Η μεγάλη πρόκληση της Αφρικής

Για την ελληνική οικονομία και την εξωστρέφειά της η Μαύρη Ήπειρος, ίσως να αποτελεί, από πολλές πλευρές, μία σημαντική ευκαιρία.Είναι Τρίτη 20 Μαΐου 2010. Οι απόφοιτοι του πανεπιστημίου Χάρβαρντ έχουν προσκαλέσει την κυρία Νγκόζι Οκονζαλούελα, γενική διευθύντρια της Παγκόσμιας Τράπεζας και πρώην υπουργό Εξωτερικών και Οικονομικών της Νιγηρίας, για μία ομιλία, δεδομένου ότι είναι και μέλος της Ένωσής τους.


Η κυρία Οκονζαλούελα ξεκινά την ομιλία της με ένα ερώτημα: «Ποια είναι η οικονομία που ζυγίζει πάμπολλα δισεκατομμύρια δολάρια, αναπτύχθηκε πολύ πιο γρήγορα από τη Βραζιλία και την Ινδία από το 2000 έως το 2010, και κατά τις προβλέψεις του ΔΝΤ μέχρι το 2015 θα έχει προοδεύσει περισσότερο από τη Βραζιλία; Η απάντηση θα σάς εκπλήξει. Η οικονομία αυτή είναι της υποσαχάριας Αφρικής».

Πράγματι, αρκετοί παριστάμενοι δεν κρύβουν την έκπληξή τους και ετοιμάζουν τις ερωτήσεις τους, ακούγοντας την πρώην υπουργό και συνάδελφό τους να προσθέτει: «Η Αφρική δεν είναι μόνον φυλετικοί πόλεμοι, επαναλαμβανόμενοι λιμοί κα αυξημένη παιδική θνησιμότητα. Είναι και εντυπωσιακά οικονομικά και άλλα επιτεύγματα. Νοτίως του Σαχέλ, η ήπειρος γνωρίζει πλήρη και πολύπλευρη ανάπτυξη…».

Την άποψη αυτή επιβεβαίωσε πανηγυρικά στις 6 Αυγούστου 2012 στο Γιοχάνεσμπουργκ της Νοτίου Αφρικής και η Αμερικανίδα υπουργός Εξωτερικών, Χίλαρι Κλίντον, λέγοντας: «Είμαστε μάρτυρες μιας τεράστιας οικονομικής ανάπτυξης, με επτά από τις δέκα οικονομίες που αναπτύσσονται ταχύτερα στον κόσμο να είναι αφρικανικές». Με τα λόγια αυτά, η Αμερικανίδα ΥΠΕΞ ενθάρρυνε τους συμπατριώτες της επενδυτές, που είναι τρίτοι στη Νότιο Αφρική, να ενισχύσουν την παρουσία τους συμμετέχοντας σε τεράστιες δημοπρασίες έργων, που καλύπτουν την ενέργεια, τις μεταφορές και τις τεχνολογίες της πληροφορίας. Εμμέσως δε πλην σαφώς, η κυρία Χ. Κλίντον άφηνε να υπονοηθεί ότι αυτός ήταν και ο μόνος τρόπος να ανακοπεί η απίθανη, μέχρι στιγμής, κινεζική διείσδυση στη Μαύρη Ήπειρο.

Η Αφρική, από κάθε άποψη είναι μία εντυπωσιακά αναπτυσσόμενη ήπειρος -όχι, όμως, χωρίς σημαντικές διαφορές και σοβαρά προβλήματα. Γι αυτό και οι όποιες πρωτοβουλίες πρόσβασης στην οικονομική αυτή οντότητα απαιτούν μελέτη και γνώση των συνθηκών που επικρατούν. Διότι, ανάμεσα στη Σαχάρα και το Ακρωτήρι της Καλής Ελπίδας στο νότο, δεν υπάρχει μία Αφρική, υπάρχουν πολλές. Και, όπως, στην Ευρώπη, η Φινλανδία δεν μοιάζει με την Ισπανία, το Σαχέλ διαφέρει από τη Νότιο Αφρική. Τις διαφορές αυτές εντοπίζει κανείς τόσο στους ρυθμούς ανάπτυξης όσο, βέβαια, και στην ταχύτητα των τεχνολογικών και κοινωνικών μετασχηματισμών.

Στο πλαίσιο αυτό, όπως τονίζει ο κ. Σωτήρης Μουσούρης, πρόεδρος του Ελληνο-Αφρικανικού Επιμελητηρίου και πρώην αναπληρωτής γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, σήμερα υπολογίζεται ότι 350 εκατομμύρια Αφρικανοί διαθέτουν πλέον μέσο εισόδημα που ξεπερνά τα 2.600 δολάρια το χρόνο. «Οι εικόνες των παιδιών που πεινούν σε μία ήπειρο που υποφέρει από αυταρχικά καθεστώτα και βίαιες συγκρούσεις αφορούν λίγες χώρες και ορισμένες περιοχές της ηπείρου. Υπάρχει και μια άλλη Αφρική, αποτελούμενη από πολυτελή γραφεία σε ουρανοξύστες και από δρόμους που ασφυκτιούν από την κυκλοφορία», τονίζει ο κ.Σωτ.Μουσούρης, ο οποίος έχει και τεράστια εμπειρία από την αφρικανική πραγματικότητα.


Μία πραγματικότητα, εξάλλου, η οποία, πέρα από τις ξεκάθαρα οικονομικές διαστάσεις της, έχει κα πολιτικές προεκτάσεις. Έτσι, ο επίσης εξοικειωμένος με τα αφρικανικά θέματα καθηγητής Διεθνών Σχέσεων, Αστέρης Χουλιάρας επισημαίνει ότι οι σημερινοί Αφρικανοί ηγέτες δεν έχουν καμία σχέση με τις καρικατούρες του Μποκάσα και του Ίντι Αμίν Νταντά. Η πλειονότητα των Αφρικανών προέδρων σήμερα έχει εκλεγεί δημοκρατικά. Σύμφωνα με σχετική μελέτη του Freedom House, το 1977 μόνον 3 από τις 53 χώρες της Αφρικής μπορούσαν να κατηγοριοποιηθούν ως «ελεύθερες».

Το 2007 ο αντίστοιχος αριθμός ήταν 22, ενώ ο αριθμός των «μη ελεύθερων χωρών» μειώθηκε από 25 σε 15. Σε αντίθεση με το παρελθόν, οι Αφρικανοί πρόεδροι εγκαταλείπουν την εξουσία όταν ηττώνται στις εκλογές. Και οι περισσότεροι ηγέτες της ηπείρου έχουν σπουδάσει σε δυτικά πανεπιστήμια, είναι πραγματιστές και δεν θεωρούν πλέον τους ξένους ως υπεύθυνους όλων των προβλημάτων τους.

Αντίθετα, όπως τονίζει ο Γάλλος ερευνητής του Γαλλικού Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων, Υβ Μοντενέ, αρκετοί είναι πλέον στην Αφρική αυτοί που αναγνωρίζουν και τις θετικές πλευρές της δυτικής αποικιοκρατίας. «Η ψυχροπολεμική λογική και τα στερεότυπα που αυτή υπαγόρευε στο παρελθόν σταδιακά εκλείπουν από την Αφρική. Μεγάλο κομμάτι των Αφρικανών θέλει να γνωρίσει τα δυτικά επίπεδα ανάπτυξης και ευημερίας, διατηρώντας βέβαια την ταυτότητά του και τις παραδόσεις του», τονίζει ο κ. Υβ Μοντενέ, συγγραφέας επίσης του βιβλίου «Ο Μύθος του Χάσματος Βορρά-Νότου».

Όπως υπογραμμίζεται σε μία διεξοδική μελέτη της γνωστής εταιρείας συμβούλων και ερευνών McKinsey, το συνολικό ΑΕΠ της Αφρικής το 2010 ξεπέρασε το 1,6 τρισεκατομμύριο δολάρια, ήταν το ίδιο με τα αντίστοιχα της Βραζιλίας και της Ρωσίας, οι δε εκτιμήσεις για το 2012 το ανεβάζουν στο 1,8 τρισεκατομμύριο δολάρια. Ωστόσο, επισημαίνεται ότι αυτή η εντυπωσιακή επίδοση, αφ’ ενός, δεν είναι η ίδια για όλες τις αφρικανικές χώρες και, αφ’ ετέρου, οφείλεται και στην άνοδο των τιμών του πετρελαίου και ζωτικών πρώτων υλών, η συμμετοχή των οποίων στο συνολικό αφρικανικό ΑΕΠ φθάνει το 32%.

Πέρα, όμως, από τον παράγοντα αυτόν, σημαντικό ρόλο στην αφρικανική ανάπτυξη παίζουν οι ιδιωτικοποιήσεις που γίνονται στις χώρες-ατμομηχανή της αφρικανικής οικονομίας -ορισμένες από τις οποίες, παρά την κρίση, φέτος θα φθάσουν μέχρι και 8% ρυθμό ανάπτυξης (Νιγηρία, Γκάνα, Μοζαμβίκη, κ.α.). Έτσι, ισχυρή άνοδο γνωρίζουν στην Αφρική το λιανεμπόριο, οι τηλεπικοινωνίες, οι μεταφορές και η γεωργία. Οι ρυθμοί ανάπτυξης στους τομείς αυτούς επιτρέπουν και την άνοδο της παραγωγικότητας, η οποία έχει ανοδικό ρυθμό 2,6% το χρόνο.

Όμως, το σοβαρό πρόβλημα της γειτονικής μας ηπείρου είναι ότι σήμερα διαθέτει 500 εκατομμύρια ενεργό πληθυσμό, που το 2040 θα ξεπερνά το 1,1 δισεκατομμύριο. Πρόκειται για μία δημογραφική και κοινωνική βόμβα, η οποία αφορά άμεσα και πολύ σοβαρά την Ευρώπη και τις γειτονικές με τη Μαύρη Ήπειρο χώρες της.

Την ίδια περίοδο, όμως, υπολογίζεται ότι η αφρικανική μεσαία τάξη θα ξεπερνά και αυτή τα 600 δισεκατομμύρια καταναλωτές, που θα έχουν πάνω από 5.000 δολάρια κατά κεφαλήν εισόδημα. Συνεπώς, επισημαίνει η έκθεση της McKinsey, μια μεγάλη πρόκληση για τις αφρικανικές κυβερνήσεις είναι ήδη η οικοδόμηση ενός αξιόπιστου τομέα παροχής υπηρεσιών στους κλάδους της υγείας, της εκπαίδευσης και της ασφάλισης, που είναι και αυτοί που δημιουργούν θέσεις εργασίας. ’νοδο θα γνωρίσουν επίσης οι κλάδοι της βιομηχανίας τροφίμων-ποτών και των κατασκευών, οι οποίοι ήδη ενισχύονται με επενδυτικά κέντρα προκειμένου να καλύπτουν τις ανάγκες της εσωτερικής αγοράς, περιορίζοντας αθρόες εισαγωγές.

Στους τομείς αυτούς θα μπορούσε να εκδηλωθεί και η ελληνική επιχειρηματικότητα, η οποία, για την ώρα, ελάχιστη σημασία δίνει στην Αφρική. Όπως υποστηρίζει ο κ. Σωτ. Μουσούρης, παρά την έλλειψη αποικιακού παρελθόντος και παρά την ύπαρξη δραστήριων ελληνικών κοινοτήτων, η ελληνική παρουσία στην Αφρική είναι εξαιρετικά περιορισμένη. Το εμπόριο είναι ασήμαντο και οι ελληνικές επενδύσεις ελάχιστες. Αντίθετα από εμάς, οι γείτονές μας κινούνται ταχύτερα. Για παράδειγμα, σε μία πρόσφατη τουρκο-αφρικανική συνάντηση κορυφής, η ’γκυρα ανακοίνωσε ότι θα διπλασιάσει την τουρκική παρουσία στην ήπειρο, ανοίγοντας 15 νέες πρεσβείες και προωθώντας μεγάλες επενδύσεις, αρκετές από τις οποίες έχουν ήδη δρομολογηθεί.

Παράλληλα, όπως διαπιστώσαμε από τα τουρκικά στατιστικά στοιχεία, οι τουρκικές εξαγωγές προς την Αφρική σχεδόν τετραπλασιάστηκαν, από το 2000 έως το 2010, και σήμερα ξεπερνούν το 1,3 δισεκατ. δολάρια -δηλαδή, είναι υπερδεκαπλάσιες των αντίστοιχων ελληνικών, αφαιρουμένης της βόρειας Αφρικής. Με άλλα λόγια, οι εξαγωγές μας προς την Αφρική, εκτός της βόρειας, φθάνουν τα 122 εκατ. ευρώ και η φετινή πορεία τους είναι πτωτική.

Εντούτοις, ευκαιρίες υπάρχουν -αλλά απουσιάζουν η πληροφόρηση και η πρόκληση ενδιαφέροντος. Κατά κανόνα, στην Ελλάδα οι ειδήσεις για την Αφρική συνήθως εστιάζονται στην πείνα, το αίμα και τον πόνο. Λείπουν οι αναφορές από τα ΜΜΕ στις ελληνο-αφρικανικές σχέσεις, πέρα από σύντομες σποραδικές αναφορές σε ανθρωπιστικές δραστηριότητες Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων. Σπάνια η πολιτική μας ηγεσία επισκέπτεται -με την εξαίρεση της Νοτίου Αφρικής- κάποια χώρα της υποσαχάριας Αφρικής, ενώ για πολλούς διπλωμάτες οι πρεσβείες στην Αφρική θεωρούνται τόποι εξορίας. Για τους περισσότερους Έλληνες επιχειρηματίες η ήπειρος είναι terra incognita.

Ωστόσο, η Αφρική δεν έχει παραμείνει η ίδια. Αντίθετα, έχει αλλάξει πολύ και προς το καλύτερο. Η εικόνα της «μαύρης ηπείρου των δικτατόρων, της φτώχειας και του έιτζ δεν είναι πια ακριβής. «Στη σημερινή φάση της ανάπτυξης που γνωρίζουν οι περισσότερες χώρες της Αφρικής, είναι μία πολύ καλή στιγμή για να μπουν οι Έλληνες στην Αφρική.

Η δημοκρατία έχει αναπτυχθεί, η οικονομία της είναι δυναμική, η μεσαία τάξης της αυξάνεται, γίνονται έργα υποδομής. Θα ήταν ευκαιρία για τις ελληνικές κατασκευαστικές εταιρείες -η Αγκόλα, λόγου χάρη, εκτελεί τώρα μεγάλα τέτοια προγράμματα», τονίζει ο κ. Σωτήρης Μουσούρης, «και, κυρίως, οι Έλληνες έχουν καλό όνομα στην περιοχή» -και στην περίπτωση αυτή το όνομα αποτελεί πολύτιμη άυλη αξία.

ΑΘΑΝ. Χ. ΠΑΠΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΣ  

Πηγή : ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗΣ

by Αντικλείδι , http://antikleidi.wordpress.com

Σχετικά άρθρα

Η ηθική υπεράνω του συμφέροντος 

Αρχισε η ομοσπονδιοποίηση της Ευρώπης; 

Συγκλονιστικά στοιχεία για την οικονομική ανισότητα στην Αμερική 

Γιατί η Κίνα δεν θα γίνει παγκόσμια υπερδύναμη

Σχετικά Άρθρα

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -