Ο Dr. Manhattan και τα στοιχειώδη σωματίδια της ύλης

Κυρίες και κύριοι: Godman! Ο πιό παντοδύναμος υπερήρωας που έχει εμφανιστεί ποτέ σε κόμικς! Με μία μόνο σκέψη του μπορεί να αναδιοργανώσει ολόκληρο το σύμπαν από τη γέννησή του ώστε να λύσει το παραμικρό πρόβλημα που εμφανίζεται μπροστά του. Αλλά το θέμα μας απόψε δεν είναι η θεολογία αλλά η επιστήμη, οπότε θα πρέπει να περάσουμε στον δεύτερο πιό παντοδύναμο υπερήρωα που έχει εμφανιστεί σε κόμικς: τον Δρ. Μανχάταν.

Ο Δρ. Μανχάταν, κατα κόσμο Jon Osterman, είναι ένας ιδιάζων υπερήρωας. Είναι ένας φυσικός ο οποίος, σε αντίθεση με το στερεότυπο των τρελών επιστημόνων ή εκδικητικών μεγαλοφυών, απλά ενδιαφέρεται στο να μάθει πως λειτουργεί η φύση. Δεν τον νοιάζει η παγκόσμια κυριαρχία, ο πλούτος ή το να καταδιώκει εγκληματίες. Η ίδια η σωτηρία της ανθρωπότητας είναι κάτι που καταφέρνει να του υποκινήσει κάποιο ενδιαφέρον μόνο όταν αντιλαμβάνεται ότι η πολυπλοκότητα της ανθρώπινης σκέψης μπορεί είναι εξίσου ενδιαφέρουσα με την πολυπλοκότητα των φυσικών συστημάτων. Σε όλα αυτά είναι μία ρεαλιστική αποτύπωση του επιστημονικού μυαλού.

Πως έγινε παντοδύναμος; Βρέθηκε στο λάθος άκρο ενός επιταχυντή και ακυρώθηκε το ‘εσωτερικό του πεδίο’. Δεν υπάρχει ως έννοια ένα τέτοιο πεδίο στη φυσική, υπάρχουν όμως οι ισχυρές πυρηνικές δυνάμεις, που ευθύνονται για τη συγκράτηση των πρωτονίων στους πυρήνες των ατόμων. Τα πρωτόνια είναι φορτισμένα θετικά, οπότε όταν πλησιάζουν δύο κοντά απωθούνται όπως τα δύο άκρα ίδιας πολικότητας ενός μαγνήτη. Σε πολύ μικρές αποστάσεις, όμως, εμφανίζει την επίδρασή της η ισχυρή δύναμη, που είναι εκατό φορές πιό ισχυρή από αυτή της ηλεκτρομαγνητικής άπωσης, και τα συγκρατεί μαζί σε έναν πυρήνα. Αν υπήρχε κάποιος τρόπος να ακυρωθεί αυτή η δύνάμη, όπως ακυρώνεται ένα ηλεκτρομαγνητικό κύμα από ένα άλλο αντίθετο, τότε θεωρητικά όλα τα άτομα του ατυχή κυρίου Osterman θα αποσυντίθεντο στα στοιχειώδη σωματίδια από τα οποία απαρτίζονται. Έτσι και έγινε στην ιστορία, όμως η ηλεκτρομαγνητική δύναμη παρέμεινε ανεπηρρέαστη, και έτσι η σκέψη του φυσικού κατάφερε κάπως να επιβιώσει και να επανασυναρμολογήσει το σώμα του από όλα τα συστατικά του στοιχεία, αλλά με εξαιρετικά βελτιωμένο τρόπο.

Ο Δρ. Μανχάταν ανέπτυξε την ικανότητα να μεταχειρίζεται κατά βούληση την ύλη και την ενέργεια του περιβάλλοντός του. Μπορεί να τηλεμεταφέρεται, να περνάει μέσα από τοίχους, να προβλέπει το μέλλον, καταλλήγει να έχει σχεδόν όλες τις ιδιότητες που οι άνθρωποι προσδίδουν στους θεούς. Μα πως είναι δυνατόν όλα αυτά;

Στο ατομικό επίπεδο, τα σωματίδια δεν κινούνται με μηχανιστικό τρόπο, όπως έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε τα πράγματα στην ανθρώπινη κλίμακα. Ένα ηλεκτρόνιο δεν γυρίζει γύρω από τον πυρήνα του σε κυκλική τροχιά, όπως μαθαίνουμε στο λύκειο. Αυτό καταρρίφθηκε γύρω στη δεκαετία του 1920. Πλέον ξέρουμε ότι τα ηλεκτρόνια υπάρχουν σαν ένα νέφος πιθανότητας γύρω από τον πυρήνα, όπου μπορούν να βρίσκονται οποιαδήποτε στιγμή οπουδήποτε, φτάνει αυτό να είναι αρκετά πιθανό. Αν στη μέση αυτού του νέφους πιθανότητας υπάρχει κάποιο εμπόδιο, κάτι που θα σταματούσε ένα ηλεκτρόνιο αν απλά κινούνταν μηχανιστικά προς αυτό, τότε μπορεί απλά να εμφανιστεί από πίσω του, υπερβαίνοντας το. Αυτό το φαινόμενο λέγεται κβαντικό τούνελ, και είναι λιγότερο εξωτικό από όσο ίσως νομίζετε, αφού χρησιμοποιείται ευρέως στη λειτουργία των ηλεκτρονικών μας. Όλα τα σωματίδια έχουν κάποια απροσδιοριστία στη θέση τους, αλλά αυτή δρα σε τόσο μικρές κλίμακες που δεν μπορεί να είναι ορατή σε καθημερινές καταστάσεις. Αν, όμως, μπορούσε με τεχνητό τρόπο να δημιουργηθεί η τεράστια απιθανότητα όλα τα άτομα ενός σώματος να βρεθούν σε ένα άλλο μέρος, πολλά μέτρα μακριά από το αρχικό, τότε θα είχαμε τηλεμεταφορά. Αυτό είναι ανέφικτο για την πρακτική αλλά και θεωρητική φυσική μας, αλλά όχι, πιθανότατα, για τον Δρ. Μανχάταν.

Ο Δρ. προβλέπει το μέλλον. Ένα ον που μπορεί να πασπατέψει τις καταστάσεις θέσης και ορμής όλων των σωματιδίων ενός ανθρώπινου σώματος, θα έχει και όλες τις πληροφορίες που του χρειάζονται για τη μελλοντική τους εξέλιξη, εντός κάποιας αβεβαιότητας. Στο βαθμό που οι πράξεις μας είναι αποτέλεσμα αντιδράσεων σε εξωτερικές συνθήκες με βάση προκαθορισμένα υποσυνείδητα αντανακλαστικά, μπορούμε να είμαστε προβλέψιμοι. Το ίδιο και το υπόλοιπο σύμπαν, αλλά με δύο εξαιρέσεις. Η μία είναι οι πυρηνικές αντιδράσεις. Οι διασπάσεις πυρήνων γίνονται με καθαρά πιθανοκρατικό τρόπο, οπότε για κάθε συγκεκριμένο πυρήνα δεν μπορεί να είναι γνωστό το πότε θα διασπαστεί. Ο Δρ., όταν δεν μπορεί να διακρίνει καθαρά το μέλλον, αναφέρει ότι ενδεχομένως να είναι λόγω πυρηνικού πολέμου. Η άλλη είναι ταχυόνια, φανταστικά σωματίδια που τρέχουν γρηγορότερα από το φως. Χάρη σε αυτή την ιδιότητα, η ανταλλαγή τους μεταξύ δύο πομπών που ταξιδεύουν με μεγάλη σχετική ταχύτητα μπορεί, όπως προκύπτει από την Ειδική Θεωρία Σχετικότητας, να έχει ως αποτέλεσμα αυτά να ταξιδεύουν πίσω στο χρόνο. Αυτά μπερδεύουν τις αισθήσεις του Δόκτορα, όπως θα μπέρδευαν και κάθε φυσικό, μιά και καταργούν την αιτιότητα. Παρά τις προσπάθειές μας, όμως, δεν έχουμε παρατηρήσει ακόμα ταχυόνια στο πραγματικό μας σύμπαν, οπότε, για την ώρα τουλάχιστον, η ροή του χρόνου είναι ασφαλής και η πραγματικότητα είναι, εντός των περιορισμένων παρατηρησιακών δυνατοτήτων μας, προβλέψιμη. Εντός των λιγότερο περιορισμένων παρατηρησιακών δυνατοτήτων του Δρ. Μανχάταν, ακόμα περισσότερο