Τα εμπόδια της σκέψης

Επιτρέψτε μου να μιλήσω για το γκρι. Όχι για το  μαύρο ή το άσπρο. Το καλό ή το κακό. Την αλήθεια ή το ψέμα. To ναι ή το όχι.

Επιτρέψτε μου να μιλήσω για το ίσως. Για το περίπου. Για το νομίζω.

Δεν αισθάνομαι άνετα να μιλήσω για το γκρι, από φόβο μήπως θεωρηθώ ιδιόρρυθμος. Αναποφάσιστος. Χωρίς αρχές. Αλλά τον τελευταίο καιρό, φαίνεται σαν να είμαστε περικυκλωμένοι από παντογνώστες, και δεν είναι ωραίο αυτό.

Μας περιβάλλουν άνθρωποι που είναι τόσο σίγουροι για την αλήθεια τους, ώστε είναι πρόθυμοι να ζωστούν με βόμβες και να ορμήξουν μέσα σε μέρη γεμάτα από κόσμο. Ακόμα και να ρίξουν αεροπλάνα πάνω σε πύργους.

Υπάρχει μεγάλη ένταση γύρω μας, πάρα πολλοί άνθρωποι είναι βέβαιοι ότι ο Θεός είναι με το μέρος τους. Πάρα πολύ μεγάλη βεβαιότητα, με κεφάλαιο “Β”.

Γιατί λοιπόν ο κόσμος φαίνεται γκρι σε εμένα; Άλλωστε μεγάλωσα παραδοσιακά, και διδάχτηκα την απόλυτη αλήθεια.

Όμως μελετώ την επιστήμη, καθώς και την ιστορία, και την φιλοσοφία της επιστήμης. Ανακάλυψα την αλήθεια με μικρό “α”. Την αλήθεια όπως εξελίσσεται. Συνάντησα ανθρώπους που διαμόρφωσαν τις  πεποιθήσεις τους με βάση τις εμπειρίες τους και το περιβάλλον τους, όμως άλλαξαν απόψεις όταν οι αλήθειες τους  απέτυχαν στο τεστ.

Όταν μια ομάδα Άγγλων ίδρυσε την πρώτη σύγχρονη επιστημονική κοινωνία τον 17ο αιώνα, είχαν ως σύνθημα τους, “Μην ακούτε τα λόγια κανενός.” Πίστευαν πως ο μόνος αξιόπιστος οδηγός για την αλήθεια ήταν τα δεδομένα των αισθήσεων. Όμως ακόμα και οι αισθήσεις μπορεί να μας απατούν. Αυτός είναι ο λόγος που αγκάλιασαν στην συνέχεια την πειραματική μέθοδο. Επαναληψιμότητα. Οι παρατηρήσεις να μπορούν να επαναληφθούν από τον καθένα, και να δίνουν πάντα το ίδιο αποτέλεσμα.

Πολλοί άνθρωποι σκέφτονται την επιστήμη ως ένα πεδίο γνώσης – η γενετική θεωρία  της ασθένειας, η εξέλιξη μέσω της φυσικής επιλογής, οι νόμοι του Νεύτωνα, τέτοιων ειδών πράγματα. Λοιπόν, ναι, είναι. Αλλά όλα αυτά έχουν κάποιο βαθμό βεβαιότητας. Για να το πούμε πιο ουσιαστικά, η επιστήμη είναι τρόπος σκέψης. Ένας τρόπος σκέψης που απορρίπτει τις απόλυτες απόψεις.

Φυσικά, κανείς δεν μπορεί να χτίσει γνώση πάνω σε μια θάλασσα αβεβαιότητας. Για να είναι χρήσιμο ένα σύστημα γνώσης πρέπει να οικοδομηθεί πάνω σε κάποιες βεβαιότητες. Για να κάνει κάποιος μια επιστημονική εργασία, πρέπει να ξεκινήσει βασιζόμενος σε ακλόνητες πεποιθήσεις. Αλλά κάθε καλός επιστήμονας πρέπει να είναι  ανοικτός σε οριακές μεταβολές, και οριακά ανοιχτός σε ριζικές αλλαγές.

Η λογική του μαύρο-άσπρου είναι εύκολη. Μας απαλλάσσει από το βάρος της σκέψης και της μάθησης, μας αποτρέπει να βιώσουμε το διαφορετικό. Το γκρίζο είναι πιο δύσκολο – αλλά είναι η μεγάλη ελπίδα του πλανήτη για έναν πολιτισμένο μέλλον.

 του Chet Raymo, καθηγητή στο Κολλέγιο Stonehill στη Μασαχουσέτη, και συγγραφέα πολλών επιστημονικών βιβλίων.

by Αντικλείδι , http://antikleidi.wordpress.com

Συναφές: 

Η επιστήμη του γιατί δεν πιστεύουμε την επιστήμη.

Εγχειρίδιο Βλακείας 

Ο ζουρλομανδύας των στερεοτύπων

Μας τυφλώνουν οι διαμορφωμένες πολιτικές πεποιθήσεις μας

Είμαστε πολύ κουρασμένοι για να σκεφτόμαστε ορθολογικά;