Tι επιφυλάσσει το μέλλον για την παγκόσμια οικονομία; Θα βελτιωθεί το βιοτικό επίπεδο σε ολόκληρο τον κόσμο, όταν οι φτωχές χώρες σήμερα υιοθετούν τεχνολογίες για να συμβαδίσουν με τις πλουσιότερες χώρες; ‘Η μήπως η ευημερία θα «γλιστρήσει μέσα από τα χέρια μας», καθώς η πλεονεξία και η διαφθορά μας οδηγούν στην καταστροφή ζωτικής σημασίας πόρων και υποβαθμίζουν το φυσικό περιβάλλον από το οποίο εξαρτάται η ανθρώπινη ευημερία; Η ανθρωπότητα δεν αντιμετωπίζει μεγαλύτερη πρόκληση από το να εξασφαλίσει έναν κόσμο ευημερίας, παρά έναν κόσμο που να στηρίζεται σε ερείπια.
Σαν ένα μυθιστόρημα με δύο πιθανά φινάλε, το δικό μας είναι μία ιστορία που δεν έχει ακόμη γραφεί σε αυτό το νέο αιώνα. Δεν υπάρχει τίποτε αναπόφευκτο σχετικά με την εξάπλωση -ή την κατάρρευση- της ευημερίας.
Περισσότερο απ’ ό,τι γνωρίζουμε (ή ίσως ενδιαφερόμαστε να παραδεχθούμε), το μέλλον είναι θέμα ανθρώπινης επιλογής και όχι απλώς πρόβλεψης.
Παρά τη συνεχιζόμενη οικονομική κρίση στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ, ο αναπτυσσόμενος κόσμος παρουσιάζει ταχεία οικονομική ανάπτυξη. Ενώ το ΔΝΤ προβλέπει ότι οι ανεπτυγμένες οικονομίες θα αναπτυχθούν μόλις κατά 1,5% το 2013, ο ρυθμός ανάπτυξης στις αναπτυσσόμενες χώρες προβλέπεται να φθάσει το 5,6%.
Οι αναπτυσσόμενες οικονομίες της Ασίας, που αποτελούν τώρα την «ατμομηχανή» της παγκόσμιας οικονομίας, αναμένεται να αναπτυχθούν με ρυθμό 7,2%, τη στιγμή που ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ στις χώρες της υποσαχάριας Αφρικής αναμένεται να διαμορφωθεί στο 5,7%.
Αυτό που συμβαίνει είναι και δυναμικό και ξεκάθαρο. Οι τεχνολογίες που κάποτε ανήκαν μόνο στις πλούσιες χώρες, τώρα ανήκουν σε ολόκληρο τον κόσμο.
Για παράδειγμα, το ποσοστό διείσδυσης της κινητής τηλεφωνίας στην υποσαχάριο Αφρική έχει αυξηθεί από τη σχεδόν μηδενική βάση των συνδρομητών πριν από 20 χρόνια, σε περίπου 700 εκατομμύρια σήμερα. Και αυτά ακριβώς τα κινητά βοηθούν στο να εξοικειωθούν οι φτωχοί με υπηρεσίες τραπεζικής, με την υγειονομική περίθαλψη, την εκπαίδευση, τις επιχειρήσεις, την κυβέρνηση και την ψυχαγωγία. Μέσα σε λίγα μόλις χρόνια, η πλειονότητα του κόσμου θα έχει πρόσβαση στο ασύρματο ευρυζωνικό δίκτυο.
Υπάρχει όμως και μία ακόμη αλήθεια. Το περυσινό έτος ήταν το θερμότερο όλων των εποχών στις ΗΠΑ. Η ξηρασία έπληξε περίπου το 60% των αμερικανικών κομητειών, συμπεριλαμβανομένων και των Πολιτειών στις Μεσοδυτικές Πολιτείες και στις Μεγάλες Πεδιάδες. Τον Οκτώβριο, μία απίστευτη «υπερκαταιγίδα» έπληξε τις ακτές του Ατλαντικού γύρω από το Νιου Τζέρσεϊ, προκαλώντας ζημίες ύψους 60 δισ. δολαρίων.
Προβλήματα που έχουν σχέση με τις κλιματικές αλλαγές -πλημμύρες, ξηρασία, καύσωνες, υπερβολικές καταιγίδες, μαζικές πυρκαγιές δασών και άλλα- έπληξαν, επίσης, πολλές ακόμη περιοχές του πλανήτη το 2012, όπως Κίνα, Αυστραλία, Νοτιοανατολική Ασία, Καραϊβική και την περιοχή Σαχέλ της Αφρικής.
Ολες αυτές οι περιβαλλοντικές καταστροφές συμβαίνουν με ολοένα και μεγαλύτερη συχνότητα, καθώς προκαλούνται εν μέρει από ανθρώπινες ενέργειες, όπως αποψίλωση των δασών, εκμετάλλευση των ακτών, μαζική μόλυνση της ατμόσφαιρας και, φυσικά, από τις εκπομπές ρύπων διοξειδίου του άνθρακα, που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου και οδηγούν σε όξινση των ωκεανών. Το νέο είναι ότι οι μάστιγες, όπως η κλιματική αλλαγή -η οποία μέχρι πρότινος θεωρείται μελλοντική απειλή- είναι τώρα αισθητές και συνιστούν σοβαρούς κινδύνους. Οι επιστήμονες έχουν μάλιστα δώσει και όνομα στην εποχή μας, η εποχή του Ανθρωποκαίνου, στην οποία η ανθρωπότητα προκαλεί μεγάλης κλίμακας επιπτώσεις στα οικοσυστήματα του πλανήτη.
Σε αυτό το σημείο βρίσκεται και η μεγαλύτερη πρόκληση -αυτή που θα καθορίσει εάν θα ακολουθήσουμε το δρόμο της ευημερίας ή το δρόμο της καταστροφής. Οι ταχύρυθμα αναπτυσσόμενες χώρες δεν μπορούν απλά να ακολουθήσουν το μονοπάτι της οικονομικής ανάπτυξης που έχουν ακολουθήσει οι πλούσιες χώρες σήμερα. Στην περίπτωση που το επιχειρήσουν, η παγκόσμια οικονομία θα οδηγήσει τον πλανήτη πέρα από τις ασφαλείς συνθήκες λειτουργίας. Οι θερμοκρασίες θα αυξηθούν, οι καταιγίδες θα ενταθούν, οι ωκεανοί θα γίνουν περισσότερο όξινοι και τα διάφορα είδη θα εξαφανιστούν σε τεράστιο αριθμό, καθώς θα καταστραφεί το φυσικό τους περιβάλλον.
Το απλό γεγονός είναι ότι η ανθρωπότητα βρίσκεται αντιμέτωπη με μία σκληρή επιλογή. Εάν το σημερινό μοτίβο ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας συνεχιστεί, θα αντιμετωπίσουμε οικολογική καταστροφή.
Εάν πάλι η παγκόσμια οικονομία υιοθετήσει ένα νέο μοτίβο ανάπτυξης -αυτό που ενσωματώνει τις προηγμένες τεχνολογίες, όπως «έξυπνα» κινητά, ευρυζωνικό δίκτυο, γεωργία ακριβείας και ηλιακή ενέργεια- μπορεί να διαδώσει την ευημερία και ταυτόχρονα να σώσει τον πλανήτη.
Χαρακτηρίζω το σημερινό μοτίβο ανάπτυξης ως συνηθισμένη πρακτική. Αντίθετα, το μοτίβο ανάπτυξης που βασίζεται στην «έξυπνη» τεχνολογία, εκπροσωπεί την επιλογή της αειφόρου ανάπτυξης.
Οι συνηθισμένες πρακτικές μπορούν να λειτουργήσουν για λίγο, όμως θα καταλήξουν σε αποτυχία τη στιγμή που ο δρόμος της αειφόρου ανάπτυξης μπορεί να οδηγήσει σε μακροπρόθεσμη ευημερία.
Συνεπώς, τι θα χρειαστεί για να γράψουμε το αίσιο τέλος;
Πρώτον, θα πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι, όπως και η παγκόσμια κοινωνία, έχουμε μία επιλογή να κάνουμε.
Οι συνήθεις πρακτικές μάς δημιουργούν άνεση. Πιστεύουμε ότι τις καταλαβαίνουμε. Ομως, δεν είναι αρκετά καλές: στο σημερινό κόσμο μας, η βραχυπρόθεσμη ευημερία έρχεται με τίμημα υπερβολικά μεγάλο αριθμό μελλοντικών κρίσεων.
Δεύτερον, θα πρέπει να αναγνωρίσουμε τα πανίσχυρα νέα εργαλεία και τις τεχνολογίες που έχουμε στα χέρια μας.
Χρησιμοποιώντας προηγμένες τεχνολογίες πληροφορικής -υπολογιστές, δορυφορικούς χάρτες, επεξεργασία εικόνας και άλλα-, διαθέτουμε σήμερα τα μέσα να καλλιεργούμε περισσότερα είδη τροφίμων με λιγότερη περιβαλλοντική καταστροφή, να βελτιώσουμε τη δημόσια υγεία και για τους φτωχούς και για τους πλουσίους, να διανείμουμε περισσότερη ηλεκτρική ενέργεια με λιγότερες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και να καταστήσουμε τις πόλεις μας πιο βιώσιμες και υγιείς, ακόμη και εάν η αστικοποίηση θα αυξήσει τους πληθυσμούς κατά δισεκατομμύρια τις προσεχείς δεκαετίες.
Τρίτον, θα πρέπει να θέσουμε τολμηρούς στόχους για τα επόμενα έτη -να εξαπλώσουμε την ευημερία και να βελτιώσουμε τη δημόσια υγεία προστατεύοντας τον πλανήτη.
Πριν από πενήντα έτη, ο Αμερικανός πρόεδρος, Τζον Κένεντι, είχε πει ότι θα πρέπει να φθάσουμε στο φεγγάρι όχι επειδή ήταν εύκολο, αλλά επειδή ήταν δύσκολο -αυτή ήταν η καλύτερη δοκιμασία στην οποία μας υπέβαλε. Στη γενιά μας, η δοκιμασία μας θα είναι η αειφόρος ανάπτυξη, η οποία θα μας ενθαρρύνει να χρησιμοποιήσουμε τη δημιουργικότητά μας και τις ανθρώπινες αξίες για να ανοίξουμε ένα δρόμο που θα μας οδηγήσει στη βιώσιμη ευημερία στο σημερινό πολυπληθή και απειλούμενο πλανήτη μας.
Είμαι υπερήφανος και νιώθω τιμή που ο γενικός γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, Μπαν Κι Μουν, μου ζήτησε να συμβάλω στη διάδοση της παγκόσμιας τεχνογνωσίας, στην προσπάθειά μας να επιτύχουμε αυτό το στόχο. Τα μεγαλύτερα ταλέντα στις κοινωνίες μας -στα πανεπιστήμια, στις επιχειρήσεις και ειδικά μεταξύ των νέων- είναι έτοιμα να αναλάβουν τις μεγαλύτερες προκλήσεις μας και συμμετάσχουν στο νέο Δίκτυο Λύσεων για Βιώσιμη Ανάπτυξη των Ηνωμένων Εθνών. Τους επόμενους μήνες και έτη, οι ηγέτες αυτοί θα μοιραστούν τα οράματά τους για μία ευημερούσα και βιώσιμη παγκόσμια κοινωνία.
______
JEFFREY D. SACHS, καθηγητής Βιώσιμης Ανάπτυξης, καθηγητής Πολιτικής Υγείας και Μάνατζμεντ και διευθυντής του Earth Institute στο Columbia University.
Πηγή: Έντυπη έκδοση Eφημερίδα Ναυτεμπορική της 8/3/2013
Αντικλείδι , https://antikleidi.com
Συναφές:
[…] Γράφοντας το παγκόσμιο οικονομικό μέλλον […]