Ο Μάρκος Αυρήλιος και τα «ανθρωπάκια της πολιτικής»

«Ένας χείμαρρος είναι η αιτία των πάντων και παρασύρει τα πάντα. Λοιπόν, τι γυρεύεις άνθρωπέ μου; Κάνε αυτό που απαιτεί από σένα η φύση, προχώρα αν σου δίνεται η δυνατότητα και μην κοιτάς δεξιά και αριστερά να δεις αν θα το μάθει κόσμος. Μην ελπίζεις στην πλατωνική Πολιτεία. Να είσαι ευχαριστημένος με την παραμικρή πρόοδο και να μην τη θεωρείς μικρή υπόθεση. Πόσο τιποτένια είναι και τούτα εδώ τα ανθρωπάκια της πολιτικής που θαρρούν ότι οι πράξεις τους είναι φιλοσοφημένες. Από μύξες άλλο τίποτε.

Ποιος θα τους αλλάξει ιδέες; Και χωρίς να αλλάξουν ιδέες τι άλλο είναι παρά δούλοι που στενάζουν καθώς προσποιούνται ότι έχουν πειστεί και συναινούν; …Το έργο της φιλοσοφίας είναι απλό και σεμνό. Μην με παρασέρνεις στην αυθάδεια και έπαρση.» Μάρκος Αυρήλιος, Τα εις εαυτόν, Θ΄ 29

Ο Μάρκος Αυρήλιος, ο φιλόσοφος αυτοκράτορας, στο προσωπικό του ημερολόγιο «Τα εις εαυτόν» καταγράφει τις σκέψεις του, υπενθυμίζοντας στον εαυτό του το πεπερασμένο του ανθρώπου. Για να μην παρασυρθεί στη δίνη της ματαιοδοξίας (δύσκολο εγχείρημα για έναν Ρωμαίο αυτοκράτορα), επαναλαμβάνει εμφατικά την εικόνα της ροής των γεγονότων με σκοπό να ζήσει τη θνητότητά του, όχι επιπλέοντας, αλλά κολυμπώντας στον χείμαρρο της ζωής. Αν η αλλαγή είναι η μόνη σταθερότητα στη θνητή μας ζωή, τι έχει αξία για τον Ρωμαίο αυτοκράτορα;

«Τι έχει αξία λοιπόν; Το να σε χειροκροτούν; Όχι. Επομένως, ούτε και το να σε «χειροκροτούν» με τη γλώσσα. Γιατί τέτοιο πράγμα είναι οι επευφημίες του πλήθους. Παραιτήθηκες λοιπόν και από την τιποτένια δόξα. Τι απομένει που ν’ αξίζει; Μου φαίνεται πως αυτό που απομένει είναι το να κινείσαι ή να έχεις αυτοσυγκράτηση σύμφωνα με το πώς έχεις συγκροτήσει την προσωπικότητά σου.» Μάρκος Αυρήλιος, Τα εις εαυτόν, ΣΤ΄ 16

Κόλακες και αυλικοί υπήρχαν και θα υπάρχουν, σύμβουλοι ή «τιποτένια ανθρωπάκια της πολιτικής», όπως τους ονομάζει ο αυτοκράτορας Μάρκος Αυρήλιος που (πάντοτε με αντάλλαγμα) προσφέρουν τις υπηρεσίες τους. Τον συμβουλεύουν να εισβάλλει στην Περσική αυτοκρατορία. Γιατί να επεκταθεί όμως; Ποιο το όφελος για τον λαό που υπηρετεί; Συνεχίζοντας μια παράδοση που ξεκίνησε από τον Τραϊανό, όλοι οι πόλεμοι που διεξάγει η αυτοκρατορία είναι αμυντικοί. Η φιλοσοφία έχει απαλλάξει τον «τελευταίο καλό αυτοκράτορα» από την κενοδοξία, ακόμη και από το κυνήγι της υστεροφημίας. Δεν τον ενδιαφέρει να τον μνημονεύουν μετά θάνατον (ούτε και εν ζωή).

«Πόσο περίεργοι είναι οι άνθρωποι. Από τη μια δεν θέλουν να πουν καλή κουβέντα για τους συγχρόνους τους, για ανθρώπους με τους οποίους ζουν, και από την άλλη θεωρούν σπουδαίο να τους επευφημούν οι μεταγενέστεροι, τους οποίους ούτε είδαν ούτε θα δουν. Είναι σαν να λυπάσαι που οι προγενέστεροι δεν σε επαινούσαν» Μάρκος Αυρήλιος, Τα εις εαυτόν, ΣΤ 18.

Παρά ταύτα, οι σύγχρονοί του Ρωμαίοι τον λάτρεψαν σαν θεό και απέκτησε υστεροφημία. Δεν θα συμβεί όμως το ίδιο με τον γιο του, Κόμμοδο, τον οποίο και ορίζει διάδοχό του (ερχόμενος σε αντίθεση με την εξ υιοθεσίας διαδοχή που επικρατούσε) στην προσπάθειά του να αποφύγει εμφύλιες διαμάχες. Το 180, ετοιμοθάνατος, καλεί τον γιο του ,ζητώντας του να υπηρετεί το καλό του κράτους, και τους φίλους του, λέγοντάς τους να μην ανησυχούν για τον ίδιο αλλά για την πανούκλα που πλήττει τον λαό.

Η συνέχεια είναι γνωστή. Ο Μάρκος Αυρήλιος πεθαίνει και ο νέος αυτοκράτορας, Κόμμοδος, οδηγεί τον λαό σε παρακμή. Διαφθορά, χαλαρότητα ηθών, ξεπεσμός αξιών, φτώχεια είναι λίγα από όσα ακολουθούν στους αιώνες που έπονται. Σε όλους τους αιώνες. Σήμερα, ωστόσο, δεν γίνεται να ρίχνουμε το φταίξιμο σε άλλους. Μπορούμε να απαλλαγούμε από τους τους «Κόμμοδους» και τους «Νέρωνες», τους διεφθαρμένους πολιτικούς, που δεν είναι πλέον αυτοκράτορες αλλά δημοκρατικά εκλεγμένοι ηγέτες. Αρκεί στις εκλογές να ψηφίζουμε τους «Μάρκους Αυρήλιους». Σε όλες τις χώρες του πλανήτη.

***

Δρ Έλσα Νικολαΐδου –  διδάσκει Φιλοσοφία στο σχολείο Med High.

Πηγή: philenews

Αντικλείδι , https://antikleidi.com