Δημοκρατία και ευτυχία

Das Zeitalter des Perikles / Foltz - The Age of Pericles / Foltz - L'epoque de Pericles / Foltz


“Η ευτυχία έχει επίσης μελετηθεί ποσοτικά. Οι Frey και Stutzer (2002) μας δίνουν μια καλή σύνοψη των περισσότερο σημαντικών ευρημάτων.

Η ευτυχία μπορεί να μετρηθεί, πολύ απλά ρωτώντας τους  ανθρώπους πόσο ευτυχισμένοι είναι. Ρωτώντας τους ανθρώπους να αξιολογήσουν την γενική αίσθηση που έχουν για την ευτυχία σε μια κλίμακα από “εντελώς δυστυχής” μέχρι “απόλυτα ευτυχισμένος” μπορούμε να έχουμε αξιόπιστα και πολύ χρήσιμα συμπεράσματα. Οι άνθρωποι που θεωρούν τους εαυτούς τους περισσότερο ευτυχισμένους από τον μέσο όρο θεωρούνται και από τους συνανθρώπους τους περισσότερο ευτυχισμένοι. Χαμογελούν περισσότερο, είναι υγιείς, απουσιάζουν λιγότερες ημέρες από την εργασία τους, δημιουργούν ευκολότερα προσωπικές σχέσεις κτλ (Frey και Stutzer,2002, σ.33). Υπάρχουν πολύ διαφορετικοί παράγοντες οι οποίοι επιδρούν στην ευτυχία.

Happiness

Πέρα από ένα συγκεκριμένο ελάχιστο επίπεδο ευμάρειας, το οποίο εξασφαλίζει την ικανοποίηση των βασικών αναγκών, ο απόλυτος πλούτος φαίνεται να μην μεταβάλει το αίσθημα ευτυχίας. Για παράδειγμα, στην Ιαπωνία, το κατά κεφαλήν εισόδημα αυξήθηκε κατά έξι φορές κατά την διάρκεια του 2ου μισού του 20ου αιώνα, κάτι το οποίο όμως δεν προκάλεσε κάποια αύξηση της μέσης αίσθησης ευτυχίας που νοιώθουν οι Ιάπωνες. Από την άλλη πλευρά, η σχετική ως προς άλλους ευμάρεια έχει επίδραση στο αίσθημα ευτυχίας. Άνθρωποι οι οποίοι είναι φτωχότεροι από τους γείτονες τους, συνήθως, είναι λιγότερο ευτυχισμένοι. Έτσι κατά μέσο όρο, οι γυναίκες είναι πιο ευτυχισμένες από τους άντρες, οι έγγαμοι περισσότερο από τους άγαμους, όσοι πιστεύουν στην ύπαρξη του Θεού είναι λίγο περισσότερο από αυτούς που δεν πιστεύουν, αυτοί που παρακολουθούν πολύ τηλεόραση είναι λιγότερο ευτυχισμένοι από αυτούς που παρακολουθούν περιστασιακά και οι κάτοικοι πλούσιων χωρών είναι συνήθως ευτυχέστεροι από τους κάτοικους των φτωχότερων.

Η ανεργία προκαλεί μια ιδιαίτερα αξιοσημείωτη μείωση του αισθήματος της ευτυχίας. Σε μια κλίμακα από το 1 (καθόλου ικανοποιημένος) ως το 4 (ιδιαίτερα ικανοποιημένος), η ανεργία προκαλεί μια μέση μείωση της τάξης των 0,33 μονάδων. Αυτή η μείωση στο αίσθημα ευτυχίας οφείλεται αποκλειστικά και μόνο στο ίδιο το γεγονός της ανεργίας, δηλαδή αφού άλλοι παράγοντες, όπως η απώλεια εισοδήματος, έχουν αντισταθμισθεί (Frey και Stutzer,2002, σ.97). Μπορούμε να κατανοήσουμε την παραπάνω επίδραση της ανεργίας χρησιμοποιώντας τις θεωρίες του Maslow και του Αριστοτέλη. Η εργασία είναι για τους περισσότερους ανθρώπους μια σημαντική ευκαιρία για αυτοπραγμάτωση. Προσφέρει την ευκαιρία, με την Αριστοτελική έννοια, της ανάπτυξης μιας “ενάρετης” συμπεριφοράς. Αυτό επιβεβαιώνεται και από άλλες μελέτες, οι οποίες αποδεικνύουν ότι οι αυτοαπασχολούμενοι είναι περισσότερο ευτυχισμένοι από όσους εργάζονται για κάποιον άλλο και έτσι έχουν μικρότερο έλεγχο της εργασίας τους. Δεν είναι μόνο η ανεργία η οποία μπορεί να πλήξει ένα άτομο αλλά ακόμα και το ίδιο το ποσοστό της ανεργίας επηρεάζει το αίσθημα ευτυχίας. «…. μια αύξηση κατά 1% του ποσοστού της ανεργίας, από το 9% (ο μέσος Ευρωπαϊκός όρος) στο 10% μειώνει το  επίπεδο ικανοποίησης από την ζωή κατά 0,028 μονάδες στην κλίμακα των τεσσάρων διαβαθμίσεων» (Frey και Stutzer,2002, σ.101).

exportMap

Αισθάνονται οι πολίτες, κατά μέσο όρο, περισσότερο ευτυχείς όταν έχουν την δυνατότητα να αποφασίσουν για συγκεκριμένα ζητήματα, άμεσα μέσω δημοψηφισμάτων; Μια συγκριτική μελέτη των 26 καντονιών της Ελβετίας, τα οποία επιτρέπουν σε διαφορετικό βαθμό την δυνατότητα των πολιτών να συμμετέχουν άμεσα στην λήψη αποφάσεων, μας δίνει μια απάντηση στην παραπάνω ερώτηση. Οι Frey και Stutzer όρισαν τον βαθμό στον οποίο υλοποιείται η άμεση συμμετοχή στην λήψη αποφάσεων μέσω μια μεταβλητής με τιμές από 1 (μη δημοκρατική) ως 6 (πολύ δημοκρατική). Το καντόνι Basel-Landschaft (η μεγαλύτερη αγροτική περιοχή γύρω από την πόλη Basle) είχε την υψηλότερη βαθμολογία (5,69), ενώ το καντόνι της Γενεύης την χαμηλότερη (1,75). Εκτός του να λάβουν υπόψη τους  όλες τις άλλες παραμέτρους οι οποίες αντικατοπτρίζουν δημογραφικές και οικονομικές διαφορές μεταξύ των καντονιών, οι Frey και Stutzer χρησιμοποίησαν μια ακόμα κλίμακα δέκα διαβαθμίσεων η οποία διακρίνει τον  βαθμό δημοτικής και κοινοτικής αυτονομίας εντός του κάθε καντονιού.

Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι κάτοικοι των περισσότερο δημοκρατικών καντονιών είναι περισσότερο ευτυχισμένοι κατά μέσο όρο. Μια αύξηση κατά μία μόνο μονάδα στην κλίμακα από το 1 στο 6 αντιστοιχεί σε μια αύξηση στην κλίμακα της ευτυχίας κατά 0,11 μονάδες, ακριβώς την ίδια με το αποτέλεσμα της μετάβασης από την χαμηλότερη ομάδα εισοδήματος (λιγότερα από 2000 ελβετικά φράγμα ή 1650€ τον μήνα) στην επόμενη υψηλότερη ομάδα (από 2000 ως 3000 ελβετικά φράγκα ή από 1650 ως 2450€ τον μήνα).


Περισσότερη αυτονομία σε τοπικό επίπεδο οδηγεί επίσης σε αύξηση  του αισθήματος ευτυχίας.  Επιπλέον, οι Frey και Stutzer ανακάλυψαν ότι οι δύο παραπάνω παράμετροι δεν είναι ανεξάρτητες μεταξύ τους. Φαίνεται ότι σε καντόνια με ισχυρή συμμετοχή των πολιτών και ισχυρούς θεσμούς άμεσης δημοκρατίας, με τον καιρό, αυξάνει και η αυτονομία των Δήμων. Αυτό συμφωνεί με το γενικότερο συμπέρασμα ότι γενικά οι πολιτικοί τείνουν να  υποστηρίζουν την μείωση της τοπικής αυτονομίας και την ισχυροποίηση της  κεντρικής εξουσίας, ενώ αντίθετα οι πολίτες συνήθως επιθυμούν περισσότερη τοπική αυτονομία.

Η αύξηση του αισθήματος της ευτυχίας έχει καθολικό χαρακτήρα. “Η θετική επίδραση της άμεσης δημοκρατίας στο αίσθημα ευτυχίας είναι γεγονός για όλες τις οικονομικές τάξεις, και δεν περιορίζεται σε κάποιες από αυτές…. Τα οφέλη μοιάζουν να μοιράζονται μάλλον ομοιόμορφα σε όλες τις κοινωνικές τάξεις” (Frey και Stutzer, 2002, σ.145,149).

happiness-and-income-cross-country

Ο θεσμός και η δυνατότητα διεξαγωγής δημοψηφισμάτων λαϊκής πρωτοβουλίας μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση του αισθήματος ευτυχίας με δύο τρόπους. Από την μία πλευρά, η άμεση συμμετοχή στην λήψη των αποφάσεων οδηγεί σε ρυθμίσεις και νόμους οι οποίοι αντανακλούν καλύτερα τις επιθυμίες των πολιτών (ωφέλεια λόγω του αποτελέσματος – outcome utility). Από την άλλη μεριά, η δυνατότητα συμμετοχής μπορεί από μόνη της να αποτελέσει πηγή ευτυχίας. Σε αυτή την δεύτερη περίπτωση, το όφελος είναι γνωστό και ως διαδικαστική ωφέλεια (procedural utility) προερχόμενη από την ίδια την διαδικασία συμμετοχής στην λήψη αποφάσεων. Ήταν εφικτό να εκτιμηθεί η συνεισφορά των παραπάνω δύο παραγόντων ξεχωριστά  εξετάζοντας τον “βαθμό ευτυχίας” αλλοδαπών οι οποίοι ζούνε σε διαφορετικά καντόνια της Ελβετίας. Μέχρι να αποκτήσουν την Ελβετική υπηκοότητα, οι παραπάνω δεν συμμετείχαν σε δημοψηφίσματα και έτσι δεν επωφελούνταν από την διαδικαστική ή συμμετοχική ωφέλεια, παρόλα αυτά έπρεπε να ζήσουν σύμφωνα με τις επιδόσεις και τα αποτελέσματα ενός λίγο ή πολύ αποδοτικού συστήματος πολιτικής και κοινωνικής διαχείρισης. Η έρευνα απέδειξε ότι η μη Ελβετοί πολίτες ένοιωθαν επίσης περισσότερο ευτυχείς στα περισσότερο δημοκρατικά καντόνια, αλλά το αίσθημα αυτό ήταν γενικά μικρότερο από αυτό των Ελβετών πολιτών. Η σύγκριση των αποτελεσμάτων τόσο μεταξύ των Ελβετών όσο και μεταξύ των μη Ελβετών πολιτών μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η μεγαλύτερη αύξηση στο αίσθημα ευτυχίας προέρχεται από το απλό γεγονός της δυνατότητας συμμετοχής στην λήψη αποφάσεων. Το γεγονός ότι οι αποφάσεις είναι περισσότερο εναρμονισμένες με τις επιθυμίες των πολιτών μας δίνει ένα ουσιαστικό όφελος, αλλά δεν είναι τόσο σημαντικό όσο είναι το όφελος το οποίο απολαμβάνουμε μέσα από την ίδια την διαδικασία – συμμετοχή.“…. δύο τρίτα της θετικής επίδρασης των εκτεταμένων και αμεσοδημοκρατικών δικαιωμάτων συμμετοχής οφείλονται στην ίδια την διαδικασία της λήψης αποφάσεων (procedural utility)……. Η θετική επίδραση του δικαιώματος συμμετοχής στην λήψη των αποφάσεων  είναι τρεις φορές μεγαλύτερη για τους Ελβετούς πολίτες από ότι για τους αλλοδαπούς, δηλαδή ένα πολύ μεγάλο μέρος της ευφορίας η οποία προέρχεται από τους παραπάνω πολιτικούς θεσμούς οφείλεται στην ίδια την συμμετοχή.” (Frey και Stutzer,2002, σ.161-162,167).

1-s2.0-S1053535712000856-gr1

Δεν θα πρέπει να μας εκπλήσσει το γεγονός ότι η ίδια η Δημοκρατία προάγει την ευτυχία. Κάτι το οποίο είναι αναμενόμενο σύμφωνα και με την θεωρία του Maslow. Εξάλλου, οι άνθρωποι δεν μπορούν να ζήσουν μόνο με “άρτον”. Έχουν επίσης την μετα-ανάγκη να πάρουν το μέλλον τους στα δικά τους χέρια, αλληλέγγυοι με τους συνανθρώπους τους, και να συμμετάσχουν στην διαμόρφωση της κοινωνίας τους ως ξεχωριστά ηθικά όντα. Ή σύμφωνα με τις απόψεις του Αριστοτέλη : οι άνθρωποι χρειάζονται την δημοκρατία προκειμένου να είναι εφικτό να αγωνίζονται για να δρουν με ενάρετο τρόπο και σε κοινωνικό επίπεδο, και με αυτό τον τρόπο να βρίσκουν την ευτυχία.”

dd-verhulst-nijeboerΈνα μικρό απόσπασμα από το 4ο κεφάλαιο του σπουδαίου βιβλίου των Verhulst και Nijeboer

Μπορείτε να το βρείτε ολόκληρο εδώ : http://www.democracy-international.org/.  Οποιοδήποτε σχόλιο ή διόρθωση επί της μετάφρασης θα εκτιμηθεί ιδιαίτερα. Η υπογράμμιση με έντονα στοιχεία είναι  δική μου. Τέλος το βιβλίο των Frey καιStutzer μπορεί να βρεθεί εδώ :http://www.amazon.co.uk/

  Πηγήreferendumsforgreece.wordpress.com

Αντικλείδι , https://antikleidi.com

Συναφές: 

Μια σπουδαία ομιλία από τον ήρωα του βωβού κινηματογράφου  

Πως να ‘αγοράσετε’ την ευτυχία 

Η εξίσωση ανάπτυξης ΑΕΠ και ευτυχίας 

Υπάρχουν 2 διαφορετικοί τύποι ευτυχίας; (TED) 

Είμαστε καλοί ή κακοί από τη φύση μας;

Σχετικά Άρθρα

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

4 CommentsΣχολιάστε