«Κόσμε, άσε με να κοιμηθώ!»

Κοιτάζω τη φωτογραφία και σκέφτομαι ακόμα μία αποστροφή του Μίλαν Κούντερα σε κάποιο από τα μεγάλα του μυθιστορήματα (νομίζω ήταν στο «Βιβλίο του γέλιου και της λήθης»), ότι ένας κόσμος που απαρτίζεται μόνον από παιδιά θα ήταν ένας απολύτως εφιαλτικός κόσμος. Κάτι κοντινό διηγήθηκε και ο Αγγλος νομπελίστας Ουίλιαμ Γκόλντινγκ στον κλασικό «Αρχοντα των μυγών», αλλά εκεί το πράγμα πήγε αλλού: στη διερεύνηση του κατά πόσον είναι έμφυτη η βία στην ανθρώπινη φύση – και πόσο λίγο αθώα είναι η παιδική ψυχή.

Ο Κούντερα λέει κάτι άλλο: Οτι ένας κόσμος όπου υπάρχουν μόνο παιδιά είναι ένας κόσμος δίχως μνήμη, στατικός, ακίνητος εν τέλει. Ενα όμως μόνο παιδί σε μια εικόνα δεν φέρει αυτό το βάρος· είναι ένας κόσμος σε κίνηση, ανάλαφρος και καθησυχαστικός, σε ξεσηκώνει και την ίδια στιγμή σε μεταφέρει σε ένα δικό σου comfort zone:

Το σώμα σου έχει ακόμη αναμνήσεις από αυτή την κίνηση, από αυτή την ορμή, αυτή την άγνοια κινδύνου απέναντι στη ζωή. Στην ουσία, η νοσταλγία για την παιδική ηλικία ίσως να είναι απλώς νοσταλγία γι’ αυτή την άγνοια κινδύνου που ως υποψιασμένοι (ή και κακοπαθημένοι) ενήλικοι έχουμε απολέσει προ πολλού.

«Το παιδί της φωτογραφίας είναι χαρούμενο ή ευτυχισμένο; Ή και τα δύο αυτά μαζί;» ρωτάει τώρα ο κύριος Γκρι. Πού να ξέρω όμως; Η ενήλικη ψυχή μας έχει ακόμη την ανάμνηση της χαρισάμενης παιδικής εποχής, όταν συχνότατα χαρά και ευτυχία ήταν ένα. Ομως το πιο συνηθισμένο σύμπτωμα επίμονης άρνησης ενηλικίωσης (ασυναίσθητης, υποσυνείδητης, ασυνείδητης και άρα γερά εδραιωμένης στα ψυχικά ριζώματα) είναι η σύγχυση ότι χαρά και ευτυχία ταυτίζονται πάντοτε. Κι ωστόσο, η αυτονόητη αλήθεια είναι ότι μπορεί κάλλιστα κάποιος να νιώθει χαρούμενος σε μια δεδομένη στιγμή, αλλά να μην είναι ευτυχισμένος, όπως μπορεί επίσης να αισθάνεται ευτυχία, δηλαδή πληρότητα, κι ας μην είναι χαρούμενος. Η πληρότητα δεν εξαρτάται από την ευφορία και την πίεση των τόσο ψυχαναγκαστικών, εσχάτως, «θετικών» σκέψεων.

Η εικόνα ενός παιδιού σε κίνηση έχει επίσης την ίδια μοναδικότητα με την εικόνα ενός παιδιού που κοιμάται. Οπως έχουμε ξεχάσει να τρέχουμε όπως τρέχαμε παιδιά, έχουμε ξεχάσει να κοιμόμαστε όπως όταν κοιμόμασταν παιδιά: ο παιδικός ύπνος, ένας οριστικά χαμένος παράδεισος. Αλλά δεν είναι και τα παιδικά όνειρα χωρίς τα τέρατά τους.

«Την έχεις ρωτήσει τι όνειρα βλέπει;» ρωτάει ο κύριος Γκρι. Ναι, την έχω ρωτήσει και μια φορά απάντησε ότι είδε στον ύπνο της «τον κόσμο». «Και τι είπε “στον κόσμο”;» «Κόσμε, άσε με να κοιμηθώ», αυτό είπε. «Για φαντάσου», σχολιάζει ο κύριος Γκρι με ένα χαμόγελο, «είναι αυτό που λέω κάθε μέρα στο ξύπνιο μου».