Ράμφος – Το φιλότιμο

Στήν έκφραστική δυναμική μιας γλώσσας μετέχει καί ό πολιτισμός, ό όποιος όσο στηρίζει τόσο πλάθει τις λέξεις. Γιά νά συγκοινωνήσουν οι λέξεις, θά πρέπη νά περιλαμβάνουν στο παρόν τής συμβολής καί τό παρελθόν μέ όλες ή μέ πολλές άπό τις προεκτάσεις του.

Οταν οί καταβολές καί οί άποκλίσεις των σημασιών δέν περιχωρούνται, έπειδή τό παρελθόν τού πολιτισμού βαραίνει καταθλιπτικά έναντι τού παρόντος ή τό παρόν έχει άπωθήσει τό παρελθόν μέχρι τού σημείου τής λήθης, οί όροι καταντούν άμετάφραστοι. Τό βλέπομε πολύ καθαρά στο έσπέριο privacy καί τό δικό μας «φιλότιμο», χωρίς άντιστοιχία τό ένα ώς προς τά καθ’ ήμάς, χωρίς άνταπόκρισι τό άλλο στις ευρωπαϊκές τουλάχιστον γλώσσες.

Τό βάρος είτε ή λήθη τής καταγωγής είναι καί στις δύο περιπτώσεις τόσο έντονα, ώστε οί οροί να άποδίδωνται, προς τό παρόν, μόνο διά περιφραστικών επεξηγήσεων. Στήν ομαδική μας ψυχή, ή εμπειρία τής άτομικότητος δέν διαθέτει άκόμη τήν έντασι πού θά δημιουργούσε τό άνάλογο αίσθημα καί τις κατάλληλες λέξεις.

Τον σημερινό Ελληνα συγκροτεί μία άτομικότης ρόλου μέ άτροφική τήν αύτοσυνείδητη έσωτερικότητα, ώστε νά συνδυάζη ακραία εως υστερικά τό αίτημα τής έπιβεβαιώσεως μέ τήν έξωτερική της προέλευσι, ένα είδος ναρκισσισμού τής είκόνος πού ωστόσο φτιάχνουν γιά λογαριασμό μας οί άλλοι.

Αντιστρόφως το αίσθημα τής άτομικότητος είναι τόσο ισχυρό στον κόσμο τής Δύσεως, ώστε νά μήν χωρή στις γλώσσες της μία λέξι όπως τό «φιλότιμο». Τό «φιλότιμο» χωρεί όπου τό περιβάλλον προσφέρει στο άτομο μαζί μέ τήν επιδοκιμασία του καί τήν επιθυμητή ταυτότητα. Κατά τήν ίδια έννοια στο ελληνικό «πρόσωπο» ό συλλογικός προσδιορισμός ένθαρρύνει τήν ψυχική διάσπασι καί τήν άποκατάστασι τής ένότητος μέσω γενικών συμβόλων, ένώ στήν λατινική persona ή αύτοσυνείδητη άτομικότης βρίσκεται πλησιέστερα προς τό στοιχείο της.

Μπορεί κοινός παρονομαστής άμφοτέρων νά είναι ό φυσικός άνθρωπος, όμως ή ιστορία τού άνθρώπου τούτου καί τά πολιτισμικά του χαρακτηριστικά διαφέρουν. Στο μέτρο πού άναγνωρίζομε καί κατανοούμε τις διαφορές, αντιμετωπίζομε διακριτικά τήν σύγχρονη πιο άτομική εως άκραιφνώς άτομική διάστασι τής ύπάρξεώς του. Ή βοηθιανή άντίληψι τού προσώπου άναδεικνύει τό έλλογον ώς πραγματικότητα καί κέντρο τής ένότητος τού άνθρώπου, ύπό τήν έννοια ότι ένέχει τήν άρχή τής άτομικότητος του.

  ~ Από το βιβλίο του Στέλιου Ράμφου «Ο καημός του ενός»

Αντικλείδι , https://antikleidi.com

Συναφές:

Δ. Λιαντίνης – Ελληνοέλληνας