Η δικτατορία των συναισθημάτων

Υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που αδυνατούν να συγχρονιστούν με τους ρυθμούς, τα ιδανικά και τους στόχους της κοινωνίας μας. Κλείνονται στον κόσμο τους. Σταδιακά μαθαίνουν να τον υπερεκτιμούν και να τον απεχθάνονται ταυτόχρονα, να τον προασπίζουν, όταν οι άλλοι τον αμφισβητούν, και να τον απαξιώνουν, όταν τους οδηγεί σε συνεχή αδιέξοδα.

Τους λατρεύεις ή τους εξορκίζεις, αλλά σίγουρα, αν συσχετισθείς μαζί τους, δεν μπορείς να τους αγνοήσεις – τείνουν να απορροφούν κάθε ικμάδα και ενέργεια και απαιτούν αυτό που και οι ίδιοι παρέχουν απλόχερα: πολλή προσοχή, φροντίδα, αποκλειστικότητα, σεβασμό, σε βαθμό ασφυκτικό ή υπέροχο.

Ζουν στις παρυφές του νευρωτισμού, της κυκλοθυμίας, της μελαγχολίας και της κατάθλιψης. Κατά συντριπτική πλειοψηφία (πάνω από 70%) είναι εσωστρεφείς.

Συνολικά εικάζεται πως αποτελούν το 20% του γενικού πληθυσμού, ποσοστό διόλου ευκαταφρόνητο.

Το νευρικό τους σύστημα επεξεργάζεται τα ερεθίσματα με τρόπο διαφορετικό, βαθύτερο, περισσότερο ενδελεχή. Τα χρώματα είναι πιο ζωντανά, η λεπτομέρεια εμφανέστερη, οι ήχοι γεμάτοι αποχρώσεις, οι αισθήσεις δυνατές, η οικουμένη πιο περίπλοκη, απαιτητική και τα λόγια των ανθρώπων μεστά νοημάτων, υπαινιγμών, άδηλων προθέσεων και ανερμήνευτων κινήτρων.

Κατακλύζονται ανά πάσα στιγμή από τα δεδομένα δύο παράλληλων πραγματικοτήτων: της εσωτερικής με το υπερτροφικό υπερεγώ και τα ακόρεστα πάθη, με την αντινομία των θέλω και των πρέπει, με την καταδυνάστευση μιας εικόνας που πάση θυσία πρέπει να διαφυλαχθεί, ακόμη κι αν αυτό εγκλωβίσει τις πιο μύχιες επιθυμίες.

Και συνάμα τους συγκλονίζουν οι δυσερμήνευτοι χρησμοί των απαιτήσεων των άλλων, που τις περισσότερες φορές ελαύνουν ως κατακτητές παρά ως προσκυνητές στην ουτοπία και την αυταπάτη και τη νηνεμία.


Τα πλήθη τους ζαλίζουν, προτιμούν τη μικρή, δημιουργική παρέα. Μισούν τους αγροίκους, τους αγενείς, τους υπερόπτες. Η βοή φαντάζει εκκωφαντική, η τελειοθηρία μετατρέπεται σε αποφυγή, τα συναισθήματα μείγμα εκρηκτικό, αλλά ποθητό και επικίνδυνο.

Τι βολικό αν κάποιος ανακάλυπτε τις εξωτικές τους ιδιότητες και καθηλωνόταν στη λαγνεία των εκφάνσεών τους.

Η εμπειρία τους κάνει χειριστικούς, ο χαρακτήρας τους εξεγείρει τις υποθέσεις, η προσωπικότητα τους οδηγεί στα πιο συμβατικά, αλλά και στα πιο παράτολμα. Και μονίμως παραδίδουν γη και ύδωρ σε λάθος άτομα, απορρίπτοντας τους καταλληλότερους και αδιαφορώντας για το πασιφανές.

Παίρνουν τα πάντα στα σοβαρά, δίνονται ολόψυχα, λατρεύουν τις λεπτές ευγενικές κινήσεις, τη διακριτικότητα, τα όρια, τον σεβασμό. Καθώς επεξεργάζονται το αδιόρατο για τους πολλούς, γίνονται πιο επιφυλακτικοί, επιζητούν εχέγγυα, δεν ενδίδουν στον αυθορμητισμό, ρέπουν προς την κρυψίνοια, έλκονται από το παραμυθένιο, το φανταστικό, το ιδεατό, το άπιαστο.

Χρειάζονται χώρο για τον εαυτό τους, ζυγίζουν τις συμπεριφορές μέσα από το καλειδοσκόπιο των συναισθημάτων, μαγεύονται από την τέχνη, την αισθητική, γίνονται επιτομή της δημιουργικότητας, αρκεί να τους παρασχεθεί το κίνητρο, το πεδίο της μάχης, στο οποίο θα θυσιάσουν το είναι τους.

Πληγώνονται εύκολα, αν ανοιχτούν, ηττώνται, αν επενδύσουν, προδίδονται, αν εμπιστευθούν. Κι όλα αυτά τα βιώνουν δίχως ο άλλος να έχει περιπέσει σε κάποιο εξόχως μεμπτό σφάλμα. Απλά δεν κατόρθωσε να αποκρυπτογραφήσει την οπτασία που είχαν πλάσει, δεν ήταν ικανός να ξεκλειδώσει τους μυστικούς κώδικες, προσέφερε αταίριαστο γοβάκι στα πόδια της σωστής Σταχτοπούτας.

Αν γνωρίζετε τέτοια πρόσωπα και έχετε μάθει να αντέχετε στους ριψοκίνδυνους εναγκαλισμούς και στις ανασφαλείς προσκολλήσεις, αφιερώστε τους χρόνο, προσοχή, θαυμασμό και ενδιαφέρον. Με εντιμότητα και εναργείς προσεγγίσεις. Προχωρώντας με τη διστακτικότητα και τον ενθουσιασμό του εξερευνητή σε ατραπούς πρωτοπερπατημένες. Αλλιώς το πιθανότερο είναι να συγκρουσθείτε ή να λυπηθείτε, όπως ο ποιητής που «άφησε να περάσει ένα πλατύ ποτάμι ανάμεσα από τα δάχτυλά του, χωρίς να πιει ούτε μια στάλα».

*****************

Ευστράτιος Παπάνης

Επίκουρος Καθηγητής Κοινωνιολογίας Πανεπιστημίου Αιγαίου

Απόσπασμα από το βιβλίο του  Ο θαμπωμένος καθρέφτης του εαυτού μας (αρχείο pdf)

 

Αντικλείδι , https://antikleidi.com

Συναφές: 

Οι βρικόλακες του συναισθήματος.

Η αδιέξοδη αναζήτηση του τέλειου

Παπάνης

Share
Published by
Παπάνης

Recent Posts

John Locke – Δοκίμιο για την ανθρώπινη νόηση : Το βέβαιο και το πιθανό.

Αντιμετωπίζοντας τους θρησκευτικούς και πολιτικούς φανατισμούς, ο John Locke θέλει να δείξει ότι οι βεβαιότητες…

3 weeks ago

Η Τέχνη της Ευτυχίας: Ένα ταξίδι με οδηγό την αρχαία φιλοσοφία

Θα ξεκινήσω με εκείνη τη διάσημη, ειλικρινά ενοχλητική, σωκρατική μέθοδο: με μια ερώτηση. Ποιος από…

3 weeks ago

Φωτεινά Εργαλεία με σκοτεινές χρήσεις: Τα κοινά γνωσιακά υλικά της Επιστημονικής και της Συνωμοσιολογικής Σκέψης και το παράδειγμα της Νομπελίτιδας

Μετά από χιλιάδες χρόνια διανοητικού μόχθου, φαίνεται ότι ξαναγυρίζουμε ταπεινά στον Σωκράτη. Αφού κυνηγήσαμε τις…

1 month ago

Aρχαίος Σκεπτικισμός: Όταν τίποτε δεν ενοχλεί

Τι είναι αλήθεια και πώς μπορούμε να τη γνωρίσουμε; (more…)

2 months ago

Π. Ιακωβής – Ένα Πράσινο Αυτοκίνητο: Η Ασυμμετρία της Άρνησης και η Οντολογία του Όχι

Ας υποθέσουμε μια Πρόταση Α: (Αυτό το αυτοκίνητο είναι Πράσινο) και την Άρνησή της, Πρόταση…

2 months ago

Επίκουρος και ασυνείδητο: Από την αρχαία φιλοσοφία στη σύγχρονη νευροεπιστήμη και ψυχοθεραπεία.

Αφορμή για αυτή την εργασία υπήρξαν δύο λόγοι: 1. To ενδιαφέρον μου για την Επικούρεια…

3 months ago