Συγκρίνοντας το κρασί και την τέχνη

greatgrapes


Ένα καλό κρασί αποτελεί μια καταιγίδα αισθήσεων που μπορεί να λυγίσει ακόμα και όσους έχουν και την πιο σταθερή βούληση. Άραγε, μπορούμε να λάβουμε τη μέγιστη απόλαυση από τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά του κρασιού χωρίς να έχουμε ίχνος πραγματικής γνώσης για αυτό; Είναι η αναζήτηση της γνώσης για το κρασί καθαρά πνευματική υπόθεση που κρίνεται όμως περιττή όσον αφορά την αισθητήρια απόλαυση του;

Αυτές οι ερωτήσεις σχετίζονται με το ζήτημα του κατά πόσον η οινοποίηση είναι τέχνη, γιατί η τέχνη, σε αντίθεση με την απλή ψυχαγωγία, είναι γνωστικά απαιτητική. Η πραγματική εκτίμηση περιλαμβάνει τη γνώση ενός ολοκληρωμένου έργου τέχνης καθώς και τον συσχετισμό του με άλλα έργα. Αν το κρασί είναι τέχνη, τότε θα πρέπει να εμφανίζει παρόμοιες γνωστικές απαιτήσεις. Εάν, από την άλλη πλευρά, η αισθητήρια απόλαυση του κρασιού δεν απαιτεί τη γνώση, τότε μπορεί να υπολείπεται της πολυπλοκότητας καθώς και της γνωστικής σημασίας μιας γνήσιας τέχνης.

Στις τέχνες, η γνώση των τεχνικών χαρακτηριστικών που εμπλέκονται στην καλλιτεχνική παραγωγή, καθώς και οι θεωρίες για την τέχνη, ενισχύουν σημαντικά την αισθητήρια εμπειρία. Αν γνωρίζαμε ποια καλλιτεχνικά   κινήματα ήταν σε εξέλιξη κατά την διάρκεια δημιουργίας ενός έργου, θα ήμασταν πιο ευαίσθητοι σε  ορισμένα χαρακτηριστικά της ζωγραφικής, εν συγκρίσει με παλαιότερα έργα. Για παράδειγμα, οι Ιμπρεσιονιστές  στα τέλη του 19ου αιώνα, δεν εστίαζαν αποκλειστικά και μόνο στην δημιουργία όμορφων εικόνων. Είχαν επικεντρώθει στον τρόπο με τον οποίο οι διαφορετικές ατμοσφαιρικές συνθήκες τροποποιούσαν την εμφάνιση του φωτός. Αυτή η πολύπλοκη αλληλεπίδραση του φωτός και της ατμόσφαιρας είναι εύκολο να παραλειφθεί, ελλείψει κατανόησης του βασικού έργου των Ιμπρεσιονιστών.

Still life of apples and grapes-Claude Monet

Still life of apples and grapes-Claude Monet

Η αισθητήρια εμπλοκή μας με ένα κτίριο μπορεί να επηρεαστεί από τη γνώση της ηλικίας του, η οποία μας κάνει να έχουμε περισσότερη  επίγνωση των λεηλασιών του χρόνου. Επικεντρώνοντας την προσοχή μας στην ηλικία ενός κτιρίου, βιώνουμε το μεγαλείο της μεταβατικότητας,το πόσο γρήγορα μπορεί να εξασθενίσει η λάμψη, και πώς μπορεί  η ηλικία να σιγήσει ακατέργαστες άκρες ή ν’απαλύνει σύνορα. Έτσι, η γνώση της ηλικίας κατευθύνει την προσοχή μας στην υφή και την ομορφιά που προκύπτει από την καταστροφή.

Αλλά η γνώση δεν κατευθύνει μόνο την προσοχή μας στα χαρακτηριστικά που διαφορετικά θα παραλείπαμε. Έχοντας βαθιά γνώση του τρόπου με τον οποίο δημιουργείται ένας πίνακας, εξοικειωνόμαστε με τον τρόπο που το χρώμα αναμειγνύεται και εφαρμόζεται καθώς και με το πώς διάφορα μεγέθη πινέλου προκαλούν διαφορετικές επιδράσεις πάνω στον καμβά. Η οσμή, η υφή, και το βάρος των χρώματων καθώς και οι ιδιότητες του καμβά αποκτούν τη δική τους απήχηση και μας θυμίζουν την σπουδαιότητα της ζωγραφικής, ενός αγώνα για τον έλεγχο των φυσικών υλικών που έχουν τη δική τους δυστροπία. Η γνώση αυτή που συλλέγουμε και σχετίζεται με την διαδικασία της ζωγραφικής, όχι μόνο καθοδηγεί τις αντιλήψεις μας, αλλά και μας βοηθά στο να γίνει αντιληπτός ο τρόπος με τον οποίο ένας καλλιτέχνης έχει δουλέψει με ή ενάντια στις δυνατότητες και τους περιορισμούς που διατίθενται από τα υλικά και το είδος τους. Έτσι, μέσα από τη γνώση της μεθόδου αποκτούμε ένα ειδικό ενδιαφέρον για ένα έργο που επηρεάζει την αισθητήρια απόλαυσή μας.

Στην πραγματικότητα, η ικανότητα ν’αποκτήσουμε μία αισθητήρια εμπειρία σε όλους τους τομείς, μπορεί να εξαρτηθεί από τη γνώση. Για όσους δεν το γνωρίζουν, η μουσική του Άρνολντ Σένμπεργκ μοιάζει με θόρυβο χωρίς διακριτή μορφή της μουσικής σύνθεσης. Ωστόσο, οι ακροατές που μαθαίνουν τη λογική της δωδεκάφθογγης κλίμακας (το είδος της μουσικής κλίμακας που θεμελίωσε ο Σένμπεργκ), και εξασκούνται  στα απαιτητικά μουσικά πρότυπα που ενεργοποιήθηκαν με την εγκατάλειψη της κλασσικής αρμονικής δομής, είναι σε θέση να γνωρίσουν την αυθεντική αισθητήρια ομορφιά.


music-and-wine-guri-stark

Έτσι, στις τέχνες, δεν μπορεί να υπάρξει μια σαφή διάκριση ανάμεσα στην γνωστική κατανόηση και αισθητήρια ευχαρίστηση, που λειτουργούν από κοινού για να καθιστούν ικανή την εκτίμηση.  Η γνώση ενισχύει την εκτίμηση κατευθύνοντας την προσοχή μας σε σχετικά αισθητήρια χαρακτηριστικά, δημιουργώντας συναισθημάτα αγάπης για ένα έργο, που ενισχύουν την αισθητήρια μας εμπειρία, με αποτέλεσμα να γινόμαστε γνώστες προτύπων που ειδάλλως δεν θα ήταν διαθέσιμα. (Αγνοώ το είδος της γνώσης που είναι απαραίτητη για την κατανόηση της σημασίας ενός έργου τέχνης  το οποίο, μονολότι είναι σχετικό όσον αφορά την σύγκριση με το κρασί, θα μας οδηγήσει σε μακρινά μονοπάτια. Εστιάζω στην αισθητήρια ευχαρίστηση και μόνο.)

Υπάρχει μια ανάλογη σχέση μεταξύ αισθητήριας ευχαρίστησης και γνώσης όσον αφορά το κρασί; Σύμφωνα με τον φιλόσοφο Kέντ Μπαχ η απάντηση είναι αρνητική. Όσον αφορά την εκτίμηση της τέχνης ο Μπαχ αναφέρει:

“Στην περίπτωση της μουσικής και της τέχνης, αποτελεί μια πολύ ιδιάζουσα ικανότητα που απαιτεί τουλάχιστον κάποια τυπική κατάρτιση και ιστορική γνώση, συμπεριλαμβανομένης και της εξοικείωσης με άλλα έργα, και στην περίπτωση της μουσικής με άλλες παραστάσεις, να συνδέεται με την αντιληπτική οξύτητα. Η απόκτηση των εν λόγω γνώσεων οδηγεί στην αισθητική εκτίμηση ενισχύοντας την ικανότητα ενός ατόμου να παρατηρήσει τα χαρακτηριστικά και τις σχέσεις που θα μπορούσαν να είχαν διαφύγει της προσοχής του. Καμία από τις προαναφερόμενες γνώσεις δεν απαιτείται για την εκτίμηση ενός κρασιού. Ακόμα και τα καλύτερα κρασιά δεν αποτελούν έργα τέχνης. Δεν διαθέτουν νοητικό ή συναισθηματικό περιεχόμενο. Η αισθητική τους αξία προέρχεται από τα αρώματα και τις γεύσεις που προσδίδουν”.

Έτσι, σύμφωνα με τον Μπαχ, οι πρακτικές αναγνώρισης προτύπων με οξυδερκή άρωμα και υφή, ενδέχεται να είναι απαραίτητες για την εκτίμηση του κρασιού, καθώς η γνώση οινικών περιοχών ή μεθόδων οινοποίησης, δεν κρίνονται απαραίτητες για την  αισθητήρια απόλαυση.

Πιστεύω πως οι γνωστικές και συναισθηματικές διαστάσεις του κρασιού είναι εκτενέστερες απ΄αυτές που υποδεικνύει ο Μπαχ. Για τον σκοπό αυτής της ανάρτησης, θα ήθελα ν’ αγνοήσω αυτή την αντιπαράθεση και να εστιάσω στην αισθητήρια εμπειρία και μόνο. Ακόμα και μέσα από την περιορισμένη μου εστίαση, δεν θεωρώ υπαρκτή την διάκριση ανάμεσα στην τέχνη και το κρασί στην οποία βασίζεται ο Μπαχ. Εάν κάποιες κατηγορίες αισθητήριας απόλαυσης είναι άμεσα διαθέσιμες όταν κατέχουμε πρακτική γνώση συσχετιζόμενη με την τέχνη, δεν γνωρίζω κανένα λόγο, γιατί η πρακτική γνώση της οινοποίησης να μην αποδώσει συναφή αισθητήρια σύνδεση με το κρασί.

Autumn/The Grape Harvest-Francisco Goya

Autumn/The Grape Harvest-Francisco Goya

 Η γνώση του τρόπου καλλιέργειας των σταφυλιών, καθώς και στοιχείων σχετικά με τις γεωγραφικές και καιρικές συνθήκες που επηρεάζουν τα σταφύλια αλλά και η γνώση πρακτικών οινοποιίας μπορούν να κατευθύνουν την προσοχή μας σε ιδιαίτερα γευστικά χαρακτηριστικά του οίνου, κατά τον ίδιο τρόπο με τον οποίο η γνώση των προθέσεων ενός καλλιτέχνη ή η ηλικία ενός κτιρίου, εστιάζουν την προσοχή μας, στις σχετικές αισθητικές ιδιομορφίες των έργων ζωγραφικής ή των κτιρίων. Η γεύση ενός οίνου είναι ένα πολύπλοκο σύνολο πολλών “διαστάσεων” μερικές από τις οποίες επισκιάζονται και εν μέρει κρύβονται από κυρίαρχα οινικά αρώματα. Η οινική γνώση συμβάλλει στην διαλεύκανση αυτού του πολύπλοκου συνόλου και μας επιτρέπει βελτιωμένη αισθητήρια συνειδητοποίηση των στοιχείων του.

Είναι όλα αυτά τα στοιχεία διαθέσιμα ελλείψει της γνώσης;  Βρισκόμαστε σε θέση να τα ανιχνεύσουμε; Η απάντηση είναι αρνητική. ‘Ομως είναι λιγότερο πιθανό να επικεντρωθούμε σ΄αυτά και να γνωρίζουμε την υπαρξή τους καθώς και λιγότερο πιθανό να τα χαρακτηρίσουμε ελκυστικά ελλείψει της γνώσης που προσδίδει ιδιαίτερη σπουδαιότητα σ’αυτά.Θα ήθελα να ήμουν σε θέση ν’αντιληφθώ την διαφορά ανάμεσα μια ήπια γεύση βανίλιας και ενός πλούσιου αρώματος καρύδας σ’ενα Cabernet. Ελλείψει όμως της σπουδαιότητας της αποφάσης για την χρήση Αμερικάνικης ή Γαλλικής δρυός, είναι μάλλον απίθανο να προσέξω διαφοροποίηση στην γεύση.

Επιπλέον, η γνώση καλλιέργειας σταφυλιών και πρακτικών οινοποίησης, μας προσφέρει μια απτή συνειδητοποίηση των προκλήσεων της οινοποίησης και της ουσιαστικότητας της μεθόδου, και μας επιτρέπει να αξιολογήσουμε το πόσο καλά έχει πραγματοποιηθεί η λειτουργία της οινοποίησης λαμβάνοντας υπόψη τις προκλήσεις που επιφέρουν γεωγραφικές και κλιματικές αλλαγές. Εαν η σπουδαιότητα των χρωμάτων που αποφέρει μια μορφή επίδρασης ενισχύει την αισθητήρια ανταπόκρισή μας σ’έναν πίνακα ζωγραφικής, δεν βλέπω τον λόγο γιατί μια παρόμοια επίδραση να μην μπορεί να ενισχύσει την αισθητήρια ανταπόκρισή μας στο κρασί. Στην πραγματικότητα γνωρίζουμε ότι η αγάπη, μας κάνει να αντιλαμβανόμαστε τους ανθρώπους ως ομορφότερους. Μια παρόμοια ενίσχυση στις αισθητήριες απολαύσεις του κρασιού θα μπορούσε να εκληφθεί ως μια φυσική αντίδραση.

images (2)

Τέλος, αν και οι γευστικές και οπτικές εντυπώσεις είναι ατομικά ορατές, αμφιβάλλω ότι μια λεπτή διακριτική αίσθηση της ισορροπίας, της δομής, της κομψότητας και της λεπτότητας είναι πιθανή εν απουσία της γνώσης των στοιχείων που είναι απαραίτητα για την δομή και την ισορροπία. (Βέβαια, το επίπεδο της θεωρητικής αντίληψης που είναι απαραίτητη για την εκτίμηση του κρασιού δεν μπορεί να συγκριθεί με την πολυπλοκότητα της δωδεκάφθογγης κλίμακας).

Στην πραγματικότα, δεν είναι προφανές ότι η ισορροπία, η δομή, η κομψότητα και η λεπτότητα αποτελούν εξ’ ολοκλήρου αισθητήριες αντιδράσεις. Ακριβώς όπως η ενότητα, η συμμετρία και η ισορροπία στην τέχνη απαιτούν κατανόηση του τρόπου με τον οποίο όλα τα σύνθετα στοιχεία ταιριάζουν μεταξύ τους στο σύνολο τους, το ίδιο συμβαίνει όταν οι συγκεκριμένες θεωρίες εφαρμόζονται στο κρασί. Η ολιστική αυτή κρίση, ενώ από αισθητήριας πλευράς φαίνεται να υπόκειται σε  πνευματική αντίληψη, υποδεικνύει πως η διαφοροποίηση πνευματικών και αισθητήριων απολαύσεων είναι αβάσιμη.

Συνεπώς, όπως και στην εκτίμηση της τέχνης, η γνώση ενισχύει την εκτίμηση του κρασιού στρέφοντας την προσοχή μας σε σχετικά αισθητήρια χαρακτηριστικά, δημιουργώντας συναισθήματα αγάπης για το κρασί που ενισχύουν την αισθητήρια εμπειρία μας, με αποτέλεσμα να γινόμαστε γνώστες προτύπων που ειδάλλως δεν θα ήταν διαθέσιμα.

   Dwight Furrow, Ph.D,

  Πηγή κειμένου: foodandwineaesthetics.com

  Στα ελληνικάhttp://winebees.wordpress.com/

Αντικλείδι , https://antikleidi.com/

Συναφές: 

«ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΘΕΙΩΔΗ». Ε και; Κάτι πρέπει να κάνω τώρα;

Τι κρασάκι θα πιούμε;… και κάντε το σταυρό σας! 

Οι 7 γνωστότεροι «μύθοι» για το κρασί 

…το παραμύθι για το κρασί

Αφιέρωμα στο κρασί: 6 Πιθανά ελαττώματα οίνων  

Οταν έσπαγαν πιάτα στην (αρχαία) ταβέρνα 

Σχετικά Άρθρα

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

2 CommentsΣχολιάστε