Ο Σπινόζα (Baruch Spinoza) γεννήθηκε στο Άμστερνταμ το 1632 και πέθανε εξοστρακισμένος από τη γενέτειρά του σαράντα πέντε χρόνια αργότερα. Οι γονείς του ήταν μέλη μιας ομάδας Εβραίων μεταναστών που είχαν εγκαταλείψει, εξαιτίας των διώξεων, την Ισπανία και την Πορτογαλία για να καταφύγουν στις Κάτω Χώρες.
Σε νεαρή ηλικία, ο Σπινόζα δέχτηκε την επίδραση ενός μαθητή του Καρτέσιου, με αποτέλεσμα ν’ αντιμετωπίσει κριτικά μερικά δόγματα της εβραϊκής πίστης. Για το λόγο αυτό διώχτηκε από τη συναγωγή και εξοστρακίστηκε από την κοινότητα των ομοεθνών του. Από το 1656 μέχρι το θάνατό του, έζησε σε διάφορες ολλανδικές πόλεις, βγάζοντας με δυσκολία το ψωμί του λειαίνοντας φακούς. Στη διάρκεια αυτών των χρόνων ανέπτυξε μια φιλοσοφία που ενσωμάτωσε τον ρασιοναλισμό και τον μηχανικισμό, αλλά όχι και τον δυϊσμό του Καρτέσιου.
Ο Σπινόζα υποστήριξε ότι δεν υπάρχει παρά μια μόνο θεμελιακή ουσία στο σύμπαν, της οποίας το πνεύμα και η ύλη είναι απλώς δύο διαφορετικές όψεις. Αυτή η μοναδική ουσία είναι ο Θεός, που ταυτίζεται με την ίδια τη φύση. Μια τέτοια αντίληψη του σύμπαντος ήταν καθαρός παν θεϊσμός· στηριζόταν ωστόσο στη λογική παρά στην πίστη και έτεινε να εκφράσειτις επιστημονικές αντιλήψεις για την ενότητα της φύσης και το συνεχές αιτίου και αποτελέσματος.
Ο Μπαρούχ Σπινόζα γεννήθηκε στο Άμσταρνταμ το 1632 και πέθανε 44 ετών στη Χάγη, μάλλον από φυματίωση.
Η ηθική του Σπινόζα
Πολύ περισσότερο από τον Καρτέσιο, ο Σπινόζα ενδιαφερόταν για τα ηθικά ζητήματα. Έχοντας φτάσει στο συμπέρασμα από τα πρώτα χρόνια της ζωής του, ότι τα πράγματα που οι άνθρωποι εκτιμούν περισσότερο στη ζωή πλούτος, ηδονή, εξουσία και φήμη- είναι κενά και μάταια, άρχισε να αναζητά την ύπαρξη κάποιου απόλυτου καλού που θα έδινε διαρκή και αμείωτη ευτυχία σε όλους όσοι θα το αποκτούσαν.
Μέσα από μια σειρά γεωμετρικών συλλογισμών, αποπειράθηκε ν’ αποδείξει ότι αυτό το απόλυτο καλό συνοψιζόταν στην «αγάπη του Θεού», δηλαδή στη λατρεία της τάξης και της αρμονίας του σύμπαντος. Αν οι άνθρωποι μπορούσαν μόνο να αντιληφθούν ότι το σύμπαν είναι μια θαυμάσια μηχανή, η λειτουργία της οποίας δεν είναι δυνατό να διακόπτεται για χάρη μεμονωμένων ατόμων, θα κέρδιζαν εκείνη την ψυχική γαλήνη που οι φιλόσοφοι αναζητούν σε όλες τις εποχές. Ο μόνος τρόπος για να λυτρωθούμε από απραγματοποίητες ελπίδες και βασανιστικούς φόβους, θα ήταν να αναγνωρίσουμε ότι η τάξη της φύσης έχει μια για πάντα καθοριστεί και ότι οι άνθρωποι δεν είναι σε θέση να αλλάξουν τη μοίρα τους. Με άλλα λόγια, η επίτευξη της αληθινής ελευθερίας συνίσταται στην αποδοχή της απουσίας της ελευθερίας.
Παρόλο το ντετερμινισμό του, ο Σπινόζα υπήρξε αφοσιωμένος απόστολος της ανεκτικότητας, της δικαιοσύνης και της λογικής ζωής. Έγραψε κείμενα για την υπεράσπιση της θρησκευτικής ελευθερίας και, αντιμέτωπος σκληρής κακομεταχείρισης, έδωσε ένα ευγενικό παράδειγμα μιας προσωπικής ζωής γεμάτης καλοσύνη, ανθρωπιά και ελευθερία από εκδικητικά πάθη.
Από το βιβλίο του E.M.Burns «Ευρωπαϊκή ιστορία – ο δυτικός πολιτισμός : Νεότεροι χρόνοι»
Μπαρούχ Σπινόζα (Baruch Spinoza, 24 Νοεμβρίου 1632 – 21 Φεβρουαρίου 1677)