκες ο Άμλετ της Σελήνης

έσβησες μ’ ένα φύσημα τα φώτα της σκηνής.

Και μονολόγους άρχισες κι αινίγματα να λύνεις

μιας τέχνης και μιας εποχής παλιάς και σκοτεινής.

Πολλοί σιγοτραγούδισαν τους πιο πάνω στίχους και αρκετοί έκαναν εικασίες για το νόημα του τραγουδιού και για το πρόσωπο στο οποίο πιθανών να αναφέρεται ο στιχουργός. 

Η απάντηση βρίσκεται στο τεύχος 109 (Ιούλιος – Σεπτέμβριος 2000) του περιοδικού «Οδός Πανός», όπου δημοσιεύεται για πρώτη φορά το ποίημα του Μάνου Ελευθερίου «Ο Άμλετ της Σελήνης».  Κάτω από τον τίτλο του ποιήματος αναγράφεται η φράση «Μνήμη Γιώργου Χειμωνά».

Το συγκεκριμένο τεύχος ήταν αφιερωμένο στον πεζογράφο Γιώργο Χειμωνά* που απεβίωσε στο Παρίσι εκείνη την χρονιά (2000) σε ηλικία 62 ετών. Ο εκδότης του περιοδικού “Οδός Πανός”, Γιώργος Χρονάς, αποφάσισε να κυκλοφορήσει, τεύχος αφιερωμένο στον Γιώργο Χειμώνα με αφορμή τον θάνατό του και ζήτησε και από τον Μάνο Ελευθερίου να γράψει κάτι. Ο Μάνος Ελευθερίου εμπνεύστηκε τον Άμλετ της Σελήνης από τη ζωή του Γιώργου Χειμωνά:

“Τί ζήλεψες τί τα ’θελες τα ένδοξα Παρίσια” [ο Χειμωνάς ζούσε στο Παρίσι].

Οι στίχοι περιγράφουν κάποιον που δεν συμβιβάζεται με την καθημερινή ζωή και κυνηγά το ανέφικτο.

Η αναφορά στον Άμλετ γίνεται επειδή ο Γιώργος Χειμωνάς είχε μεταφράσει τον Άμλετ του Σαίξπηρ [Shakespeare, William, 1564-1616. Άμλετ : Πρίγκηπας της Δανίας: Δράμα σε πέντε πράξεις και είκοσι σκηνές / Ουίλλιαμ Σαίξπηρ · μετάφραση Γιώργος Χειμωνάς. – 9η έκδ. – Αθήνα : Κέδρος, 2000].

Από τον Άμλετ όμως, εμπνεύστηκε και ο ίδιος ο Μάνος Ελευθερίου που έγραψε το βιβλίο «Ο πατέρας του Άμλετ» 
[Ελευθερίου, Μάνος, 1938-2018. Ο πατέρας του Άμλετ / Μάνος Ελευθερίου. – 1η έκδ. – Αθήνα : Μικρή Άρκτος, 2017]. 

Όπως ο ίδιος ο Μάνος Ελευθερίου έχει πει σε συνέντευξη του σχετικά με το τι συμβολίζει ο Άμλετ για τον ίδιο:

Ήταν ένα πρόσωπο που μού είχε γίνει ψύχωση για ένα μεγάλο διάστημα. Ξέρω απ’ έξω κι όλους τους μονολόγους από τότε που ήμουν μαθητής στη Δραματική Σχολή. Είναι ένα από τα μεγάλα αριστουργήματα των αιώνων. Αλλά δεν είναι το μοναδικό έργο που με έχει τινάξει στον αέρα. Οι αρχαίοι τραγικοί πρώτα-πρώτα, οι Οιδίποδες του Σοφοκλή. Εκει τα πράγματα είναι πολύ άγρια. Βεβαίως ο Σαίξπηρ είναι ισάξιος με τους αρχαίους τραγικούς μας.

Ο Άμλετ της Σελήνης, λοιπόν, στους στίχους του Μάνου Ελευθερίου είναι ο Γιώργος Χειμωνάς.

Επίσης, ο Χρήστος Θηβαίος είχε δώσει μια πολύ ενδιαφέρουσα ερμηνεία για τους στίχους του συγκεκριμένου τραγουδιού:

“Η πιο εντυπωσιακή μορφή στην ιστορία του ανθρώπου, – και που την έχει περιγράψει πολύ φανταχτερή ο Γ. Χειμωνάς, στο τραγούδι «Ο Άμλετ της Σελήνης» και είναι τιμή μου που το τραγούδησα – που είναι η μορφή του λυπημένου κοινωνήσει με αυτή τη μορφή ενός υπέροχου ανθρώπου, του ανθρώπου που θέλει να υπερβεί την καθημερινότητα του. Αυτό ακριβώς το υπερβολικό είναι αυτό, που μένει στην τέχνη. Αυτό το διαφορετικό. Αυτό το υπέρλαμπρα στολισμένο είτε είναι από αίμα είναι από αστερόσκονη, κι αυτό είναι πραγματική τέχνη. Κάτι το οποίο δεν είναι ακριβώς βίωμα αλλά είναι ένα μέλλον το οποίο καταγράφουμε εμείς για να διδάξουμε τους άλλους αλλά και τον ίδιο μας τον εαυτό πάνω απ’όλα. Να τον διδάξουμε όνειρο.”

***

*Ο Γιώργος Χειμωνάς (1938 – 2000) ήταν Έλληνας πεζογράφος, που εμφανίστηκε στον χώρο της λογοτεχνίας τη δεκαετία του 1960. Ήταν σύζυγος της Λούλας Αναγνωστάκη.

Γεννήθηκε στην Καβάλα το 1938 και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη. Εκεί σπούδασε ιατρική. Συνέχισε τις σπουδές του στο Παρίσι, όπου ειδικεύτηκε στην ψυχιατρική και στη νευρογλωσσολογία. Μετά το τέλος των σπουδών του επέστρεψε στην Ελλάδα και έζησε στην Αθήνα. Δημοσίευσε το πρώτο του βιβλίο, που είχε τον τιτλο Πεισίστρατος, το 1960. Εξέδωσε πεζογραφήματα, μετέφρασε κλασικούς και έγραψε το λιμπρέτο της όπερας “Πυλάδης” που ανέβηκε στο Μέγαρο Μουσικής σε σκηνοθεσία και σκηνογραφία Διονύση Φωτόπουλου και μουσική Γιώργου Κουρουπού.έργα του έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, τα γαλλικά, τα ιταλικά και τα γερμανικά. Πέθανε το 2000 στο Παρίσι, σε ηλικία 62 ετών.

Τα γραπτά του διερευνούν ψυχαναλυτικά τις εσωτερικές πτυχές της συνείδησης και διακρίνονται για τη νεωτερική τους γραφή καθώς και για πολλά δάνεια στοιχεία από το αντιμυθιστόρημα, όπως η επίπεδη γραφή ή η έλλειψη διαλόγων. Όπως λέει χαρακτηριστικά γι΄αυτόν ο καθηγητής Λίνος Πολίτης, είναι «ένας συγγραφέας που δε διαβάζεται εύκολα».

Πηγή: lifo & andreaskandreou

Αντικλείδι , https://antikleidi.com