Ν.Δήμου: Έντεκα πράγματα που δεν ξέρουμε



1. Υπάρχει Θεός;

 Δεν έχουμε καμία τελεσίδικη λογική απόδειξη για την ύπαρξη Θεού ή Θεών. Όλες οι αποδείξεις καταρρίφθηκαν από τον Κάντ κι έκτοτε δεν αναβίωσε καμία τους (παρά μόνο σε ορισμένα ελληνικά σχολικά εγχειρίδια θρησκευτικών). Οι αποδείξεις αναφέρονταν στην παραδοσιακή έννοια του Θεού όπως την διαμόρφωσαν οι μεγάλες μονοθεϊστικές θρησκείες (Ιουδαϊσμός, Χριστιανισμός και Ισλάμ). Σύμφωνα με αυτές ο Θεός ήταν ο δημιουργός του κόσμου, άναρχος, παντοδύναμος και πανάγαθος.

 Το ερώτημα αν υπάρχει κάποια αφηρημένη κοσμολογική δύναμη, απρόσωπη και αδιάφορη προς τα ανθρώπινα (όπως έλεγε ο Επίκουρος) ανήκει στο χώρο των φυσικών επιστημών – αλλά ούτε από εκεί έχει προκύψει κάποια ένδειξη.

 Γνωρίζοντας την αδυναμία λογικής απόδειξης ο Πασκάλ επικαλέστηκε το συναίσθημα. «Η καρδιά έχει τη δική της λογική που η λογική δεν την γνωρίζει». Όμως το συναίσθημα, η διαίσθηση, η πίστη, είναι εντελώς υποκειμενικά. Μία λογική απόδειξη δεσμεύει και τους άλλους – αλλά το τι νιώθω, αφορά μόνον εμένα.

 Ένα σόφισμα που χρησιμοποιούν οι πιστοί είναι να ζητάνε απόδειξη για την μη ύπαρξη του Θεού. Αλλά μόνο η ύπαρξη αποδεικνύεται – δεν είναι λογικά δυνατόν να αποδείξεις πως κάτι δεν υπάρχει. Τα μη υπαρκτά είναι εξ ορισμού άπειρα…

complexthinking_8196652. Υπάρχει «Σχέδιο»;

 Ναι, θα έλεγε ο Δαρβίνος, υπάρχει μία λογική στην εξέλιξη των ειδών – αλλά αυτή είναι αιτιολογική και όχι τελεολογική. Κατευθύνεται δηλαδή από τις αιτίες κι όχι από τους σκοπούς. Κάτι αλλάζει επειδή αλλάζουν οι συνθήκες και για να επιβιώσει ένα ον πρέπει να προσαρμοστεί σε αυτές. Έτσι λοιπόν η ζωντανή έμβια ύλη (άρα και ο άνθρωπος) υπακούει, όπως και η ανόργανη, σε ένα αιτιοκρατικό πλάνο. Οι οπαδοί του ευφυούς σχεδιασμού (intelligent design) προσπαθούν να εισάγουν την έννοια του Θεού από την πίσω πόρτα, υποστηρίζοντας ότι η εξέλιξη κατευθύνεται, βάσει σχεδίου, από μία ανώτερη δύναμη προς ένα τελικό σκοπό. Ως τώρα δεν εμφανίστηκε ούτε μία επιστημονική ένδειξη για αυτή την άποψη.

3. Υπάρχει «Νόημα»;

 Συναφές προς το προηγούμενο ερώτημα είναι και το περί νοήματος. Γιατί υπάρχουμε; Τι νόημα έχει η παρουσία μας στον κόσμο; Γιατί γεννιόμαστε (χωρίς να ερωτηθούμε) γιατί γερνάμε και – κυρίως – γιατί πεθαίνουμε; Το μέγα παράλογο (absurde). «Ο άνθρωπος ρωτάει – ο κόσμος δεν απαντάει» γράφει ο Καμύ. Η ύπαρξη κάθε ενός, τόσο σημαντική για τον ίδιο, αποτελεί ένα απειροελάχιστο τυχαίο γεγονός μέσα σε ένα τεράστιο σύμπαν. Ο Σοπενχάουερ βλέπει την ανθρώπινη ύπαρξη σαν μία εκδήλωση της παντοδύναμης κοσμικής βούλησης (der Wille) που εντελώς τυφλή ενδιαφέρεται μόνο για την  διαιώνιση και συνέχειά της.


brain_clouds_16818254. Υπάρχει Αλήθεια;

 Ο Καντ έγραψε ότι για να είναι αληθής μία πρόταση πρέπει να είναι αναγκαστικής και παγκόσμιας ισχύος. (Notwendig und Allgemeingültig). Αλλά τέτοιες προτάσεις είναι μόνον οι ταυτολογικές (a priori). Π. χ.: κάτι σιδερένιο είναι από σίδερο. Οι εμπειρικές, που εισάγουν κάποιο πρόσθετο στοιχείο, μπορεί πάντα να είναι λανθασμένες. Όπως είπε ο Popper, η πρόταση: «Όλοι οι κύκνοι είναι άσπροι» ισχύει μόνο εφόσον δεν έχει εμφανιστεί ένας μαύρος κύκνος. Κι επειδή η εμπειρία δεν τελειώνει ποτέ, όλες οι αλήθειες – και οι επιστημονικές – είναι προσωρινές. Έτσι στην επιστήμη δεν μιλάμε για επαλήθευση αλλά για επιβεβαίωση. Η δε επιστημονική πρόοδος δεν συντελείται με αποδείξεις, αλλά με διαψεύσεις. Είναι η αρχή της διαψευσιμότητας (falsifiability) που διατύπωσε  o Popper. Γι’ αυτόν επιστημονική είναι μόνο μία πρόταση που μπορεί να διαψευσθεί – δηλαδή που περιέχει τα κριτήρια για τον έλεγχό της. Ο στίχος από ένα ποίημα, ή μία θρησκευτική μυστική εμπειρία δεν υπόκεινται σε έλεγχο εγκυρότητας. Λειτουργούν αλλιώς.

5. Υπάρχει Ψυχή;

 Θα μπορούσαμε να επαναλάβουμε την επιχειρηματολογία περί Θεού. Δεν έχουμε καμία επιστημονική ένδειξη για την ύπαρξη ψυχής. Ξέρουμε πώς γεννήθηκε η έννοια – η διαφορά του ζωντανού από το νεκρό σώμα ήταν η ύπαρξη αναπνοής. Με την τελευταία ανάσα έφευγε και η ζωή (παραδίδει το πνεύμα). Η αρχική σημασία της λέξης ήταν ανάσα, πνοή και κατ’ επέκτασιν, στα αρχαία, ζωή. Ο διαχωρισμός της ψυχής από το σώμα (δηλαδή η διάσπαση του ζωντανού όντος σε δύο) έγινε αργότερα, κυρίως από τον Πλάτωνα που εισάγει τον δυισμό και ονομάζει το σώμα «τάφο της ψυχής». Από κει είναι ένα βήμα ως τον Χριστιανισμό που καλλιεργεί τον πλατωνικό δυισμό, εισάγει την εβραϊκή έννοια της αμαρτίας και την συνδέει με το «ακάθαρτο» σώμα ενώ προσπαθεί να σώσει την ψυχή. Η οποία τελικά μάλλον αποτελεί μία γλωσσολογική παρεξήγηση.

6. Υπάρχει μετά θάνατον ζωή;

 Αν δεν υπάρχει ψυχή, αν ο άνθρωπος είναι μία ενιαία ενότητα, δεν υπάρχει κάτι που να επιβιώνει όταν το σώμα πεθαίνει και αποσυντίθεται. Ο Παράδεισος και η Κόλαση, η μέλλουσα ζωή, τα ουρί και πιλάφια, η Βασιλεία των Ουρανών είναι μελλοντολογικές υποσχέσεις των θρησκειών για να ελέγχουν και να παρηγορούν τους πιστούς.

310262_424700320921902_1348307325_n7. Υπάρχει ελεύθερη βούληση;

 Ο Καντ γράφει για την Ελευθερία ότι είναι απόλυτα απαραίτητη (υπογραμμίζει την Unentbehrlichkeit) αλλά και απόλυτα ακατανόητη (Unbegreiflichkeit). Θα έπρεπε να βρεθεί «ένας νόμος της αιτιότητας μέσω ελευθερίας». (Ein Gesetz der Kausalität durch Freiheit).

 Η έννοια της ελεύθερης βούλησης είναι ασυμβίβαστη με την επιστήμη και ιδιαίτερα με την ψυχιατρική. Μία απόφαση χωρίς αίτια, χωρίς κίνητρα, (αυτό σημαίνει ελεύθερη) θα ήταν αδύνατο να ερευνηθεί ή ακόμα και να κατανοηθεί. Θα ανήκε στον χώρο της μεταφυσικής – από τον οποίο έτσι κι αλλιώς προέρχεται η ιδέα μίας ελεύθερης βούλησης.

 Η ιστορία του προβλήματος της ελεύθερης βούλησης ή αυτεξούσιου – όπως αποκαλείται σήμερα – είναι η προσπάθεια να διασωθεί φιλοσοφικά μία θεολογική σύλληψη. Το πρόβλημα της ελευθερίας δεν υπήρχε στην αρχαία ελληνική σκέψη. Έχει τις ρίζες του στην χριστιανική θεολογία. Η Θεοδικία απαιτεί μία εξήγηση για την παρουσία του πόνου, της οδύνης και του κακού στον κόσμο. Πώς συμβιβάζεται με την έννοια ενός παντοδύναμου, πανάγαθου και παντογνώστη Θεού; Η ελεύθερη βούληση του ανθρώπου είναι μία δικαιολογία. Ο άνθρωπος φέρνει το κακό στον κόσμο.

8. Υπάρχει το ασυνείδητο; (Ή υποσυνείδητο)

 Ο Popper γράφει ότι η ψυχανάλυση δεν είναι επιστήμη επειδή οι γνωστικές προτάσεις της δεν μπορούν ούτε να επιβεβαιωθούν, ούτε να διαψευσθούν. Ανήκουν περισσότερο στον χώρο της φιλοσοφίας, της λογοτεχνίας (ή – κατά άλλους – της θρησκείας). Ο ίδιος ο Freud στο τελευταίο του βιβλίο Abriss der Psychoanalyse (Επιτομή ή Περίληψη της Ψυχανάλυσης) γράφει ότι η Ψυχανάλυση ξεκινάει από δύο βασικές προϋποθέσεις (Grundvoraussetzungen) των οποίων η συζήτηση επαφίεται στη φιλοσοφική σκέψη. Πρόκειται δηλαδή για φιλοσοφικές ή μάλλον μεταφυσικές προϋποθέσεις και όχι για επιστημονικές θεωρίες που μπορούν να ελεγχθούν πειραματικά. Η πιο σημαντική από αυτές αφορά την ύπαρξη του υποσυνείδητου.

 Οι μεταφυσικές-θρησκευτικές ρίζες της ψυχανάλυσης εξηγούν τον δογματισμό της και την διάσπασή της σε διάφορες αντιμαχόμενες σχολές ή αιρέσεις – πράγμα που σπάνια συμβαίνει στον χώρο της επιστήμης.

die_lotusbluete_19143859. Υπάρχει εξωγήινη ζωή και νοημοσύνη;

 Στατιστικά, μέσα σε δισεκατομμύρια πλανητικά συστήματα δεν είναι διόλου απίθανο κάπου να υπήρξαν ή να υπάρξουν οι ίδιες προϋποθέσεις που οδήγησαν στην εμφάνιση ζωής και νοημοσύνης στην γη. Αυτό που είναι μάλλον απίθανο (και πάλι στατιστικά) είναι να το αντιληφθούμε. Να συμπέσουμε δηλαδή χρονικά και τοπικά (σε ένα ταχύτατα διαστελλόμενο σύμπαν με αποστάσεις εκατομμυρίων ετών φωτός) ώστε να επικοινωνήσουμε…

10. Υπάρχει ιστορική αντικειμενικότητα και ακρίβεια;

 Η ιστορία, έλεγε ο Kant, είναι ένας τεράστιος σωρός, ένας λόφος από γεγονότα. Ο κάθε ιστορικός πάει εκεί, επιλέγει μερικά από τον σωρό, τα συνθέτει και κατασκευάζει μία ιστορική πραγματικότητα. Αυτό άλλωστε συμβαίνει και στην καθημερινή ζωή: οι αφηγήσεις διάφορων ρεπόρτερ ή και αυτοπτών μαρτύρων διαφέρουν συχνά τόσο ώστε να αναρωτιέσαι αν παρακολούθησαν το ίδιο συμβάν.

 Βέβαια και στην ιστορία η αντιπαραβολή διάφορων αφηγήσεων και ερμηνειών οδηγεί κάποτε σε επιβεβαίωση και υπάρχουν πάντα οι πιο έγκυρες εκδοχές. Δυστυχώς όμως συχνά κυριαρχεί η «ιδεολογική χρήση της ιστορίας» (Φίλιππος Ηλιού) όπου τα ιστορικά γεγονότα επιλέγονται σκόπιμα ή και διαστρεβλώνονται εκ των υστέρων προκειμένου να δικαιώσουν πολιτικές αποφάσεις, ή εθνικές διεκδικήσεις. Επίσης τα έθνη συντηρούν για λόγους σκοπιμότητας «εθνικούς μύθους» που βασίζονται σε ανύπαρκτα ή παραποιημένα γεγονότα για να διατηρούν το «εθνικό φρόνημα». Όλα αυτά δείχνουν γιατί συχνά η ιστορία γίνεται αντικείμενο συγκρούσεων και αντιπαραθέσεων – πράγμα π. χ. αδιανόητο για την φυσική.

From Clipboard 11. Υπάρχουν πράγματα που δεν θα μάθουμε ποτέ;

 Ο Emil Du Bois Reymond μέγας Γερμανός φυσιολόγος και ανατόμος είχε κάποτε διατυπώσει την ρήση: Ignoramuset ignorabimus (αγνοούμε και θα αγνοούμε) αναφορικά με αυτά που ονόμασε τα τρία παγκόσμια αινίγματα. Σε μία ιστορική ομιλία του στην Γερμανική Ακαδημία των Επιστημών το 1880 αναφέρθηκε σε επτά αινίγματα από τα οποία τα τρία χαρακτήρισε άλυτα. Ήταν η απώτερη φύση της ύλης και της ενέργειας, η πηγή της κίνησης και η φύση των απλών αισθητηριακών φαινομένων (το πρόβλημα της συνειδητότητας).

 Ο μεγάλος μαθηματικός David Hilbert το 1900 και εντονότερα το 1930, αντιτάχθηκε σε αυτή τη ρήση λέγοντας: «Δεν πρέπει να αποδεχθούμε το ignorabimus. Για μας δεν υπάρχει ignorabimus στις φυσικές επιστήμες. Σε αντίθεση με το ανόητο ignorabimus, το σύνθημά μας πρέπει να είναι: Πρέπει να μάθουμε και θα μάθουμε! (Wirmüssen wissen, wir werden wissen!)».

 Ένα χρόνο μετά, ο Goedel, με τα δύο θεωρήματα της μη πληρότητας, ανέτρεψε την αισιοδοξία του Hilbert.

Γι αυτό εμένα θα μου επιτρέψετε να μην πάρω θέση στο θέμα…

______________________________________________

(Του Νίκου Δήμου, Ομιλία που έγινε σε συνέδριο του Ωνάσειου).

Σχετικά Άρθρα

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

29 CommentsΣχολιάστε

  • Νομίζω πρέπει να αφαιρεθεί το πρώτο ερώτημα. Γνωρίζουμε ότι υπάρχει Θεός, αφού αν δεν υπήρχε Θεός δεν θα υπήρχαμε ούτε εμείς. Μέχρι τώρα κανείς δεν έχει ισχυριστεί ότι μπορεί να δημιουργηθεί ζωή από το απολύτως τίποτα. Άρα όλα δημιουργήθηκαν από κάτι πολύ ανώτερο (αυτό που ονομάζουμε Θεό), και δεν μπορούμε να το αντιληφθούμε γιατί μας ξεπερνάει.
    Ο Θεός μπορεί να είναι διαφορετικός στην φαντασία του καθενός (ίσως ανάλογα και με τα θρησκευτικά πιστεύω του), αλλά είναι βέβαια ότι υπάρχει Θεός.

  • Μάλλον σου ξεφεύγει ότι ο άνθρωπος έχει δημιουργήσει ζωή στο εργαστήριο (έστω πρωτόγονη)
    Όπως είπε κι ο Χώκινς στο τελευταίο του βιβλίο η ζωή δεν έχει ανάγκη κάποιο θεό για να δικαιολογηθεί
    “Είμαστε μια ανακατανομή του τίποτα” μάλλον αλλά ποιος έχει το σθένος να το παραδεχθεί?
    Είμαστε πολύ ματαιόδοξοι κι εγωιστές για κάτι τέτοιο
    Κι οι θρησκείες ψάχνουν πελάτες εξάλλου…

    • δες θεωρια Οπαριν και πειραμα του Μιλερ. Απο το τιποτα!!!!!

  • Δημιούργησε ζωή, αλλά όχι από το απόλυτο τίποτα.
    Αυτή είναι η μεγάλη διαφορά …

    • Δεν δημιουργησε ζωη αλλα καποια απλα οργανικα μορια απο στοιχεια και ανοργανα μορια. Μεχρις εκει.

  • απο ανόργανη ύλη δημιούργησαν οργανική έστω και πρωτόγονη εδώ και πολλά χρόνια
    Πριν απο δεκαετίες δημιουργήσαν (έστω κατα λάθος) αμινοξέα* διοχετεύοντας ηλεκτρισμό σε κάποια ανόργανα αέρια
    Πρόσφατα (νομίζω πέρυσι) ένας αμερικάνος έφτιαξε τεχνητό κύτταρο με τη βοήθεια υπολογιστή

    *Απο αμινοξέα αποτελούνται οι πρωτείνες

    • Πράγματι έτσι είναι, και είναι μεγάλες επιτυχίες της επιστήμης.
      Ομως και σε αυτά που αναφέρεις, δεν δημιουργήθηκε κάτι από το απόλυτο μηδέν. Πάντα κάτι υπήρχε.

  • όταν λένε οι επιστήμονες ότι είμαστε μια ανακατανομή του τίποτα (ο δικός μας ο Νανόπουλος το χει πει αυτό) εννοούν ότι απο το απολυτο τίποτα μπορεί να υπάρξει κάτι
    οπως αν μια μάζα αντιύλης αλληλο-εξουδετερώνεται με μια μάζα ύλης (το συν ένα με το μειον ένα κάνει μηδέν ), δεν μπορεί να γίνει το ανάποδο ? )δηλαδή απο το 0 να δημιουργηθεί συν ένα και μειον ένα)
    Μια κβαντική διακύμανση απλά και τσουφ να το κάτι…χα

    • Δεν έχω υπόψιν μου τέτοια θεωρία. Θα μπορούσες να μας δώσεις περισσότερα στοιχεία ? Οσο γνωρίζω, ουδείς έχει ισχυριστεί ότι από το τίποτα μπορεί να δημιουργηθεί ζωή, και να το έχει αποδείξει βεβαίως.
      Το ότι υπάρχει Θεός μπορείς να το αντιληφθείς, κοιτάζοντας γύρω σου. Εχεις ποτέ αναλογιστεί με τι θαυμαστή σοφία έχουν δημιουργηθεί όλα, και πόσο δύσκολο είναι (δεν μπορεί να το συλλάβει ο ανθρώπινος νους) να φτιάξεις ένα σύμπαν που να λειτουργεί τόσο αρμονικά ? Πόσα τριεσκατομμύρια εξισώσεις πρέπει να λύσεις για να βρεις τον τρόπο λειτουργίας του σύμπαντος ? Αλλώστε ακόμα μόνο ένα απειροελάχιστο κομμάτι του γνωρίζουμε.

    • δυο φωτονια δινουν ηλετρονιο και ποζιτρονιο

  • Μη ξεχνάς ότι ο Νανόπουλος θεωρείται πλέον ο 4ος μεγαλύτερος θεωρητικός φυσικός στον κόσμο (κάπως το βγάζουν με τις αναφορές και τις δημοσιεύσεις αυτό & ενώ ο Χώκινς στη λίστα 20ος)
    Στο τελευταίο του βιβλίο (Νανόπουλος -Μπαμπινιώτης) “Από την κοσμογονία στη γλωσσογονία”, αναφέρει:
    Ο μηδενισμός της ολικής ενέργειας του σύμπαντος καθιστά προφανώς δυνατή την “εμφάνιση” του σύμπαντος από το “τίποτα”, χωρίς να παραβιάζεται η αρχή της διατήρησης της ενέργειας. είναι μεγάλο ευτύχημα για όλη τη “Μεγάλη Εικόνα”, που παρουσίασα, ότι τα πειραματικά-παρατηρησιακά δεδομένα δείχνουν ότι η ολική ενέργεια του σύμπαντος είναι μηδέν! Τελικά, όπως είπα πριν από δέκα χρόνια:
    “Είμαστε μαι ανακατανομή του τίποτα…”
    Ξεκινώντας λοιπόν με ένα ούτως εμφανιζόμενο σύμπαν, μπορούμε μέσα από τους φυσικούς νόμους που το διέπουν να μελετήσουμε επιτυχώς όλη την εξέλιξη του μέχρι σήμερα, ερμηνεύοντας την εμφάνιση όλων των “Μεγάλων Δομών” (Large Structures), γαλαξιών, σμηνών αστέρων, αστέρων, πλανητών….(βλέπε εικόνα/σχήμα παραπάνω).
    Πρέπει να τονιστεί ότι η “Μεγάλη Εικόνα” για την εμφάνιση του σύμπαντος, που μόλις περιέγραψα, συνδυασμένη με τη δαρβινική εξέλιξη των ειδών, ελευθερώνει τον άνθρωπο από πολλά θεμελιώδη και υπαρξιακά ερωτηματικά που τον απασχολούν από τότε που υπάρχει. Ο καθένας μπορεί να δώσει τη δική του ερμηνεία. Πιστεύω όμως ότι υπάρχει κάτι το μεγαλειώδες σ’ αυτή τη θεώρηση του σύμπαντος….

  • Η θεωρία του λέει ότι :
    Το σύμπαν προέρχεται από (ή εμφανίστηκε σαν) μια αυθόρμητη (spontaneous) κβαντική διακύμανση του “τίποτα” ή καλύτερα από το κβαντικό κενό. Υπάρχουν άπειρες τέτοιες κβαντικές διακυμάνσεις, οι οποίες όμως είναι πολύ βραχύβιες της τάξεως του 10-44 του δευτερολέπτου! Μια από αυτές τις κβαντικές διακυμάνσεις, για καθαρά τυχαίους λόγους, κατόρθωσε “να διαφύγει” και μέσα από μια αρχικά ΄”πληθωριστική” (inflationary) διαστολή, να εξελιχθεί έπειτα από 13,7 δισεκατομμύρια χρόνια στο σύμπαν που “βλέπουμε” σήμερα. Εδώ θα πρέπει να τονιστεί ότι κάθε μια από τις “άπειρες” διακυμάνσεις θα μπορούσε δυνητικά να εξελιχθεί σ΄ένα σύμπαν, με τους δικούς του φυσικούς νόμους, όπως περιγράφεται από τις περίπου 10500 “λύσεις” των εξισώσεων της Μ ή F θεωρίας.

  • Τα παραπάνω δεν είναι επιστημονικώς αποδεδειγμένα, είναι θεωρίες/εκτιμήσεις κάποιων αθειστών επιστημόνων. Τις ακούω με προσοχή και ενδιαφέρον, αλλά δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε ότι είναι προσωπικές τους εκτιμήσεις και θεωρίες.
    Ακόμα και σήμερα για τον επιστημονικό κόσμο δεν υπάρχει θεωρία που να αποδεικνύει πως δημιουργήθηκε ο κόσμος. Κατά την γνώμη μου ποτέ δεν θα βρεθεί. Αλλωστε πριν από αυτό, η επιστήμη έχει να λύσει πολύ πιο απλά προβλήματα …

  • 1 προφανώς δεν υπάρχει γιατί δεν έχει λόγο να κρύβεται!
    2 σχέδιο? το σχέδιο του dna προς αναπαραγωγή. Εμείς ήμαστε απλά ξενιστές
    3 νόημα? τι είναι αυτό? ποιος το βρήκε να μας το πει κι εμάς?
    4 αλήθεια? δεν υπάρχει απόλυτη αλήθεια παρά μόνο υποκειμενική
    5 ψυχή? 22 γραμμάρια είπε κάποιος ! φυσικά είναι χαζομάρα… chain letter…
    6 αν ήμαστε “παιδιά των αστεριών” και η ενέργεια λένε ότι δεν χάνεται όλο και κάτι θα “γονιμοποιήσουμε” πχ μια αγκινάρα, έναν κρίνο..
    7 Ελευθερη βούληση? μπα…δύσκολο με τόσες παραμέτρους εκτός τους χειρισμου μας
    8 πάνω η φυσική κάτω η μεταφυσική. Δεν υπάρχει υποσυνείδητο, μόνο μη κατανοητοί (ακόμη) μηχανισμοί της σκέψης
    9 να και κάτι που μάλλον υπάρχει αλλά δύσκολα ποτέ θα το μάθουμε
    10 η ιστορία γράφεται απο τους νικητές…
    11 δυστυχώς η ανθρώπινη ζωή διαρκεί τόσο λίγο που δεν γίνεται

  • η επιστήμη μας έδωσε ορίζοντες άπειρες φορές μεγαλύτερους από την στενότητα της κοσμοαντίληψης της θρησκείας τόσο σε χώρο όσο και σε χρόνο. Την εξοβέλισε κυριολεκτικά
    Ναι η γη κινείται, ναι δεν είναι το κέντρο του κόσμου
    Για σκέψου που κατοικείς? σε μια απο τις εξωτερικές σπείρες ενός γαλαξία απο τους δισεκκατομύρια άλλους που έχει δισεκκατομύρια άλλα παρόμοια άστρα, σ ενα ηλιακό σύστημα που η γη κινείται ελλειπτικά και πλαγιαστά γύρω απο ένα άστρο μαζί με άλλους πλανήτες.
    Νομίζω ο καθένας πρέπει να κατανοήσει τη θέση του στο σύμπαν για να δει πόσο μικρός κι ασήμαντος είναι και να του κοπεί λίγο η ματαιοδοξία που κουβαλά

  • Η αλήθεια είναι ότι πολοί άνθρωποι πιστεύουν ότι υπάρχει Θεός γιατι
    1Ή το μαθαν από μικροί στους γονείς τους
    2Δεν μπορούν να εξηγήσουν κάποια πράγματα
    3Θέλουν να πιστεύουν ότι υπάρχει κάτι αφού πεθάνουν

    Το πρόβλημα είναι ότι μεγαλώνουν έτσι και μετά δεν μπορείς να τους εξηγήσεις το σωστό

    • δυστυχώς το προιον της κατήχησης όπως είπες δύσκολο να εξολοθρευτεί…

    • Δεν μπορούν να εξηγήσουν κάποια πράγματα όπως λες, ή απλώς μπορούν να εξηγήσουν κάποια λίγα πράγματα ? Νομίζω η δεύτερη πρόταση είναι πιο σωστή.
      Η ανθρώπινη γνώση είναι απειροελάχιστη μπροστά στην απεραντοσύνη του σύμπαντος.
      Αλλωστε υπάρχει ένα ερώτημα που θα μείνει παντοτινά αναπάντητο : “πως δημιουργήθηκε το σύμπαν” ? Προφανώς ο Θεός. Υπάρχει άλλη απάντηση ?

      • αν αναζητάς κάποιο αίτιο στη δημιουργία , εύλογο είναι μετά
        το ερώτημα “και ποιος δημιουργησε το θεό ?”….

        δεν νομίζω ότι έχει βάση η ερώτηση

      • Κατά την γνώμη μου είναι η πιο σημαντική ερώτηση. Και η απάντηση είναι μία. Ο Θεός. Δεν υπάρχει άλλη.
        Μην με ρωτήσεις όμως τι είναι Θεός. Δεν ξέρω. Απλώς επειδή μεγάλωσα Χριστιανός πιστεύω την απάντηση που δίνει η συγκεκριμένη θρησκεία. Το βέβαια είναι όμως ότι κάποιος τα δημιούργησε όλα αυτά γύρω μας. Και μάλιστα με απέραντη σοφία (που ξεπερνάει τον ανθρώπινο νου).

        • Δίνεις μια απάντηση όσο σε βολεύει και μετά δεν συνεχίζεις, “μη με ρωτήσεις!” Γιατί δεν σταματάς λίγο πριν, στη φύση; Δεν χρειάζεσαι τίποτα από κει και πέρα… Αλλά, αν κάνεις ένα βήμα και πεις “ο θεός”, όπς το κάνεις, έρχεται ο άλλος και σου λέει και το θεό τον έφτιαξε ένας άλλος θεός, και τον άλλο ένας άλλους κ.ο.κ. Δεν μπορείς να διακόπτεις τους συλλογισμούς όποτε σε βολεύει…

  • η σοφία που λες είναι σχετική…
    γιατί ο Πάνσοφος μας άφησε να βλέπουμε μόνο ένα μικρό μέρος του φάσματος του φωτός?
    γιατί έχει μια “τρύπα” το μάτι μας?
    τι χρειάζονται οι ρώγες στον άντρα? χα
    γιατί γέμισε μελίγκρα το μποστάνι μου! χα
    Νομίζω ξεχνάς την παράμετρο του χρόνου
    Μην νομίζεις ότι ήταν γη της επαγγελίας εξ αρχής εδώ….Απλά τα δισεκατομμύρια χρόνια εξέλιξης μας , τα εκατομμύρια μεταλλάξεις και η φυσική επιλογή του καλύτερα προσαρμοσμένου μας έφτασαν σ ένα σημείο που μπορούμε και σκεφτόμαστε για την ύπαρξη μας

  • Ενα ερωτημα που θυμηθηκα και μ αρεσει για την παντοδυναμια του θεου λεει:
    Μπορει ο θεος να φτιαξει μια πετρα την οποια μετα ουτε ο ιδιος δεν θα μπορει να σηκωσει??
    Αν πεις οχι ..δεν ειναι παντοδυναμος
    Αν πεις ναι..παλι δεν ειναι!

    • Εγώ που μπορώ να φτιάξω κάτι που δεν μπορώ να σηκώσω, τι είμαι ? Δυνατός ή αδύνατος?
      Λογοπαίγνιο είναι το παραπάνω ερώτημα.

      • Εσυ (αν δεν κανω λαθος και συνομιλω με τον κυριαρχο του συμπαντος!) εισαι θνητος οχι παντοδυναμος θεος, αρα δεν μας ενδιαφερεις!
        Εξαλλου εγω δεν ειμαι παντογνωστης για να σου απαντησω!