Ευγένιος Ιονέσκο – Ο «Ρινόκερος» είναι μια προσπάθεια για να διαλυθούν οι μεταφυσικές ψυχώσεις


Το 1938, ο συγγραφέας Ντενί ντε Ρουζμόν, βρέθηκε στη Νυρεμβέργη τη μέρα μιας ναζιστικής εκδήλωσης. Μας λέει ότι είχε σταθεί στο κέντρο ενός μεγάλου πλήθους που περίμενε τον Χίτλερ.

Οι άνθρωποι γύρω του είχαν αρχίσει να ανυπομονούν όταν στο βάθος μιας λεωφόρου φάνηκε, μικροσκοπικός, ο Φύρερ με την ακολουθία του. Τότε ο ντε Ρουζμόν, είδε το πλήθος να καταλαμβάνεται προοδευτικά από υστερία, ουρλιάζοντας σαν τρελό για το σκοτεινό εκείνον άνθρωπο. Όσο προχωρούσε ο Χίτλερ τόσο απλωνόταν και η υστερία και πλημμύριζε τα πάντα.

Στην αρχή, ο συγγραφέας έμεινε κατάπληκτος από αυτή την παράκρουση που έβλεπε. Όταν όμως ο Φύρερ πλησίασε κι η γενική υστερία κατέλαβε και όσους βρισκόντουσαν γύρω του, ο Ντενί ντε Ρουζμόν ένιωσε μέσα του ότι αυτός ο παροξυσμός κόντευε να παρασύρει και τον ίδιο, αυτή η παράκρουση τον «ηλέκτριζε». Ήταν έτοιμος να ενδώσει στη μαγεία, όταν, ξαφνικά, κάτι ξεπήδησε από τα κατάβαθα του είναι του κι αντιστάθηκε στο μαζικό παραλήρημα. Στη συνέχεια, ένιωσε πολύ άσχημα. Φοβερή μοναξιά, ανάμεσα σ’ ένα πλήθος που ζητωκραύγαζε, αλλά ταυτόχρονα αντιστεκόταν.

Ύστερα, ενώ ανατρίχιασε ολόκληρος, κατάλαβε ποιο νόημα είχε η φρίκη του. Εκείνη τη στιγμή δεν αντιστεκόταν η σκέψη του, δεν ερχόντουσαν στο μυαλό του επιχειρήματα, αλλά επαναστατούσε όλο του το είναι, όλη του η «προσωπικότητα».

Ίσως αυτό να είναι το σημείο από όπου ξεκίνησε ο «Ρινόκερος». Γιατί, χωρίς αμφιβολία, είναι σχεδόν αδύνατο, τη στιγμή που κάποιος κατακλύζεται από επιχειρήματα, δόγματα, «πνευματικά συνθήματα», κάθε είδους προπαγάνδες, να δώσει εκείνη την ίδια στιγμή μιαν εξήγηση στο γιατί αρνείται να ενδώσει.

Ο στοχασμός θα έρθει, αλλά σίγουρα αργότερα, για να υποστηρίξει την άρνηση. Τη φυσική εσωτερική αντίσταση, την απάντηση της ίδιας της ψυχής. Ο Μπερανζέ, λοιπόν, δεν καλοξέρει, τη στιγμή που αντιστέκεται στη «ρινοκερίτιδα», γιατί το κάνει. Κι αυτό μας δείχνει ότι η αντίστασή του είναι αυθεντική και βαθιά. Ο Μπερανζέ είναι, ίσως, σαν τον Ντενί ντε Ρουζμόν, αλλεργικός σε κινήσεις και εκδηλώσεις πλήθους. Μισεί τα εμβατήρια, τους στρατιωτικούς και τα παρόμοια.


Ο «Ρινόκερος», αναμφισβήτητα, είναι έργο αντιναζιστικό. Κυρίως όμως, είναι ένα έργο που αντιτίθεται σε κάθε μαζική υστερία, σε κάθε επιδημία, που κρύβεται κάτω από την καλύπτρα της λογικής και των ιδεών, αλλά που δεν παύει να είναι κοινωνική αρρώστια, της οποίας οι ιδεολογίες, στην πραγματικότητα, είναι το «άλλοθι».

Αν διαπιστώσουμε ότι η ιστορία παραλογίζεται, αν η παραπληροφόρηση της κάθε προπαγάνδας υπάρχει για να καλύπτει τις αντιφάσεις ανάμεσα στα γεγονότα και τις ιδεολογίες που υποστηρίζει, αν καταφέρουμε να ρίξουμε ένα καθάριο βλέμμα στην επικαιρότητα, αυτό φτάνει για να μας εμποδίσει να υποκύψουμε στην παράλογη «λογική» και στα ψέματα που μας σερβίρουν, για να γλιτώσουμε από κάθε ίλιγγο.

Οι οπαδοί διαφόρων δογματισμών, κατηγόρησαν το συγγραφέα του «Ρινόκερου» ότι πήρε μιαν «αντιδιανοουμενίστικη» θέση και διάλεξε για ήρωά του έναν άνθρωπο μάλλον απλό, θεώρησα όμως σωστό να μην παρουσιάσω ένα ιδεολογικό σύστημα, για να το αντιπαρατάξω σε άλλα τρέχοντα ιδεολογικά συστήματα. Σκέφτηκα, απλούστατα, πως αυτό που έπρεπε ν’ αποδείξω ήταν η μηδαμινότητα κάθε τρομερού συστήματος.

Συστήματα που μας καθοδηγούν, παρασύρουν τους ανθρώπους, τους αποκτηνώνουν κι ύστερα τους καταντάνε σκλάβους. Σίγουρα κάποιος καταλαβαίνει πως τα λόγια του Ζαν, του Μποτάρ και του Ντιντάρ δεν είναι παρά «φόρμουλες-κλειδιά». Τα συνθήματα που εξαπολύουν τα διάφορα δόγματα και που κρύβουν κάτω από το προσωπείο της αντικειμενικής ψυχρότητας την πιο παράλογη και άγρια παρόρμηση. Ο «Ρινόκερος» είναι, λοιπόν, μια προσπάθεια για να διαλυθούν αυτές οι μεταφυσικές ψυχώσεις.

Ευγένιος Ιονέσκο

***

Ο Ευγένιος Ιονέσκο (Eugen Ionescu, 26 Νοεμβρίου 1909 – 28 Μαρτίου 1994) ήταν Ρουμάνος θεατρικός συγγραφέας, από τους επιφανέστερους εκπροσώπους του Θεάτρου του παραλόγου. Αν κι έγραψε στη γαλλική γλώσσα, θεωρείται από τους πιο αξιόλογους ανθρώπους της διανόησης της Ρουμανίας. Στα έργα του, ο Ιονέσκο διακωμωδεί τις πιο κοινότοπες καταστάσεις, ενώ απεικονίζει τη μοναξιά του ανθρώπου και την ασημαντότητα της ύπαρξής του.

Αντικλείδι , https://antikleidi.com

Σχετικά Άρθρα

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -