Το ζήτημα όμως δεν προέκυψε πρόσφατα. Οι ρίζες του πάνε βαθιά μες στον χρόνο και όποιος κάνει τον κόπο να δει πού πηγαίνουν θα διαπιστώσει πως φθάνουν εκεί όπου αρχίζει η νέα πίστη, η μοναδική πίστη στους νεότερους χρόνους: η πίστη ότι επιτέλους τα πράγματα «θα δουλεύουν από μόνα τους». Ο αυτοματισμός ανυψώθηκε σε σύγχρονη θεότητα. Ειπώθηκε τόσες φορές αόριστα αυτό που έφθασε να μη σημαίνει τίποτα, να μην αγγίζει καθόλου το πρόβλημα στον πυρήνα του. Διότι τι άλλο μπορούσε να συμβεί με τη θεοποίηση των αυτοματισμών από το να μειωθεί η θέληση για δράση;
Και αυτό ακριβώς διαπιστώνεται σήμερα. Η παρατεταμένη εμπιστοσύνη στις λύσεις που θα προσέφεραν κάποιοι «μηχανισμοί» προκάλεσε μια ανεπανόρθωτη βλάβη στην ίδια τη δυνατότητα του ανθρώπινου νου να οδηγείται σε αποφάσεις, να αναθεωρεί, να επιδιορθώνει, να αλλάζει κατεύθυνση. Η ενεργητικότητα του ανθρώπου κρίθηκε μάλλον περιττή, αφού αντ’ αυτού ενεργούσαν καλώδια, αναβόσβηναν φώτα, ανοιγόκλειναν μόνες τους οι πόρτες και εκτοξεύονταν ρουκέτες με ένα πάτημα του κουμπιού. Μοιραία, έτσι, ήλθε η παράλυση.
Πόση διαφορά με προηγούμενες εποχές όπου, επειδή τα υλικά εφόδια ήταν λιγότερα, οι ψυχικές εφεδρείες ήταν περισσότερες. Η αρχαία ελληνική πολιτεία αναζητεί τους φύλακές της και δεν δυσκολεύεται να τους βρει. Η Ρώμη ορίζει κι αυτή στους λεγεωνάριους να κρατούν χαρακτηριστικά το δάχτυλο μπροστά στο στόμα για να διώχνουν την υπνηλία κατά τη βραδινή σκοπιά. Συμβολικά είναι η στάση που λέει: Μείνε ξύπνιος, μην επαναπαύεσαι, αφουγκράσου μέσα στη νύχτα το τι κυοφορείται και δράσε ανάλογα.
Ο πληθυσμός του δυτικού ημισφαιρίου, αν και ανησυχεί περισσότερο, εξακολουθεί να περιμένει «κάτι» που μπορεί να τον απαλλάξει από το μαρτύριο της αβεβαιότητας και κυρίως από την αγωνία του να πάρει αποφάσεις. Αυτό το «κάτι» όμως αργεί να εμφανιστεί. Δεν το κομίζει η αγορά, δεν το αναγγέλλει η τεχνολογία και η επιστήμη προ πολλού σηκώνει τους ώμους της και ξανασκύβει στα μικροσκόπιά της, επιφορτισμένη να ανακαλύψει το ελιξίριο για την παράταση της ζωής.
Ζούμε για το Λίγο. Αυτό σημαίνει πως αντίθετα με ό,τι διατυμπανίζεται δεν είναι η ζωή και η ευτυχία που ενδιαφέρει τους ανθρώπους, είναι η με κάθε τρόπο αποφυγή του πόνου. Κι όχι μόνο του πόνου. Της παραμικρής δυσχέρειας, της παραμικρής αναποδιάς. Ο,τι έρχεται αντίθετα προς την επιθυμία την πανικοβάλλει.
Πού είναι το τεχνολογικό όπλο, αυτό το εύρημα που θα έσωζε τους απειλούμενους; Τα δελτία ειδήσεων το φωνάζουν σαδιστικά: το νερό στον πλανήτη λιγοστεύει, οι πηγές ενέργειας στερεύουν, οι φανατικοί μουσουλμάνοι αγριεύουν ακόμη πιο πολύ, οι πρόσφυγες και οι μετανάστες πληθαίνουν και η κινέζικη τίγρις, μεθυσμένη από κρασί γαλλικής προελεύσεως, βρυχάται απαίσια.
Τι θα κάνει η Δύση και ειδικά η Ευρώπη; Μες στην απελπισία της αποσύρει την παλιά προσδοκία της ότι η διάνοιά της θα βρει μια διέξοδο. Το «κάτι» δεν θα έρθει.
Οπότε τι άλλο μένει παρά να έρθει ο «κάποιος»; Ενας τολμητίας με αλύγιστη πολιτική βούληση, περιφρονητής κάθε δισταγμού. Έφθασε η ώρα για έναν νέο καισαρισμό, προφήτευε ο (Γερμανός) Σπέγκλερ. Είχε δίκιο; Το όλο ζήτημα θα κριθεί συντόμως. Και όχι βέβαια με κάποιο δημοψήφισμα.
***********
Ένα από τα μεγαλύτερα παράδοξα της σύγχρονης επιστήμης είναι ότι ενώ συνθέτει μια ηγεμονική κουλτούρα,…
Από όλες τις προφητικές γνώσεις που μπορεί να βρει κανείς στο κλασικό μυθιστόρημα του Όργουελ,…
Το 1784, σε ένα δοκίμιό του με τίτλο αυτή την ερώτηση: "Was ist Aufidarung?", ο…
Υπάρχουν δύο απαραίτητα στοιχεία για τη γνώση: το υποκείμενο της γνώσης (ο γνωρίζων, ή ο…
Ένα μικρό αφιέρωμα στον συγγραφέα και ψυχολόγο Daniel Kahneman που διακρίθηκε για το έργο του…
Για κάποιους είναι τόσο εύκολο να ερωτευτούν με μια ιδέα όσο και έναν άνθρωπο. Οι…