Επίχαρμος – μια λύση από την αρχαία Ελλάδα για την αποποίηση του χρέους

Τις πρώτες δεκαετίες του 5ου πχ αιώνα ο Επίχαρμος έγραψε ένα θεατρικό έργο με φιλοσοφικά πρώιμη πλοκή.

Κάποιος πλησιάζει έναν άνθρωπο για να πληρώσει το μερίδιο συμμετοχής του σ ένα επικείμενο συμπόσιο. Καθώς αυτός δεν έχει χρήματα καταφεύγει σ ένα γρίφο:

Αν έχεις έναν ορισμένο αριθμό χαλικιών και προσθέσεις ή αφαιρέσεις ένα χαλίκι, θα έχεις τον ίδιο αριθμό χαλικιών?

Όχι, αποκρίνεται ο πιστωτής.

Ή, πάλι , αν έχεις ένα ορισμένο μήκος από έναν πήχη και προσθέσεις ή αφαιρέσεις λίγο , θα εξακολουθήσει να υπάρχει το ίδιο μήκος?

Όχι, αποκρίνεται ο πιστωτής.

Τότε ο οφειλέτης προκαλεί τον πιστωτή να σκεφτεί τους ανθρώπους με τον ίδιο τρόπο. Οι άνθρωποι αλλάζουν διαρκώς, κάποιοι μεγαλώνουν , κάποιοι μικραίνουν.

Εφόσον αυτό ισχύει τόσο για τον πιστωτή όσο και για τον οφειλέτη, κανείς τους δεν είναι ο ίδιος που ήταν χθες ή που θα είναι στο μέλλον. Ο πιστωτής συμφωνεί με τούτη τη φιλοσοφική άποψη.

Τότε ο οφειλέτης καταλήγει θριαμβευτικά στο συμπέρασμα ότι δεν οφείλει τίποτα !!

Στο κάτω κάτω , δεν είναι εκείνος που συμφώνησε να πληρώσει συμμετοχή. Ο άνθρωπος εκείνος χάθηκε. Ούτε και θα είναι ο ίδιος που θα απολαύσει το συμπόσιο. Ο άνθρωπος εκείνος δεν υπάρχει ακόμη…

Ο πιστωτής δεν ξέρει τι να πει. Τελικά χτυπάει τον οφειλέτη. Χάνοντας την ισορροπία του από το χτύπημα, ο οφειλέτης διαμαρτύρεται θυμωμένος για την επίθεση.

Ο πιστωτής εκφράζει την συμπάθεια του , αλλά εξηγεί ότι δεν είναι ο ίδιος άνθρωπος που τον χτύπησε!!

Ποια προκείμενη θα έπρεπε να αρνηθεί ο πιστωτής? Αν αρνηθεί ότι ο οφειλέτης είναι πανομοιότυπος με την συλλογή των μερών που τον απαρτίζουν, τότε ο πιστωτής θα πρέπει να πει ότι υπάρχουν δύο πράγματα στον ίδιο τόπο την ίδια χρονική στιγμή: ο πιστωτής και η συλλογή των μορίων. Αυτό μοιάζει με διπλωπία. Τι εμποδίζει τη συλλογή των μορίων να είναι ένα αυτοτελές πρόσωπο? Η «απλή συλλογή» μοιάζει με άνθρωπο , περπατάει σαν άνθρωπος, μιλάει σαν άνθρωπος.

Σύμφωνα με την απλολογική ουσιοκρατία , κάθε μέρος ενός αντικειμένου είναι ουσιώδες γι αυτό. Ο αριθμός των αντικειμένων μπορεί να μεγαλώνει, αλλά όχι τα ίδια τα αντικείμενα. Αυτό που εμφανίζεται ως ενιαίο άτομο είναι μια γοργή διαδοχή ατόμων.

Από το βιβλίο «μια σύντομη ιστορία του παραδόξου» του Roy Sorensen

by Αντικλείδι , https://antikleidi.com

Συναφές:

Διδακτικές ιστορίες από την αρχαία Ελλάδα για το ‘χρέος’