Τα παιδιά επηρεάζονται από τα προβλήματα της οικογένειας και γενικότερα από διάφορα γεγονότα που μπορεί να συμβαίνουν στο σχολείο, στην κοινωνία μας και πολλές φορές δεν δίνουμε την απαιτούμενη προσοχή. Ένα ορισμένο ποσό του στρες είναι φυσιολογικό και αναγκαίο για την επιβίωση. Το στρες βοηθά τα παιδιά να αναπτύξουν τις δεξιότητες που χρειάζονται για να αντιμετωπίσουν και να προσαρμοστούν στις νέες και δυνητικά απειλητικές καταστάσεις σε όλη τη ζωή. Υποστήριξη από τους γονείς είναι απαραίτητη για να μάθουν τα παιδιά πώς να αντιδρούν στο στρες σωματικά και συναισθηματικά να έχουν έναν υγιή σύμμαχο.
Οι ευεργετικές πτυχές του στρες μειώνονται όταν είναι αρκετά σοβαρή η επίδραση ώστε να υπερνικά την ικανότητα ενός παιδιού να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά το στρες1. Η έρευνα δείχνει ότι ήδη από την περίοδο της κύησης το στρες που βιώνει η μητέρα μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη και την υγεία του εμβρύου 2. Κατά τις επιμέρους χρονικές περιόδους υπάρχουν διάφορες φάσεις στρες που μπορεί να βιώσει ένα παιδί πιο συγκεκριμένα περιγεννητικό στρες , το στρες στην βρεφική ηλικία, την προσχολική, το στρες κατά τα σχολικά έτη και αυτό που βιώνεται κατά την φάση της εφηβείας. Η διάκριση αυτή είναι απαραίτητη, καθώς στις διαφορετικές αυτές φάσεις τόσο τα αίτια του στρες, όσο και η επίδραση που ασκεί αλλά και ο τρόπος αντιμετώπισής του διαφέρουν, απαιτώντας εξειδίκευση και γνώση.
επίσης, σχετίζονται με επικίνδυνες συμπεριφορές υγείας στην παιδική ηλικία και την εφηβεία, συμπεριλαμβανομένων των κυήσεων, απόπειρες αυτοκτονίας, πρώιμη έναρξη του καπνίσματος, τη σεξουαλικής δραστηριότητα, καθώς και η χρήση παράνομων ναρκωτικών1.
Ποια είναι τα αίτια του στρες στα παιδιά
Στρεσογόνοι παράγοντες που σχετίζονται με γεγονότα ζωής (μείζονα και καθημερινά)
Φυσικές καταστροφές και καταστροφές που προκαλούνται από τον ανθρώπινο παράγοντα.
Αίτια του στρες στα παιδιά-γεγονότα ζωής
Αίτια του στρες στα παιδιά-φυσικές καταστροφές
Αίτια του στρες στα παιδιά-καταστροφές από ανθρώπινο παράγοντα
Ακούσια γεγονότα:
Εκούσια γεγονότα:
Υπάρχει η περίπτωση ένα παιδί να βιώσει στρες, ακόμα και αν η επαφή του με το στρεσογόνο γεγονός γίνεται όχι με άμεσο τρόπο, αλλά με έμμεσο . Για παράδειγμα, η παρακολούθηση ενός καταστροφικού ή τραυματικού γεγονότος που μπορεί να συμβεί και το παιδί μπορεί να το παρακολουθήσει μέσω της τηλεόρασης φαίνεται ότι είναι ικανό να προκαλέσει στρες στα παιδιά. Έρευνα σε εθνικό επίπεδο στην Αμερική, για τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου, έδειξε ότι το 35% των παιδιών που παρακολούθησαν τα γεγονότα στην τηλεόραση εμφάνισαν ένα ή περισσότερα συμπτώματα σχετιζόμενα με το στρες 3. Ενάμιση χρόνο μετά τον καταστροφικό σεισμό στην Αρμενία το 1988, 231 παιδιά από τρεις πόλεις σε μία συστηματική κλινική εκτίμηση του μετατραυματικού στρες βρέθηκε μία πολύ ισχυρή συσχέτιση από αυτήν την μελέτη που δείχνει πόσο επηρεάστηκαν τα παιδιά από το γεγονός αυτό. Υψηλά ποσοστά χρόνιου, σοβαρού μετα-τραυματικού στρες βρέθηκαν μεταξύ των παιδιών των δύο πιο κατεστραμμένων πόλεων, Spitak και Gumri. Οι αναλύσεις για τον έλεγχο της έκθεσης αποκάλυψε ότι τα κορίτσια αναφέρθηκαν πιο επίμονα σε φόβους από ό, τι τα αγόρια. Τα ευρήματα αυτά δείχνουν ότι μετά από τέτοιες φυσικές καταστροφές, μετα-τραυματικές αντιδράσεις στα παιδιά μπορεί να φθάσουν σε επιδημικές διαστάσεις και παραμένουν σε υψηλά επίπεδα για μεγάλο χρονικό διάστημα, και μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο την ευημερία του παιδικού πληθυσμού μιας μεγάλης περιοχής 4.
Όπως προκύπτει από την βιβλιογραφία 1 στα 4 παιδιά θα βιώσει ένα σημαντικό τραυματικό στρεσογόνο γεγονός πριν την ενηλικίωση5.Σύμφωνα με έρευνα των Ηνωμένων Εθνών περίπου 275 εκ. παιδιά παγκοσμίως εκτίθενται σε οικιακή βία ένα από τα συχνότερα στρεσογόνα και τραυματικά γεγονότα με σημαντικές επιπτώσεις στην συναισθηματική αλλά και σωματική ανάπτυξη των παιδιών5.
Η έκθεση σε τραυματικά γεγονότα, όπως η οικογενειακή βία και η δυσλειτουργία της οικογένειας κατά την περίοδο της παιδικής ηλικίας, συνδέεται με την εμφάνιση κάποιων εκ των κυριοτέρων ασθενειών στην ενήλικη ζωή.
Ενδεικτικά συμπτώματα του στρες στα παιδιά
Η έκθεση του παιδιού στο στρες, πυροδοτεί μια σειρά από νευροφυσιολογικές αντιδράσεις οι οποίες στο άμεσο στρες δύναται να επανέλθουν στο φυσιολογικό, στις περιπτώσεις του χρόνιου και παρατεταμένου στρες οι αλλαγές αυτές μπορεί να είναι μη αναστρέψιμες7.
Το στρες μπορεί να επηρεάσει τα παιδιά και σε επίπεδο ανάπτυξης . Κατά την εμβρυϊκή περίοδο το στρες της μητέρας που βιώνει μετά τη γέννηση ή και κατά την φάση της εντατικής συναπτογένεσης, περίοδο κατά την οποία ο εγκέφαλος είναι ιδιαίτερα ευαίσθητος σε εξωγενείς επιδράσεις όπως το στρες, προκαλώντας ακόμα και μη αναστρέψιμες αλλαγές. Η εγκεφαλική ωρίμανση παίζει σημαντικό ρόλο στη μετέπειτα συνολική υγεία, αλλά και στην ικανότητα της μάθησης και της συμπεριφοράς, για το λόγο αυτό είναι αναγκαίο να αποφεύγονται εξωτερικοί παράγοντες που μπορούν να την εμποδίσουν, όπως του στρες. Οι πρώιμες εμπειρίες των παιδιών και η πρόωρη έκθεση σε στρεσογόνα γεγονότα ζωής, μπορεί να επιδράσει στην συχνότητα εμφάνισης νοσημάτων από το αναπνευστικό, αλλά και στην γενικότερη καλή ανοσοποιητική λειτουργία8,9. Η έκθεση σε άμεσα στρεσογόνα γεγονότα ζωής, σε συνδυασμό με την έκθεση στο χρόνιο στρες, αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης κρίσεων άσθματος σε παιδιά με σχετικό ιστορικό10. Το στρες που σχετίζεται με τη σχολική πίεση και τα οικονομικά της οικογένειας έχει μεγαλύτερη επιρροή στα παιδιά απ’ ότι πιστεύουν οι γονείς.
Το στρες φαίνεται ότι μπορεί να επηρεάσει:
Μέθοδοι διαχείρισης και αντιμετώπισης του στρες στα παιδιά
Στην αντιμετώπιση του στρες των παιδιών τον σημαντικότερο ρόλο τον διαδραματίζει ο γονέας. Οι επιλογές των γονέων ή οι οικογενειακές και κοινωνικές συνθήκες που έχουν δημιουργήσει αποτελούν βασικό παράγοντα στρες για το παιδί. Η αντιμετώπιση του στρες στην παιδική ηλικία, απαιτεί τη συνεργασία των γονέων και του ευρύτερου οικογενειακού περιβάλλοντος και της ομάδας των ειδικών, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες του κάθε παιδιού και αποφεύγοντας τον στιγματισμό του παιδιού ως παιδί που ασθενεί ή είναι «προβληματικό» δεν πρέπει να βάζουμε ταμπέλα.
Πως μπορεί να βοηθήσει ο γονέας .
Αϊβουζίδη Μαρία – Κοινωνική Λειτουργός
Βιβλιογραφία
1. Julie L. Gerberding, , Henry Falk, Ileana Arias, W. Rodney Hammond, Natalie C. Audage, (2008 )The Effects of Childhood Stress on Health Across the Lifespan is a publication of the National Center for Injury Prevention and Control of the Centers for Disease Control and Prevention.
2. Relier J. P. (2001).Influence of Maternal Stress on Fetal Behavior and Brain Development. Biology of the Neonate, 79 (3-4):168-171
3.Schuster et al., (2001). A National Survey of Stress Reactions after the September 11, 2001, Terrorist Attacks. The New England Journal of Medicine, 345(20): 1507-1512)
4.Post-traumatic stress reactions in children after the 1988 Armenian earthquake.R S Pynoos, A Goenjian, M Tashjian, M Karakashian, R Manjikian, G Manoukian, A M Steinberg and L A Fairbanks BJPsyc
5. Costello, Alaattin Erkanli, John A. Fairbank, Adrian Angold (2002).The prevalence of potentially traumatic events in childhood and adolescence. Journal of Traumatic Stress, 15(2):99-112.
6. The United Nations Children’s Fund (UNICEF), 2006. Behind Closed Doors: The Impact of Domestic Violence on Children. Διαθέσιμο στο: http://www.violencestudy.org
7.Sandberg S. (2007)Childhood stress. In Fink G (ed), Stress encyclopedia. Elsevier Inc.
8.W T Boyce, M Chesney, A Alkon, J M Tschann, S Adams, B Chesterman, F Cohen, P Kaiser, S Folkman and D Wara(1995). Psychobiological creactivity to stress and childhood respiratory illness: Results of two prospective studies. Psychosomatic Medicine 57:411–426.
9. Boyce WT, Chesterman EA, Martin N, Folkman, S(1993) Immunologic changes occurring at kindergarten entry predict respiratory illnesses after the Loma Prieta earthquake. Journal of Developmental & Behavioral Pediatrics 14:296–303
10. Seija Sandberg, James Y Paton, Sara Ahola Donna C McCann David McGuinness, Clive R Hillary, Hannu Oja (2000). The role of acute and chronic stress in asthma attacks in children. The Lancet, 356 (9234): 982-987
11. Eve Brotman Band and John R. Weisz (1988) How to feel better when it feels bad: children’s perspective on coping with every day’s stress. Developmental Psychology,24: 247-253
by Αντικλείδι , http://antikleidi.wordpress.com
Συναφές:
Ο γυρισμός των παιδιών στο σχολείο και το στρες που βιώνουν
Τα λάθη βελτιώνουν την ικανότητα μάθησης των παιδιών.
Μυστικά από το Παρίσι, για την ανατροφή των παιδιών
Δέκα γερές προκλήσεις για κάθε γονιό
Ο εγκέφαλος του μωρού δεν είναι μια λευκή κόλλα.
Τα σημαντικότερα επιστημονικά ευρήματα του 2011 για την ανατροφή των παιδιών
Μήπως χρειάζονται καλύτεροι γονείς;
10 Δραστηριότητες που βοηθούν τα παιδιά σας να γίνουν εξυπνότερα
Επίσης στη βιβλιοθήκη μας : Ανατροφή/Ψυχολογία παιδιών θα βρείτε αρκετά άρθρα
Ένα από τα μεγαλύτερα παράδοξα της σύγχρονης επιστήμης είναι ότι ενώ συνθέτει μια ηγεμονική κουλτούρα,…
Από όλες τις προφητικές γνώσεις που μπορεί να βρει κανείς στο κλασικό μυθιστόρημα του Όργουελ,…
Το 1784, σε ένα δοκίμιό του με τίτλο αυτή την ερώτηση: "Was ist Aufidarung?", ο…
Υπάρχουν δύο απαραίτητα στοιχεία για τη γνώση: το υποκείμενο της γνώσης (ο γνωρίζων, ή ο…
Ένα μικρό αφιέρωμα στον συγγραφέα και ψυχολόγο Daniel Kahneman που διακρίθηκε για το έργο του…
Για κάποιους είναι τόσο εύκολο να ερωτευτούν με μια ιδέα όσο και έναν άνθρωπο. Οι…