Μια εικόνα αξίζει όσο χίλιες λέξεις;

Η πασίγνωστη και πανταχού παρούσα φράση «μια εικόνα αξίζει όσο χίλιες λέξεις» έχει επικρατήσει ως κινέζικη παροιμία. Είναι, όμως, πολύ πιθανό να μην αντλεί από την Κίνα την καταγωγή της.

Σύμφωνα με τη Βικιπέδια, ένας απ’ αυτούς που την πρωτοχρησιμοποίησαν, την έχρισε ‘κινέζικη παροιμία’ για να της προσδώσει κύρος, αποδίδοντάς την, μάλιστα, στον Κομφούκιο. Όπως και να έχουν τα πράγματα, το κινέζικο ρητό με το οποίο συνδέθηκε η φράση δεν ανήκει στον Κομφούκιο. Ανήκει σε μια ιστορία από το βιβλίο Qian Han Shu – το Βιβλίο των Δυτικών Χαν που καλύπτει την περίοδο από το 206 π.Χ. μέχρι το 23 μ.Χ.:

Ο άξιος αυτοκράτορας Xuandi, που κατείχε το θρόνο των Χαν από το 74 μέχρι το 49 π.Χ., κάλεσε το γέρο-στρατηγό Zhao Chongguo για να του αναθέσει την άμυνα της χώρας ενάντια σε μια εισβολή βαρβαρικών φυλών από το Βορρά. Του μετέφερε όσες πληροφορίες είχε από τους άνδρες του αλλά ο γερο-Zhou αρνήθηκε να βασιστεί σ’ αυτές.

«Κι εκατό φορές ν’ ακούσω πώς είναι τα πράγματα εκεί», είπε, «δε συγκρίνεται με μια ματιά που θα ρίξω. Ο πόλεμος δε γίνεται με υποθέσεις. Θα πάω να δω ο ίδιος, κι ύστερα θα σχεδιάσω τη στρατηγική μου.»

Ο αυτοκράτορας συναίνεσε, ο Zhou πήγε στο Βορρά, διαπίστωσε ιδίοις όμμασι πώς είχε η κατάσταση και τελικώς ηγήθηκε μιας νικηφόρου επιχείρησης.

Βǎi wén bù rú yī jiàn (百闻不如一见) είναι η φράση του γερο-στρατηγού που μεταφέρει το Qian Han Shu: Καλύτερα να δεις κάτι μία φορά, παρά να το ακούσεις εκατό. Ή, σε πιο ελεύθερη απόδοση: Πίστευε αυτά που βλέπεις με τα μάτια σου κι όχι αυτά που λένε ότι είδαν οι άλλοι. Αυτό που συμβουλεύει η παροιμία – πολύ ορθά – είναι ότι, άμα δε δεις κάτι με τα μάτια σου, μην είσαι σίγουρος ότι είναι αλήθεια.

Τελικώς, τι σχέση έχουν αυτοί οι δύο αφορισμοί;

Το «μια εικόνα = χίλιες λέξεις» αληθεύει σε πολλές περιπτώσεις. Σε άλλες τόσες, ωστόσο, αληθεύει το αντίθετό του: «Οι καλοδιαλεγμένες λέξεις μπορούν να σε πάνε σε μέρη όπου καμιά εικόνα δε θα καταφέρει να σε πάει ποτέ.».

Έλα όμως που έρχεται και κολλάει ‘γάντι’ στις ανάγκες και τις ‘αναπηρίες’ του Homo I-phonius: Δώσε εδώ μια εικόνα γιατί, χίλιες λέξεις ποιος κάθεται τώρα να τις διαβάσει…

Το «πίστευε μόνο ό,τι βλέπεις με τα μάτια σου» είναι μια παλιά αλήθεια που θα παραμείνει πάντα σε ισχύ. Ειδικά, όμως, στο σημερινό πολιτισμό της ‘ψευδοεικόνας’, το νόημά του όχι μόνο δεν είναι παράλληλο μ’ αυτό του «μια εικόνα = χίλιες λέξεις» αλλά μάλλον κινείται προς την αντίθετη κατεύθυνση, τουτέστιν, αν δε δεις κάτι με τα μάτια σου, μην έχεις εμπιστοσύνη στην εικόνα, ούτε στην τυπωμένη ούτε στην τηλεοπτική. Γιατί, μια εικόνα μπορεί ν’ αξίζει όσο χίλιες λέξεις, αλλά κανείς δεν σε διαβεβαιώνει ότι δεν πρόκειται για χίλια ψέμματα.

**********

Διευκρίνιση: Η κινεζική προέλευση του αφορισμού “μια εικόνα αξίζει όσο χίλιες λέξεις” φαίνεται πως είναι μύθος, σύμφωνα με όσα, πειστικά, αναφέρει η Βικιπέδια. Ο στόχος της ανάρτησης ήταν να φανεί ότι η ‘σοφία’ αυτή είναι νοηματικά ασύμβατη με αυτήν απ’ την οποία υποτίθεται ότι προέρχεται. Στη μάλλον απίθανη περίπτωση η σύνδεση των δύο να είναι όντως υπαρκτή, πρόκειται για απολύτως λανθασμένη απόδοση της κινεζικής ρήσης.

Ευχαριστούμε τη φίλη Limao Qian που το μοιράστηκε μαζί μας

Εικόνα αρχής: Ο αυτοκράτορας Han Xuandi (汉宣帝)

Αντικλείδι , https://antikleidi.com

Συναφές: 

Ο Γελαδάρης κι η Υφάντρα

Δείτε την ομάδα μας στο facebook “μια εικόνα χίλιες λέξεις“