Ο Γκαλιλέο Γκαλιλέι γεννήθηκε στην Πίζα στις 15 Φεβρουάριου 1564. Ο πατέρας του Βιντσέντζο Γκαλιλέι ήταν μουσικός που η αυθεντικότητα του και το ταλέντο του στην πολεμική υποδαύλισαν μιαν επανάσταση που ένωσε πράξη και θεωρία στη μουσική, κατά τον ίδιο τρόπο που ο Γαλιλαίος έμελλε να τις ενώσει στην επιστήμη. Η μητέρα του Τζούλια Αμανάτι είναι μόνον αμυδρά γνωστή από λίγα γράμματα που μας δίνουν μια καθόλου κολακευτική εικόνα της.
Ο Γαλιλαίος ήταν το μεγαλύτερο από εφτά παιδιά. Η οικογένεια έμενε στην Πίζα έως ότου έγινε δέκα χρόνων περίπου και στη συνέχεια μετακόμισαν στη Φλωρεντία. Αφού παρακολούθησε εκεί για λίγο το σχολείο, οι γονείς του τον έστειλαν στο παλιό μοναστήρι Καμαλντολέζε στο Βαλομπρύζο. όπου η γεμάτη ηρεμία και μελέτη ζωή του μοναστηριού τού φάνηκε τόσο ελκυστική . ώστε εισήλθε στο τάγμα ως δόκιμος μοναχός. Όμως, ο πατέρας του ήθελε να σπουδάσει γιατρός και τον έφερε πίσω στη Φλωρεντία, όπου ο Γαλιλαίος συνέχισε τις σπουδές του με τους μοναχούς του Καμαλντολέζε. αν και τώρα πια όχι ως επίδοξο μέλος του τάγματος, έως ότου εγγράφηκε στο Πανεπιστήμιο της Πίζας το 1581.
Τον ίδιο καιρό περίπου ιδρύθηκε στη Φλωρεντία μια άτυπη ακαδημία ονόματι Καμεράτα, η οποία δραστηριοποιήθηκε στη φιλολογική, καλλιτεχνική και ειδικότερα τη μουσική ζωή της πόλης, και τράβηξε την προσοχή του πατέρα του Γαλιλαίου. Έχοντας σπουδάσει, λίγα χρόνια νωρίτερα, θεωρία της μουσικής στη Βενετία υπό τον Τζοζέφο Τζαρλίνο. ο Βιντσέντζο ενδιαφέρθηκε για την αναβίωση των κλασικών ελληνικών μουσικών μορφών ως αντίδοτο στην υπερ-περικομψη φωνητική πολυφωνία του καιρού του. καθώς και για τα ζητήματα που αφορούσαν την οργανική μουσική σε σχέση με μια και μόνη φωνή. Αυτές οι εργασίες του που συζητήθηκαν στην Καμεράτα, κατέληξαν σε οξύτατη διαμάχη μεταξύ του Βιντσέντζο και του Τζαρλίνο για τη μουσική θεωρία, η οποία είχε γίνει τόσο αφηρημένα μαθηματική που καθυστερούσε την καινοτομία. Ίσως να μην υπάρχει, καλύτερο παράδειγμα για την Αριστοτελική διαίρεση ανάμεσα σε επιστήμη και τέχνη από την παραδοσιακή μουσική επιστήμη, με τις στείρες διαμάχες περί τη θεωρία και την ταχύτατα μεταβαλλόμενη μουσική πρακτική που οδήγησε στη γέννηση της όπερας και την ανάπτυξη της αρμονικής διαμόρφωσης, πολύ σύντομα μετά τη μάχη που έδωσε ο Βιντσέντζο ενάντια στην καθαρή θεωρία.
Τα πρώτα χρόνια του Γαλιλαίου στο Πανεπιστήμιο της Πίζας του απέφεραν τη φήμη ανθρώπου που αντιμιλούσε στους καθηγητές του. Σε ένα σημείωμα που έγραψε πολλά χρόνια αργότερα ανέφερε την αμφιβολία του, όταν για πρώτη φορά άρχισε να μελετά τη φυσική φιλοσοφία του Αριστοτέλη, σχετικά με το αν τα σώματα πράγματι πέφτουν με ταχύτητες ανάλογες προς το μέγεθος τους. Είχε δει κόκκους χαλαζιού πολύ διαφορετικών μεγεθών να προσκρούουν στο έδαφος ταυτόχρονα, για τους οποίους ο κοινός νους θα υπέθετε ότι είχαν αρχίσει μαζί την ελεύθερη πτώση τους, από το ίδιο περίπου ύψος. Σύμφωνα με την αντίληψη του Αριστοτέλη, οι μεγαλύτεροι κόκκοι θα έπρεπε να είχαν φθάσει πρώτοι και οι μικρότεροι τελευταίοι. Δεν ήταν όμως αυτό που παρατηρούνταν. Τώρα πια εθεωρείτο δεδομένη η απαίτηση να συμπίπτει η επιστήμη με την πραγματική παρατήρηση, γεγονός που δεν συνιστούσε μείζον αντικείμενο ενδιαφέροντος για την Αριστοτελική φυσική φιλοσοφία, η οποία ήταν ικανοποιημένη με το να εξηγεί πώς θα έπρεπε να συμβαίνουν τα πράγματα προ-κειμένου να συμφωνούν με ποιοτικές αιτιακές αρχές.
Το 1583 ο Γαλιλαίος παρακολούθησε μερικές παραδόσεις Ευκλείδη ας γεωμετρίας, όχι στο Πανεπιστήμιο αλλά σε κάποιον πρακτικό μαθηματικό που ήταν στην υπηρεσία του Μεγάλου Δούκα της Τοσκάνης, οι οποίες αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης προκειμένου να αρχίσει να μελετά μόνος του τα Στοιχεία του Ευκλείδη. Ο μαθηματικός της αυλής Οστίλιο Ρίτσι. γρήγορα αναγνώρισε το ταλέντο του Γαλιλαίου από τις ερωτήσεις που του υπέβαλε. Μετά απ’ αυτά παρακάλεσε τον Βιντσέντξο να αφήσει τον Γαλιλαίο να συγκεντρωθεί στα μαθηματικά, αλλά ο πατέρας επέμενε να τελειώσει πρώτα τις σπουδές της ιατρικής. Παρά ταύτα, ο Γαλιλαίος τον αγνόησε, σπούδασε μαθηματικά και φιλοσοφία και εγκατέλειψε το Πανεπιστήμιο το 1585 χωρίς κανένα δίπλωμα.
Από αυτόν περίπου τον καιρό χρονολογείται το παλαιότερο χειρόγραφο του Γαλιλαίου που διαθέτουμε. Αποτελείται από πραγματείες, που πιθανώς προορίζονταν για χρήση σε παραδόσεις, οι οποίες αφορούσαν πολλά από τα ζητήματα της φυσικής και της κοσμολογίας που απασχολούσαν τους καθηγητές της φυσικής φιλοσοφίας στα πανεπιστήμια του καιρού εκείνου. Ο τρόπος με τον οποίο τα χειρίζεται ο Γαλιλαίος είναι ο καθιερωμένος και συμβατικός. Δεν συναντάμε κανένα ίχνος πρωτοτυπίας, όπως επίσης απουσιάζει και η έμφαση στα μαθηματικά, η οποία διαπερνά το υστερότερο έργο του. Αναφέρεται η Κοπερνίκεια αστρονομία, για να απορριφθεί όμως αποφασιστικά. Είναι αινιγματικό το γιατί ο Γαλιλαίος μπήκε στον κόπο να συνθέσει ένα τόσο μακρύ και σύνηθες έργο, εκτός αν υποθέσει κανείς ότι επεδίωκε να αποκτήσει μια θέση διδασκαλίας, και γι’ αυτό έπρεπε να προετοιμάσει παραδόσεις για δική του χρήση. Έχει μάλιστα δειχθεί ότι οι πραγματείες αυτές ακολουθούσαν το πρότυπο παραδόσεων και βιβλίων εξεχόντων Ιησουιτών καθηγητών του τέλους του 16ου αιώνα. Μολονότι ο Γαλιλαίος είχε αμφισβητήσει ως φοιτητής μερικά από τα πορίσματα του Αριστοτέλη στη φυσική. είναι εντούτοις προφανές ότι δεν είχε ακόμη εμπλακεί στη διαμάχη περί τις παραδεκτές αρχές της φυσικής φιλοσοφίας.
Η θεραπεία της φυσικής μέσω λεπτολόγων σοφιστειών και σχολαστικής λογικής που εφαρμοζόταν στα κείμενα του Αριστοτέλη. όπως σ’ αυτό το πρώτο μακρύ κείμενο του Γαλιλαίου. ήταν μάλλον ένα περίτεχνο φραστικό παιχνίδι παρά μια διερεύνηση της Φύσης. Πολλά χρόνια αργότερα, απαντώντας στο έργο του il Saggiatore σε έναν λόγιο Ιησουίτη, αντίπαλο στο πλαίσιο μιας διαμάχης για τους κομήτες, ο Γαλιλαίος έμελλε να γράφει:
Εδώ ο Σάρζι σηκώνεται πάνοπλος και σε μια σειρά επιθέσεων δίνει τον καλύτερο εαυτό του για να δείξει ότι είμαι ένας πολύ αδύνατος λογικός, επειδή αποκάλεσα κάποια μεγέθυνση «άπειρη». Αυτές οι φιλονικίες με απωθούν ιδιαίτερα στην ηλικία μου, μολονότι και εγώ στη νιότη μου δεν παρέλειψα να βουτήξω μέσα τους με ευχαρίστηση… Ο Σάρζι έχει εδώ πράγματι το πεδίο ελεύθερο για να δείξει ότι αυτός είναι καλύτερος λογικός από όλους τους συγγραφείς του κόσμου, μεταξύ των οποίων τον βεβαιώνω ότι θα βρει τη λέξη «άπειρο» να αντικαθιστά εννέα στις δέκα φορές τη φράση «εξαιρετικά μεγάλο». (D&O 241)
το τηλεσκόπιο του Γαλιλαίου
Για λίγα χρόνια αφ* ότου εγκατέλειψε το Πανεπιστήμιο, ο Γαλιλαίος έκανε ιδιαίτερα μαθήματα μαθηματικών στη Φλωρεντία και τη Σιένα. Η πρώτη πρωτότυπη επιστημονική πραγματεία του γράφηκε το 1586 και αφορούσε τον υδροστατικό ζυγό. Εμφάνιζε ένα μείγμα θεωρητικών και πρακτικών ενδιαφερόντων, που τα πρώτα ήλκυαν την καταγωγή τους από τον Αρχιμήδη. Τον ίδιο περίπου καιρό άρχισε να γράφει μια πραγματεία για την κίνηση, η οποία, μετά από αναθεωρήσεις και προσθήκες που έγιναν κατά τα επόμενα τέσσερα ή πέντε χρόνια, αποτέλεσε το αφετηριακό σημείο από το οποίο προήλθε η σημαντικότατη συμβολή του στη φυσική.
Στο μεταξύ, με πειράματα στα μήκη και τις τάσεις των μουσικών χορδών. ο πατέρας του Γαλιλαίου ανακάλυψή έναν μαθηματικό νόμο που αντέβαινε τη θεμελιακή παραδοχή της παραδοσιακής μουσικής θεωρίας. Είναι πιθανό ο Γαλιλαίος να υπήρξε μάρτυς αυτών των πειραμάτων και να τα συγκράτησε στη μνήμη τον αργότερα, όταν αναζητούσε έναν κανόνα για τις μεταβαλλόμενες ταχύτητες των σωμάτων που εκτελούσαν πτώση. Τα κείμενα του πατέρα του έμοιαζαν με πολλούς τρόπους με εκείνα του Γαλιλαίου στις επιστημονικές διαμάχες του. Έτσι, ο Βιντσέντζο έγραφε στο βιβλίο του Διάλογος για την Παλιά και τη Σύγχρονη Μουσική:
Μου φαίνεται ότι εκείνοι που. προκειμένου να αποδείξουν κάτι, στηρίζονται απλώς στο ειδικό βάρος της αυθεντίας. χωρίς να επικαλούνται κάποιο επιχείρημα προς υποστήριξή του. ενεργούν έντελώς παράλογα. Εγώ, αντιθέτως, επιθυμώ να έχω τη δυνατότητα να εγείρω ελεύθερα ζητήματα και να τα απαντώ δίχως να κολακεύω |τις αυθεντίες]. όπως κάνουν εκείνοι που πραγματικά αναζητούν την αλήθεια. (PI.G 2)
Οι μαθηματικές ικανότητες του Γαλιλαίου άρχισαν ήδη να αναγνωρίζονται ακόμη και μεταξύ των ηγετικών φυσιογνωμιών των φιλολογικών κύκλων της Φλωρεντίας. To 1558 προσκλήθηκε να πραγματοποιήσει ανακοίνωση ενώπιον της Ακαδημίας της Φλωρεντίας με θέμα τη θέση, το μέγεθος και τη διάταξη της κόλασης, όπως αυτή περιγράφεται στην Κόλαση του Δάντη. Η Θεία Κωμωδία θεωρείται σήμερα ποιητικό. και όχι επιστημονικό έργο, όμως ο Δάντης είχε επιμελώς ενσωματώσει, σ’ αυτήν την αποδεκτή επιστήμη του καιρού του. Καθ’ όλη τη διάρκεια του 16ου αιώνα έλαβε χώρα μια ζωηρή και έντονη συζήτηση και διαμάχη γύρω από την αντίληψή του για τις περιοχές της κόλασης, και οι σχολιαστές του έργου του Δάντη είχαν διατυπώσει δύο ανατιθέμενες απόψεις. Ο Γαλιλαίος υποστήριζε την πρώτη από αυτές τις δυο, στηριζόμενος σε γεωγραφικά και μαθηματικά επιχειρήματα.
Ο επικεφαλής της Ακαδημίας Γραμμάτων, ο οποίος είχε σημαντική επιρροή, βοήθησε τον Γαλιλαίο να αποκτήσει και τις δύο διαδοχικές θέσεις καθηγητή μαθηματικών, αρχικώς στην Πίζα και στη συνέχεια στην Πάδουα.
Περί το τέλος του 1587, ο Γαλιλαίος ανακάλυψε έναν ιδιοφυή και πρακτικό τρόπο προσέγγισης στον προσδιορισμό των κέντρων βάρους ορισμένων στερεών, κάτι που ξεπέρασε τον Αρχιμήδη και του απέφερε την πρώτη αναγνώρισή του στο εξωτερικό. Ενισχυμένος από αυτή την ανακάλυψη ο Γαλιλαίος υπέβαλε αίτηση το 1588 για μια κενή έδρα μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο της Μπαλόνια. Η θέση δόθηκε τελικά στον Τζ. Α. Ματζίνι, έναν αστρονόμο από την Πάδόυα, ο οποίος διέθετε το προσόν ότι είχε ήδη εκδώσει μερικά βιβλία. Όμως, η ανακάλυψη του Γαλιλαίου προκάλεσε το ενδιαφέρον του Μαρκήσιου Γκουιντομπάλντο ντελ Μόντε, συγγραφέα ενός σημαντικού βιβλίου μηχανικής, ο οποίος από τον καιρό αυτό έως τον θάνατό του το 1607 έγινε φίλος και προστάτης του Γαλιλαίου. Αυτή η ίδια ανακάλυψη επέτρεψε στον Γαλιλαίο να κάνει τη γνωριμία του Χριστόφορου Κλάβιου, ενός μαθηματικού και αστρονόμου στο κολλέγιο Ιησουιτών στη Ρώμη, όταν ο Γαλιλαίος επισκέφθηκε για πρώτη φορά την πόλη προς το τέλος του 1587.
Η έδρα μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο της Πίζας δόθηκε στον Γαλιλαίο το 1580. Επρόκειτο για μια θέση με ισχνή αμοιβή, επειδή η μελέτη των μαθηματικών εθεωρείτο ελάσσονος σημασίας στην Πίζα, καθιέρωσε όμως τον Γαλιλαίο ως καθηγητή που θα μπορούσε βάσιμα να ελπίζει σε μια πιο εξέχουσα θέση στην Πάδοβα. Οι δυο προστάτες του άρχισαν αμέσως να εργάζονται προς αυτή την κατεύθυνση.
Τον ίδιο καιρό που ο Γαλιλαίος άρχισε να διδάσκει στην Πίζα, ένας διακεκριμένος ειδικός στον Δάντη. ονόματι Τζάκοπο Ματζόνι, διορίστηκε καθηγητής φιλοσοφίας εκεί και έγινε φίλος και συμβουλάτοράς του. Ο Ματζόνι εξέδωσε αργότερα ένα βιβλίο στο οποίο συνέκρινε τις φιλοσοφίες του Πλάτωνος και του Αριστοτέλη. Σχολιάζοντας το σε μια επιστολή του. ο Γαλιλαίος υπενθύμισε τις διαφωνίες τους τον καιρό που βρισκόταν στην Πίζα. Στις φιλοσοφικές συζητήσεις τους συμμετείχε και ο Τζιρόλαμο Μερκουριάλε. ένας καθηγητής ιατρικής, που το βιβλίο τον με θέμα τη γυμναστική και την υγεία άνοιξε νέους δρόμους σ’ αυτό το πεδίο. Είναι προφανές ότι μεγάλο μέρος του χρόνου του Γαλιλαίου στην Πίζα αναλώθηκε σε συζητήσεις με γηραιότερους συναδέλφους του πάνω σε ζητήματα γενικότερου ενδιαφέροντος παρά στα μαθηματικά, μολονότι το ταλέντο του σ’ αυτό το πεδίο ήταν ήδη τέτοιο που εντυπωσίασε έναν επισκέπτη μαθηματικό από τη Ρώμη, τον Λουκά Βαλέριο.
Λυτό τον καιρό, ο Γαλιλαίος εξακολουθούσε να δέχεται τη γη ως το κέντρο του σύμπαντος και έγραψε κάποιο σχόλιο στο Η Μεγίστη του Πτολεμαίου, μολονότι ήταν ήδη εξοικειωμένος με το έργο του Κοπέρνικου. Αυτά αναφέρονται στο χειρόγραφο του De motu που έγραψε στην Πίζα, σε πολλά κεφάλαια του οποίου επιτίθεται άμεσα κατά της φυσικής του Αριστοτέλη. Η ύλη πραγματεία μπορεί να ονομαστεί προεπιστημονική, διότι αναμειγνύει αιτιακές ιδέες παρμένες από την Αριστοτελική φιλοσοφία με μαθηματικές ιδέες που έλκουν την καταγωγή τους από τον Αρχιμήδη. Κατ’ αρχάς ο Γαλιλαίος ήλπιζε να τις συμφιλιώσει εξαλείφοντας κάποια λάθη του Αριστοτέλη, ενώ διατηρούσε ταυτόχρονα τη βασική έννοια του της φυσικής φιλοσοφίας.
Στο De motu που εγράφη στην Πίζα, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα επιχειρήματα του Γαλιλαίου που αναφέρονται σε ίσους χρόνους πτώσης σωμάτων από το ίδιο υλικό, ανεξάρτητα από το βάρος, μέσα στο ίδιο διάμεσο. Οι ιστορικοί έχουν γενικά αμφισβητήσει την ιστορία για τον Γαλιλαίο και τον Κεκλιμένο Πύργο της Πίζας, η οποία ειπώθηκε για πρώτη φορά μετά τον θάνατο τον Γαλιλαίου από έναν προστατευόμενο που γεννήθηκε μόλις αρκετά χρόνια μετά το συμβάν. Σύμφωνα μ* αυτή την ιστορία, η επίδειξη πραγματοποιήθηκε παρουσία των μαθητών του Γαλιλαίου και μερικών καθηγητών. Είναι πιθανό, οι μαθητές του που είχαν διδαχθεί από τους καθηγητές φιλοσοφίας τους κανόνες του Αριστοτέλη. να διατείνονταν σε αντίθεση μ* αυτόν πως το βάρος έπρεπε να επηρεάζει την ταχύτητα πτώσης. Σ’ αυτή την περίπτωση. η επίδειξη του Γαλιλαίου στον Κεκλιμένο Πύργο δεν θα χρησίμευε απλώς για να δείξει στους μαθητές, αλλά για να πείσει τους καθηγητές ότι η φυσική του Αριστοτέλη όφειλε να αναθεωρηθεί, γεγονός που ήδη υποστήριζε.
Σε μια υστερότερη διαμάχη με τον Γαλιλαίο (1612), ένας καθηγητής φιλοσοφίας στην Πίζα έκανε πειράματα από τον Κεκλιμένο Πύργο προκειμένου να στηρίξει τον Αριστοτέλη, και παρατήρησε ότι σώματα ίδιου υλικού και διαφορετικού βάρους δεν προσέκρουαν στο έδαφος ακριβώς την ίδια στιγμή. Η βασική διαφορά ανάμεσα στην προσέγγισή του και εκείνη του Γαλιλαίου εικονογραφείται στο τελευταίο βιβλίο του Γαλιλαίου:
Ο Αριστοτέλης λέει ότι μια σφαίρα βάρους εκατό λιβρών που πέφτει από ύφος εκατό πήχεων, προσκρούει στο έδαφος προτού μια σφαίρα βάρους μιας λίβρας διανύσει πέφτοντας έναν πήχυ. Εγώ λέω ότι φθάνουν την ίδια στιγμή. Αν κάνετε τη δοκιμή, θα βρείτε πως η μεγαλύτερη σφαίρα προηγείται της μικρότερης κατά δυο ίντσες μόνον. Εκείνο που γίνεται τώρα, είναι ότι θέλετε να κρύψετε πίσω από αυτές τις δυο ίντσες τους ενενήντα εννέα πήχεις του Αριστοτέλη και αναφερόμενοι μόνον στο δικό μου πολύ μικρό λάθος, να αποσιωπήσετε το τεράστιο δικό του σφάλμα. (TNS 68)
Στην επιστήμη του Αριστοτέλη κάθε μέρος ήταν λογικά συνδεδεμένο με κάθε άλλο, ώστε οι οπαδοί του θεωρούσαν ότι τίποτα απ’ αυτά που έλεγε δεν μπορούσε να είναι εσφαλμένο. Ο Γαλιλαίος παρατηρεί επ’ αυτού:
Εάν ο Αριστοτέλης ήταν τέτοιος άνθρωπος όπως τον φαντάζονται, τότε θα πρέπει να είχε ατίθασο νου, πεισματάρικο πνεύμα και βάρβαρη ψυχή. Θα ήταν κοντολογίς άνθρωπος με τυραννική βούληση που, θεωρώντας όλους τους άλλους ηλίθια πρόβατα, επιθυμούσε να προτιμώνται τα δικά του διατάγματα έναντι των αισθήσεων, της εμπειρίας και της ίδιας της Φύσης. Όμως, είναι οι οπαδοί τον Αριστοτέλη που τον έστεψαν με αυτή την αυθεντία, δεν είναι ο ίδιος που την απέσπασε ή την ιδιοποιήθηκε. (D 110)
Συχνό απορώ πώς είναι δυνατόν αυτοί οι απόλυτοι υποστηρικτές κάθε λέξης του Αριστοτέλη να μην μπορούν να καταλάβουν πόσο μεγάλο εμπόδιο είναι αυτοί οι ίδιοι για την αξιοπιστία και τη φήμη του. και πώς, όσο περισσότερο επιθυμούν να αυξήσουν το κύρος του, τόσο περισσότερο στην πραγματικότητα το μειώνουν. Γιατί, όταν βλέπω ότι πεισμώνουν υποστηρίζοντας προτάσεις που προσωπικά γνωρίζω ότι είναι εμφανέστατα εσφαλμένες, προσπαθώντας μάλιστα να με πείσουν πως ό.τι κάνουν είναι αληθινά φιλοσοφικό και θα το έκανε και ο ίδιος ο Αριστοτέλης, τότε εξασθενεί αισθητά η άποψή μου ότι τούτος φιλοσοφούσε ορθά και για άλλα ζητήματα που είναι περισσότερο σκοτεινά για μένα. (D111)
To De motu του Γαλιλαίον ήταν καλύτερο από τα αντίπαλα βιβλία που είχαν εκδοθεί, ενώ περιείχε και μέχρι τότε άγνωστα πράγματα. Θα ήταν ευνοϊκό γι αυτόν να δημοσιεύσει κάτι που θα τον βοηθούσε στην αναζήτηση μιας καλύτερης θέσης. Εν τούτοις δεν εξέδωσε το De motu πιθανώς διότι τα συμπεράσματα του για τις ταχύτητες στα κεκλιμένα επίπεδα δεν υφίσταντο επιτυχώς τη δοκιμασία του πραγματικού πειράματος. όπως άλλωστε ευθέως παραδέχθηκε. Τούτο το απέδωσε σε «υλικές δυσχέρειες» προσθέτοντας μάλιστα και ορισμένες θεωρητικές εκτιμήσεις σχετικά, όμως στην πραγματικότητα το αίτιο που έκανε αυτά τα πρώτα συμπεράσματα του να απέχουν πολύ από την αλήθεια ήταν η παράλειψη της επιτάχυνσης. Σε κάθε περίπτωση, η μη δημοσίευση του De motu συμφωνούσε απόλυτα με τον χαρακτήρα του, διότι όπως έγραψε αργότερα με κάποια άλλη αφορμή, στις Επιστολές γιο τις Ηλιακές κηλιδες:
Ακόμη και το πιο τετριμμένο λάθος μου χρεώνεται ως κεφαλαιώδες σφάλμα από τους εχθρού; των καινοτομιών, κάνοντας να φαίνεται καλύτερο να παραμένει κανείς σφάλλοντας στην αγέλη, παρά να μένει μόνος του και να συλλογάται ορθά. Ας μου επιτραπεί να προσθέσω ότι είμαι απόλυτα ικανοποιημένος να απομείνω τελευταίος και να προτείνω κάποια σωστή ιδέα, παρά να προπορευθώ και αργότερα να υποχρεωθώ να ανακαλέσω ό.τι πράγματι μπορεί να είχα πει νωρίτερα. αλλά με λιγότερη περίσκεψη. (D&G 90)
Καθώς πλησίαζε προς το τέλος του ο τριετούς διάρκειας διορισμός του Γαλιλαίου στο Πανεπιστήμιο της Πίζας, είχε λόγους να πιστεύει ότι δεν θα ανανεώνονταν. Μολονότι είχε αποκτήσει μερικούς στενούς φίλους μεταξύ των συναδέλφων του. είχε δημιουργήσει ανταγωνισμούς με άλλους καθηγητές, καθώς επίσης είχε αποκτήσει και έναν πανίσχυρο εχθρό κοντά στην Αυλή της Τοσκάνης, με το να ασκήσει δυσμενή κριτική σε ένα σχέδιο βελτίωσης του λιμανιού του Λιβόρνο. Ακόμη. ο θάνατος τον πατέρα του το 1591 τον κατέστησε υπεύθυνο οτο να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις μιας γενναιόδωρης προίκας που αποδόθηκε στη μεγαλύτερη αδελφή του Βιργινία. Το 1592. χάρη στη διδασκαλία του στην Πίζα και με την υποστήριξη των παλαιότερών προστατών του, διορίστηκε καθηγητής μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο της Παδούας. με μισθό τριπλάσιο εκείνον που ελάμβανε στην Πίζα.
Το Πανεπιστήμιο της Πάδουας ήταν φημισμένο σε όλη την Ευρώπη για τη σχολή της Ιατρικής του, όπου είχε διδάξει ο Βεζάλιος και όπου πρόσφατα είχε γίνει καθηγητής ανατομίας ο Φαμπρίτσιους του Ακοναπεντέντε, που αργότερα υπήρξε δάσκαλος του Γουίλιαμ Χάρβεϋ. Εκεί πέθανε το 1589 ο Τζιάκομο Τζαμπαρέλα. ηγετική φυσιογνωμία της Αναγέννησης στην Αριστοτελική μέθοδο της φυσικής φιλοσοφίας, τον οποίο διαδέχθηκε ο Τσέζαρε Κρεμονίνι. που η εμμονή του στην υπεράσπιση κάθε λέξης του Αριστοτέλη τον έκανε φιλόσοφο-πρότυπο στους ώριμους διαλόγους του Γαλιλαίου. Μεταξύ των Ιταλικών Πανεπιστημίων, η Πάδουα υστερούσε στα Μαθηματικά μόνο σε σύγκριση με την Μπολόνια. Μάλιστα, ο Ματζίνι που είχε κερδίσει αυτή την έδρα ανταγωνιζόμενος τον Γαλιλαίο, προσπάθησε να αποκτήσει τη θέση καθηγητή στην Πάδουα αντ’ αυτής.
Ευρισκόμενη είκοσι μίλια από τη Βενετία στην ενδοχώρα, η Πάδουα είχε περάσει κάτω από Ενετική κυριαρχία πριν από έναν αιώνα περίπου. Το πανεπιστήμιό της επωφελήθηκε από την πεφωτισμένη εξουσία της Βενετίας, η οποία ξεπερνούσε όλες τις άλλες Ιταλικές πόλεις σε ανεκτικότητα. Επίσης. στην Πάδουα υπήρχε και μια ενεργός κοινότητα διανοουμένων ξέχωρα από το Πανεπιστήμιο, με κέντρο το σπίτι του Τζ. Β. Πινέλι, ιδιοκτήτη μιας μεγάλης συλλογής χειρογράφων και βιβλίων, που συχνά δεχόταν επισκέψεις αξιωματούχων και επιστημόνων και προσκαλούσε σε συναντήσεις ανθρώπους των γραμμάτων της Πάδουας. Ο Γαλιλαίος φιλοξενήθηκε για κάποιο διάστημα από τον Πινέλι και παρέμεινε στενός φίλος του μέχρι τον θάνατό του το 1601. Πιθανώς ο Γαλιλαίος να συνάντησε στο σπίτι του Πινέλι τον μοναχό Πάολο Σάρπι και τον καρδινάλιο Ροβέρτο Μπελαρμίνε, οι οποίοι έμελλε και οι δυο να διαδραματίσουν σημαίνοντα ρόλο στη σταδιοδρομία του ως επιστήμονα. Το γεγονός ότι και οι δυο άνδρες τον σέβονταν πολύ, ενώ ol δικές τους απόψεις βρίσκονταν οε οξύτατη αντίθεση μαζί του σε ένα σοβαρότατο ζήτημα, είναι ιδιαίτερα σημαντικό προκειμένου να εκτιμηθούν οι ικανότητες και η προσωπικότητα του Γαλιλαίου.
Ο Σάοπι, μέλος του μοναχικού τάγματος των Σερβιτών, είναι κυρίως γνωστός για τις δραστηριότητες του ως επίσημου θεολόγου της Δημοκρατίας της Βενετίας το 1606. Αυτό το έτος, ύστερα από μακράς διάρκειας τριβές μεταξύ της Ρώμης και της Βενετίας για ζητήματα παπικής εξουσίας στα εγκόσμια πράγματα, ο Παύλος ο 5ος έθεσε τη Βενετία υπό απαγόρευση μετά από συμβουλή του Μπελαρμίνε, που ήταν ο προσωπικός σύμβουλός του επί βιολογικών ζητημάτων. Ο Σάρπι συμβούλεψε τους Ενετούς να την αγνοήσουν και να διατάξουν τους ιερείς να συνεχίσουν τις λειτουργίες τους, αλλιώς θα αντιμετώπιζαν την τιμωρία της πολιτείας. Οι Ιησουίτες εκδιώχθηκαν από την Ενετική επικράτεια, οι άλλοι ιερείς όμως έμειναν, με αποτέλεσμα να υπάρξει μικρή μόνο διαταραχή της καθημερινής ζωής. Μεταξύ του Σάρπι και του Μπελαρμίνε άρχισε οξύτατη πολεμική, ενώ πρακτικά η νίκη περιήλθε στους Ενετούς. Μια σχεδόν επιτυχημένη απόπειρα κατά της ζωής του Σάρπι αποδόθηκε γενικά στους Ιησουίτες. Πριν από αυτά τα γεγονότα, ο Σάρπι ήταν δραστήριος ως επιμελής φοιτητής της φιλοσοφίας και της επιστήμης, πράγμα που συνέχισε να κάνει και μετά, αν και σε μικρότερη κλίμακα. Οι έρευνες του Φαμπρίτσιους του Ακουαπεντέντε για τις βαλβίδες των αρτηριών, που ήταν ιδιαίτερα σημαντικές για την ανακάλυψη της κυκλοφορίας του αίματος από τον Χάσβεϋ. λέγεται ότι είχαν πηγή έμπνευσης συστάσεις του Σάρπι. Μάλιστα. στα δικά του σημειωματάρια βρίσκεται η πρώτη περιγραφή της θεωρίας του Γαλιλαίου για τις παλίρροιες, ενώ στον Σάρπι έγραψε για πρώτη φορά ο Γαλιλαίος για το νόμο της ελεύθερης πτώσης το 1604 και για το τηλεσκόπιό του το 1609.
Ο Ιησουίτης Μπελαρμίνε ήταν ένας από τους καρδινάλιους της Ιεράς Εξέτασης που το 1600 καταδίκασαν τον Τζιορντάνο Μπρούνο ως αιρετικό σε θάνατο δια της πυράς. Συνηθίζεται να συνδέεται η καταδίκη του Μπρούνο με την Κοπερνίκεια αντίληψη, αλλά η δική του περίπτωση διαφέρει τελείως ως προς το επίδικο αντικείμενό της από εκείνη του Γαλιλαίου. Ο Μπρούνο ήταν πραγματικά ένας φανατικός Κοπερνικανός, αλλά αν υπάρχει σύνδεση ανάμεσα σ’ αυτό το γεγονός και την τελική μοίρα του, αυτή είναι μόνο έμμεση. Ο Μπρούνο ονειρευόταν να αποκαταστήσει μια συμπαντική αρμονία στη θρησκεία μέσω της υιοθέτησης μιας φιλοσοφίας που 0α περιελάμόανε τα πάντα, πράγμα που κρίθηκε αιρετικό από τους ιεροεξεταστές, οι οποίοι είχαν προηγουμένως επανειλημμένα στερήσει τον Μπρούνο από το δικαίωμα να προσφύγει στον πάπα για όλα τα ζητήματα αιρετικής φύσεως. Ο Μπρούvo είπε, απευθυνόμενος στους καρδιναλίους, που τον καταδίκασαν σε θάνατο: «Θα πρέπει να αισθάνεστε εσείς περισσότερο φόβο που απαγγελετε αυτή την κατηγορία, παρά εγώ που την ακούω.» Ο Μπελαρμίνε δεν μπόρεσε ποτέ να ξεχάσει αυτά τα λόγια με τη σαφή και δίκαιη κατηγορία ενάντια σε δικαστές που είχαν στερήσει έναν κατηγορούμενο από το νόμιμο δικαίωμά του για μια τελική προσφυγή. Είναι πιθανό αυτή η μνήμη να επηρέασε τις συστάσεις που έκανε και τις πρωτοβουλίες που ανέλαβε στα γεγονότα του 1615-16 που σχετίζονταν με τον Γαλιλαίο.
Ο Μπελαρμίνε επισκέφθηκε την Πάδουα ειδικά για να συναντήσει τον Πινέλι, συνοδέυόμενος από έναν άλλο καρδινάλιο. τον Τσέζαρε Μπασάνιους. Έξω από την πύλη άλλαξαν τα ρούχα τους και ντύθηκαν ταπεινά. φθάνοντας στο σπίτι του Πινέλι σαν μοναχοί και όχι ως ηγεμόνες της εκκλησίας. Τις ταυτότητες τους τις αποκάλυψαν μόνον αφού τους υποδέχθηκαν ευγενικά και αφού απόλαυσαν κάθε φιλοξενία. Το συμπαν μάς λέει πολλά για την ευγένεια των κύκλων στους οποίους βρέθηκε ο Γαλιλαίος όταν έφθασε στην Πάδουα. αλλά το κύριο ενδιαφέρον του σχετίζεται με την πιθανή πηγή μιας φράσης που αποδίδεται στον Μπαρόνιους. την οποία παραθέτει ο Γαλιλαίος το 1615: «Η Βίβλος μάς λέει πώς να πάμε στους ουρανούς, και όχι πώς πηγαίνουν (λειτουργούν) οι ουρανοί». Είναι βέβαιο ότι αυτό δεν το βρήκε στα έργα του σοφού ιστορικού της Εκκλησίας, ενώ είναι πιθανό να το είχε ακούσει σε συζητήσεις στο σπίτι του Πινέλι.
Μετά τον θάνατο του Πινέλι, κύριος τόπος συνάντησης των ανθρώπων των γραμμάτων που ήταν φίλοι του Γαλιλαίου έγινε το σπίτι του Αντόνιυ Κουερέγκο. ενός εφημέριου της Εκκλησίας και διακεκριμένου Λατίνου ποιητή. Μια αγαπημένη μορφή διασκέδασης των φίλων αυτών ήταν η χρήση της αγροτικής διαλέκτου της Πάδουας, η οποία είχε γίνει δημοφιλής μεταξύ των διανοουμένων του 16ου αιώνα από έναν συγγραφέα που ονομαζόταν Ρουτζάντε. Η ειδικότητά του ήταν το γράψιμο διαλόγων και θεατρικών έργων που γελοιοποιούσαν τους εξεζητημένους ποιητές της Αρκαδίας, οι οποίοι εκθείαζαν την απλή αγροτική ζωή. Ο Ρουτζάντε την έδειχνε όπως ήταν, δηλαδή σκληρή, αλλά λιγότερο μονότονη, διανθισμένη από την κοινή λογική και το χυδαίο χιούμορ. Ο Γαλιλαίος απολάμβανε ιδιαίτερα αυτή την «προσγειωμένη» λογοτεχνία.
Το Πανεπιστήμιο της Πάδουας προσέλκυε πολλούς νέους ξένους ευγενείς που προορίζονταν για τη στρατιωτική σταδιοδρομία. Κυρίους για χάρη τους και για να αυξήσει τις αποδοχές του. ο Γαλιλαίος π απέδιδε ιδιαίτερα μαθήματα στρατιωτικής αρχιτεκτονικής, κατασκευής οχυρωμάτων, τοπογραφίας, μηχανικής και σχετικών ζητημάτων που δεν περιλαμβάνονταν στη διδακτέα ύλη των Πανεπιστημίων. Το 1593 έγραψε το γενικό περίγραμμα μαθημάτων μηχανικής και κατασκευής οχυρωμάτων, ενώ αργότερα προσέθεσε και άλλα. Ουδεμία ένδειξη υπάρχει ότι έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την αστρονομία πριν το 1595. όταν βρήκε μια μηχανική ερμηνεία των παλιρροιών για την οποία απαιτούντο οι δυο κυκλικές κινήσεις της γης που υπέθετε ο Κοπέρνικος. Αυτό φαίνεται πως σημάδεψε την αρχή της προτίμησής του για τη νέα αστρονομία.
Αυτό τον καιρό, πριν το τηλεσκόπιο, οι ενδείξεις υπέρ του Κοπερνίκειου συστήματος δεν ήταν πολύ πειστικές. Εξέχων αστρονόμος μετά τον Κοπέρνικο ήταν ο Δανός Τύχο Μπράχε, ο οποίος απέρριπτε την κίνηση της γης επειδή αντέφασκε τόσο με την Βίβλο όσο και με τα συνήθη συμβάντα που έβλεπε κανείς στη γη. όπως τα εξηγούσε η Αριστοτελική φυσική. Το πρότυπο του Μπράχε που κρατούσε σταθερή τη γη αλλά έθετε τους πλανήτες σε τροχιές γύρω από τον ήλιο, είχε αποκτήσει τουλάχιστον εξίσου πολλούς οπαδούς με την Κοπερνίκεια αστρονομία, μολονότι οι περισσότεροι επιστήμονες εξακολουθούσαν να αποδέχονται το πτολεμαϊκό σύστημα, στο οποίο τα πάντα περιστρέφονταν γύρω από τη γη. Από καθαρά αστρονομική άποψη, λίγο ενδιέφερε η τελική επιλογή. Από φιλοσοφική σκοπιά, το Πτολεμαΐκό σύστημα μπορούσε ευκολότερα να συμφιλιωθεί με τον Αριστοτέλη, μολονότι αυτό απαιτούσε την πίστη σε στέρεες κρυστάλλινες σφαίρες που έφεραν τους πλανήτες, ενάντια στο οποίο ο Τύχο είχε προσκομίσει ακλόνητες μαρτυρίες από τους κομήτες. Για όσους αποδέχονταν τις ενδείξεις αυτές, το σύστημα του Τύχο απέφευγε με εύσχημο τρόπο τη ρήξη με την Αριστοτελική φυσική.
Το βιβλίο του Ματζόνι που συνέκρίνε τον Πλάτωνα με τον Αριστοτέλη και εκδόθηκε το 1597, περιείχε ένα εσφαλμένο επιχείρημα ενάντια στην Κοπερνίκεια αστρονομία, οτο οποίο ο Γαλιλαίος απάντησε σε μια μακρά επιστολή. Πρόκειται για την πρώτη γνωστή έκφραση προτίμησης από μέρους του υπέρ της Κοπερνίκειας αντίληψης. Αργότερα την ίδια χρονιά, ένας Γερμανός επισκέπτης άφησε στον Γαλιλαίο το πρώτο βιβλίο που είχε εκδώσει ο Γιοχάνες Κέπλερ. το οποίο ήταν ενθουσιωδώς υπέρ των απόψεων του Κοπέρνικου. Ευχαριστώντας τον Κέπλερ ο Γαλιλαίος είπε ότι από καιρό είχε ασπασθεί τη νέα αστρονομία, επειδή μ’ αυτήν είχε εξηγήσει ορισμένα πράγματα που δεν μπορούσαν να ερμηνευτούν αλλιώς, αλλά πρόσθεσε ότι δεν τη δίδασκε δημοσία, επειδή οι πολυάριθμοι ανόητοι αντίπαλοί της καθιστούσαν κάτι τέτοιο επικίνδυνο. Ο Κέπλερ δεν ρώτησε τι νόμισε ο Γαλιλαίος ότι είχε εξηγήσει (μολονότι. ορθά μάντεψε ότι έπρεπε να ήταν οι παλίρροιες), αλλά ζήτησε από τον Γαλιλαίο να κάνει ορισμένες αστρονομικές παρατηρήσεις, αν διέθετε όργανα ακρίβειας, με αντικείμενο την επαλήθευση της ετήσιας κίνησης της γης μέσω της αστρικής παράλλαξης. Ο Γαλιλαίος δεν έκανε την απόπειρα, πιθανώς επειδή δεν είχε ειδικά όργανα και σίγουρα επειδή δεν έτρεφε καμία ελπίδα να βρει αστρονομικές ενδείξεις που θα είχαν διαφύγει της προσοχής των καλύτερων παρατηρητών. Οι πρώτες αστρονομικές παρατηρήσεις του Γαλιλαίου που γνωρίζουμε πραγματοποιήθηκαν το 1604. και οι λόγοι γι αυτό ήταν πολλοί.
Ο Γαλιλαίος είχε συγγράψει για τους στρατιωτικούς φοιτητές του μια πραγματεία για ιη σκόπευση και τον τριγωνισμό, την οποία ακολούθησε το 1597 η επινόηση μιας μηχανικής υπολογιστικής συσκευής, που ονόμασε «γεωμετρική και στρατιωτική πυξίδα». Αρχικά, η σύλληψή τη; στόχευε στην επίλυση ενός πρακτικού προβλήματος του πυροβολικού, στη συνέχεια όμως βελτιώθηκε μέχρι το σημείο που μπορούσε να δίνει· γρήγορα προσεγγιστική λύση σε κάθε πρακτικό μαθηματικό πρόβλημα που θα μπορούσε να προκόψει εκείνη την εποχή. Το 1599 προσέλαβε έναν τεχνίτη για να κατασκευάσει, αυτά τα όργανα προ; πώληση, και άρχισε να παραδίδει κάθε χρόνο διδασκαλία για την εκμάθηση τη; χρήσης τους.
Τον ίδιο περίπου καιρό, ο Γαλιλαίος, που ποτέ δεν παντρεύτηκε, απέκτησε μια σχέση με μια γυναίκα από τη Βενετία. τη Μαρίνα Γκάμπα, που του χάρισε δυο κόρες το 1600 και το 1602, και έναν γιό το 1606. Η Μαρίνα Γκάμπα έμεινε στην Πάδουα όταν ο Γαλιλαίος γύρισε στη Φλωρεντία το 1610. Λυτά τα χρόνια, η οικονομική κατάσταση του Γαλιλαίου έγινε δύσκολη, επειδή υποσχέθηκε μια γενναιόδωρη προίκα για τη μικρότερη αδελφή τον Λίβια, που παντρεύτηκε το 1601. Ο αδελφός του, Μικελάντζελο, είχε εγκατασταθεί στην Πολωνία με χρήματα που είχε δανειστεί από τον Γαλιλαίο και τα οποία ουδέποτε επέστρεψε. Αλλά ούτε και τη μισή προίκα κατέβαλε, που η τοις μετρητοίς πληρωμή της και μόνον ανερχόταν στο διπλάσιο του μισθού του Γαλιλαίου. Αργότερα, ο Μικελάντζελο εγκαταστάθηκε στη Γερμανία όπου παντρεύτηκε, και. οι σχετικές δαπάνες καλύφθηκαν από τον Γαλιλαίο, ενώ τελικά έστειλε πρώτα τον γιό του και στη συνέχεια την υπόλοιπη οικογένεια να ζήσει μαζί με τον Γαλιλαίο στη Φλωρεντία.
Ο Γαλιλαίος αύξησε τα ιδιαίτερα μαθήματα, ελάμβανε προκαταβολές έναντι του μισθού του και δανειζόταν χρήματα από τον Τζιοβανφραντσέσκο Σαγκρέντο. έναν Ενετό ευγενή που είχε σπουδάσει κοντά του και έγινε ένας από τους στενότερους φίλους του. Ήταν ένας προικισμένος ερασιτέχνης της επιστήμης, ενώ ασχολείτο επίσης με τις κρατικές υποθέσεις. Ειδικότερα, ο Σαγκρέντο βελτίωσε πολύ τη θερμομετρία. αρχίζοντας από ένα θερμοσκόπιο που είχε επινοήσει ο Γαλιλαίος και είχε εφαρμόσει στην ιατρική ο φίλος τους Σαντόρε Σαντόριο. ο οποίος ήταν τότε γιατρός στη Βενετία και έγινε αργότερα καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Πάδουας. Ο Σαντόρε συνέβαλε τα μέγιστα στην πειραματική ιατρική, ενώ ο Γαλιλαίος υπήρξε ένα από τα αντικείμενα της μελέτης του για τον ανθρώπινο μεταβολισμό.
Έως το 1602. ο Γαλιλαίος είχε κυρίως ασχοληθεί στην Πάδουα με πρακτικά μάλλον, παρά με θεωρητικά ερευνητικά ζητήματα. Κατά τη διάρκεια αυτού του έτους αναθεώρησε πλήρως την πραγματεία του για τη μηχανική και επανήλθε στις παλιότερες μελέτες του που αφορούσαν τη φυσική κίνηση, οπότε, ανακάλυψε τα πρώτα δύο ορθά θεωρήματα του για τις κινήσεις κατά μήκος κεκλιμένων επιπέδων. Είναι ενδιαφέρον ότι και τα δυο θεωρήματα συνήχθηοαν από τις παλιές εσφαλμένες παραδοχές του Γαλιλαίου στο De main. Έχουμε την τάση να πιστεύουμε ότι από εσφαλμένες παραδοχές δεν είναι δυνατόν να συναγάγουμε ορθά πορίσματα χρησιμοποιώντας μια σωστή συλλογιστική, μολονότι μόνο το αντίθετο αληθεύει: δηλαδή, εσφαλμένα συμπεράσματα δεν είναι δυνατόν να συναχθούν δια της λογικής από ορθές παραδοχές. Στην αρχή της σύγχρονης επιστήμης, συνήθως μια εσφαλμένη παραδοχή οδηγούσε για πρώτη φορά σε κάποιες νέες αλήθειες, οι οποίες στη συνέχεια ετοποθετούντο σε στερεότερα θεμέλια, αφού ανακαλυπτόταν ότι η αρχική παραδοχή έδινε τόσο ορθά, όσο και εσφαλμένα συμπεράσματα.
Προς το τέλος του 1602. ο Γαλιλαίος έγραψε στον Γκουιντομπάλντο ντελ Μόντε για τις ανακαλύψεις του και πρόσθεσε την υπόθεση ότι από κάθε σημείο ενός κατακόρυφου κύκλου. ένα σώμα θα φθάσει στο χαμηλότερο σημείο στον ίδιο χρόνο, πράγμα που ισχύει μόνο προσεγγιστικά. Ο Γκουιντομπάλντο έκανε πειράματα χρησιμοποιώντας το στεφάνι ενός μεγάλου κόσκινου για λίχνισμα και βρήκε ότι αυτό δεν ισχύει, γεγονός στο οποίο ο Γαλιλαίος απάντησε διατυπώνοντας τη θέση ότι μπορεί να παρενοχλεί η ανωμαλία τη; επιφάνειας και η τριβή, πράγμα που 0α μπορούσε να εξαλειφθεί αν το στεφάνι αντικαθίστατο από ένα μακρύ εκκρεμές. Είναι σαφές ότι τον ενδιέφεραν τα πραγματικά πειράματα και ότι είχε αποκτήσει την ικανότητα να τα σχεδιάζει, μολονότι στο ίδιο γράμμα παρατηρούσε ότι δεν ήταν δυνατό να αναμένει κανείς την απόλυτη συμφωνία με την ακριβή μαθηματική έκφραση. Αυτό τον καιρό, το έργο του με τα εκκρεμή αποτέλεσε το έναυσμα για την επινόηση από τον Σαντόριο του «pulsilogium» (παλμολόγιον). που εχρησιμοποιεΐτο στις ιατρικές διαγνώσεις, και το οποίο συχνά εσφαλμένα αποδίδεται στον Γαλιλαίο. τον καιρό που ήταν φοιτητής.
Το εκκρεμές έμελλε να διαδραματίσει έναν τόσο σημαντικό ρόλο στο επιστημονικό έργο του Γαλιλαίου, ώστε αξίζει τον κόπο να πούμε δυο λόγια γι’ αυτά σε τούτο το σημείο. Φαίνεται περίεργο ότι η ιδιότητά του να πραγματοποιεί αιωρήσεις σε ίσα χρονικά διαστήματα δεν είχε χρησιμοποιηθεί, πολύ πριν στη χρονομέτρηση και τις επιστημονικές έρευνες. Λίγες δεκαετίες πριν λεγόταν ότι ένας Αράβας αστρονόμος στον Μεσαίωνα είχε παραστήσει το εκκρεμές στο βιβλίο του. αλλά η παρουσίασή του είχε βρεθεί να είναι εσφαλμένη. Την εποχή του Γαλιλαίου τα ρολόγια ρυθμίζονταν με μια οριζόντια ράβδο που εκινείτο παλινδρομικά μπρός-πίσω οε μικρή γωνία μέσω ενός βάρους που ήταν προσαρτημένο σε ένα νήμα, σχεδόν όπως και αργότερα συντηρούντο οι αιωρήσεις των εκκρεμών. Η ταχύτητα αυτών των ρολογιών μπορούσε να διορθωθεί μετακινώντας μικρά βάρη που κρέμονταν από τη ράβδο, όμως ποτέ αυτά τα ρολόγια δεν ενέπνεαν εμπιστοσύνη. Ο Γαλιλαίος επινόησε έναν αστρονομικό μετρητή χρόνου χρησιμοποιώντας ένα εκκρεμές, όμως το πραγματικό ρολόι εκκρεμές επινοήθηκε μετά τον θάνατό του από τον Κρίστιαν Χόυχενς.
*******************
Από το βιβλίο του Stilman Drake – Γαλιλαίος
Αντικλείδι , https://antikleidi.com
Συναφές:
Τίχο Μπράχε –Το Κάστρο των Ουρανών
Κέπλερ – Πως να επιλέξεις την ιδανική γυναίκα – Μια μαθηματική προσέγγιση