Ο θάνατος είναι το μόνο απόλυτο πράγμα που γνωρίζουμε σ’ αυτή τη ζωή. Ο θάνατος είναι η μοναδική απόλυτη βεβαιότητα. Οι καλλιτέχνες ξέρουν ότι δεν μπορούν να τον νικήσουν, οι περισσότεροι απ’ αυτούς έχουν απόλυτη συναίσθηση ότι θα τους αφανίσει –τους ακολουθεί σαν τη σκιά τους– κι αυτός πιστεύω ότι είναι ένας από τους λόγους που σχεδόν όλοι οι καλλιτέχνες έχουν πλήρη συνείδηση της τρωτότητας και της μηδαμινότητας της ζωής, της τρωτότητας της δικιάς τους ζωής αλλά και οποιουδήποτε άλλου.
“Ένας από τους λόγους που οι παλιές φωτογραφίες ασκούν τόσο μεγάλη γοητεία, πολύ περισσότερο από την υφή, τις γρατσουνιές και τους λεκέδες και τη γενικότερη κατάστασή τους, είναι επειδή σκεφτόμαστε «Τώρα είναι όλοι τους νεκροί»”… Πορτρέτο του Φράνσις Μπέικον (1909- 1992)
Δεν υπάρχει ζωή στο θάνατο – ο θάνατος μπορεί να εξυψώσει τη ζωή, αλλά όταν είσαι νεκρός, είσαι νεκρός. Κι είναι μονάχα η συνείδηση του θανάτου στη ζωή, που της προσδίδει τη δύναμη της.
Ποτέ δεν πιστεύω τους ανθρώπους όταν μιλάνε για ηθικό κίνδυνο – νομίζω ότι ο μόνος κίνδυνος είναι ο σωματικός κίνδυνος.
Σελίδες από το Ημερολόγιο του Peter Beard με αναφορά στον Φράνσις Μπέικον
Ένας από τους λόγους που οι παλιές φωτογραφίες ασκούν τόσο μεγάλη γοητεία, πολύ περισσότερο από την υφή, τις γρατσουνιές και τους λεκέδες και τη γενικότερη κατάστασή τους, είναι επειδή σκεφτόμαστε «Τώρα είναι όλοι τους νεκροί». Αυτοί οι άνθρωποι, που βολτάριζαν εδώ κι εκεί χωρίς να σκέφτονται, όπως κι ο περισσότερος κόσμος, ότι θα έρθει και γι’ αυτούς ο θάνατος –πιστεύοντας ότι οι ίδιοι είναι αιώνιοι και ότι μόνο οι άλλοι θα πεθάνουν–, χάθηκαν ξαφνικά μέσα σε μια στιγμή. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι στο χρώμα της σέπιας που τους βλέπεις στις φωτογραφίες να περπατούν στους δρόμους της εποχής τους, και σκέφτεσαι «Τώρα είναι όλοι τους νεκροί» – αυτό είναι που κάνει τις φωτογραφίες σπαραχτικές. Κατά πόσο η πατίνα του χρόνου εντείνει ακόμα περισσότερο αυτό το συναίσθημα, δεν είμαι βέβαιος. Για παράδειγμα, μου αρέσουν τα Ελγίνεια Μάρμαρα στο Βρετανικό Μουσείο, αλλά συχνά αναρωτιέμαι μήπως τα βρίσκω ομορφότερα επειδή είναι θραύσματα. Δεν ξέρω αν θα μας άρεσε τόσο πολύ ο Παρθενώνας αν τον βλέπαμε όπως ήταν αρχικά, στολισμένος σαν χριστουγεννιάτικο δέντρο.
Η ζωγραφική βρίσκεται σε μια παράξενη φάση, καθώς από τη μια είναι δύσκολο να είσαι παραστατικός καλλιτέχνης, και από την άλλη, το πρόβλημα με όλες τις σχολές της αφηρημένης τέχνης, που παρουσιάστηκε ως μια φυσική εξέλιξη, είναι ότι καταλήγουν στη διακόσμηση επειδή μπορείς να γεμίσεις τα έργα σου με ό,τι σου φαίνεται χαριτωμένο, ενώ στην παραστατική ζωγραφική είναι σχεδόν αδύνατο να αποφύγεις την εικονογράφηση όταν ζωγραφίζεις το ανθρώπινο σώμα. Θα ήταν προτιμότερη μια φωτογραφία.
Τα περισσότερα αφηρημένα έργα δεν μου λένε τίποτα. Τα βλέπω απλώς ως πολύ όμορφα –είτε όχι και τόσο όμορφα– μοτίβα. Έχω την αίσθηση ότι όλη σχεδόν η αφηρημένη τέχνη στην πραγματικότητα είναι μια διακοσμητική τέχνη, εννοώ για να διακοσμήσεις ένα δωμάτιο ή για να φτιάξεις επί παραγγελία ένα «χαριτωμένο» δωμάτιο είτε μια αίθουσα. Ξέρω ότι οι περισσότεροι αφηρημένοι καλλιτέχνες θα διαφωνούσαν μαζί μου, αλλά παρ’ όλα αυτά, τα έργα τους μου φαίνονται στην καλύτερη περίπτωση απλώς χαριτωμένα. ___ Σιχαίνομαι εννιά στις δέκα ζωγραφιές που βλέπω, ανάμεσά τους και τις δικές μου. Πράγματι τα περισσότερα έργα δεν μου αρέσουν, και πιστεύω πως αν οι άνθρωποι κάνουν κάνα δυο εξαιρετικά πράγματα στη ζωή τους, είναι ήδη πολύ…
Μελέτη για φιγούρα Ι -1945
Μου αρέσουν μερικά έργα, ακόμα και ανθρώπων της δικής μου γενιάς, για παράδειγμα θαυμάζω πολύ μερικές δουλειές του Πικάσο, του Ματίς και πάνω απ’ όλα, του Ντυσάν∙ πιστεύω όμως ότι σε κάθε καλλιτέχνη δεν μπορείς παρά να θαυμάζεις ορισμένα μόνο έργα ή περιόδους του. Δεν είναι δυνατό ένας άνθρωπος να κάνει συνεχώς αριστουργήματα. Γενικά, τα γηρατειά κάνουν καλύτερους τους ζωγράφους.
Η διάρκεια του χρόνου που αφιερώνεις σε κάτι δεν σημαίνει τίποτα. Τα πιο εκπληκτικά πράγματα μπορούν να γίνουν πολύ γρήγορα. Δεν χρειάζεται να σπαταλάς το χρόνο σου. Κρίνοντας από την προσωπική μου δουλειά, τα καλύτερα πράγματα είναι αυτά που βγαίνουν γρηγορότερα.
Ποτέ δεν κατάλαβα γιατί τα έργα μου θεωρούνται φρικιαστικά. Μου βάζουν πάντα την ταμπέλα του φρικτού, ποτέ όμως δεν συλλογίζομαι τη φρίκη. Η απόλαυση έχει πολλές όψεις. Το ίδιο και η φρίκη.
Πεταμένες εφημερίδες που ξεβάφουν στον ήλιο, οστά και πτώματα που έμειναν καιρό στη θάλασσα ή στον ήλιο και την άμμο, σταδιακά μεταμορφώνονται σε κάτι διαφορετικό. Έχει μια κάποια ομορφιά αυτό το θέαμα – ένα είδος μαγείας.
Αν δεις κάποιον σωριασμένο στο πεζοδρόμιο κάτω από το φως του ήλιου να κολυμπάει στο αίμα, το θέαμα αυτό καθαυτό –το χρώμα του αίματος σε αντίθεση με το πεζοδρόμιο– είναι πολύ αναζωογονητικό, πολύ τονωτικό…
Κάποτε είδα ένα άσχημο αυτοκινητιστικό ατύχημα σ’ ένα μεγάλο δρόμο, διάσπαρτα κορμιά, γεμάτα γυαλιά από τα αμάξια, αίματα και σκόρπια διάφορα προσωπικά αντικείμενα, και η αλήθεια είναι ότι το θέαμα ήταν πανέμορφο. Πιστεύω ότι υπήρχε μια τρομερά φευγαλέα ομορφιά στην τυχαία στάση των σωμάτων, στον τρόπο που κείτονταν και στο αίμα, ίσως επειδή δεν έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε τέτοια θεάματα… Ήταν καταμεσήμερο, την ώρα που ο ήλιος πυρπολεί το λευκό δρόμο.
Δεν σκέφτομαι συχνά το Καλό και το Κακό, και σίγουρα δεν τα σκέφτομαι ποτέ όταν ζωγραφίζω.
Όσον αφορά τον εαυτό μου, ξέρω ότι δεν θα μπορούσα να δουλέψω αν γνώριζα εξαρχής τι πρόκειται να κάνω. Δουλεύω απλώς με την ελπίδα ότι θα μου χαμογελάσει η τύχη. Το ίδιο ισχύει σε όλα τα πράγματα.
Με θρέφει πάντα η ελπίδα ότι κάτι αξιοσημείωτο θα βγει στο τέλος. Αυτό με παρακινεί, η ελπίδα ότι θα κάνω κάτι πραγματικά σημαντικό.
Φαντάζομαι ότι κανένας καλλιτέχνης δεν είναι ικανοποιημένος από τη δουλειά του, και πιστεύω ότι ένα από τα πιο ενδιαφέροντα πράγματα σχετικά με τους καλλιτέχνες είναι ότι ποτέ δεν μαθαίνουν αν το έργο τους έχει καμιά αξία, αφού πεθαίνουν προτού ο χρόνος βγάλει την τρομερή, αλάθητη ετυμηγορία του.
Έχω γνωρίσει απίστευτα ευφυείς ανθρώπους που ήθελαν να γίνουν καλλιτέχνες, αλλά ποτέ δεν τα κατάφεραν. Η ευφυΐα δεν σε βοηθάει απαραίτητα να γίνεις καλλιτέχνης.
Τρεις μελέτες για τη σταύρωση -1944
Δεν πιστεύω ότι ένας πίνακας είναι το ίδιο πράγμα με τη ζωή, αλλά κατά έναν περίεργο τρόπο, τα έργα ζωγραφικής που μου αρέσουν αντανακλούν τη ζωή και, όπως και κάθε μορφή τέχνης που με συγκινεί, με στέλνουν πίσω στη ζωή πιο βίαια. Η μεγάλη τέχνη δίνει αξία στη ζωή.
Επειδή τα μέρη όπου ζω ή θα μου άρεσε να ζω είναι σαν μια αυτοβιογραφία, θέλω να υπάρχουν τα σημάδια που αφήνω εγώ ή οι άλλοι άνθρωποι. Είναι σαν ίχνη μνήμης για μένα. Για παράδειγμα, αυτή η πόρτα, κάποιος την έσπασε επειδή είχε οργιστεί με κάτι∙ επίσης αυτός ο ραγισμένος καθρέφτης ή τα χαρτιά στο πάτωμα.
Μου αρέσει η εξοχή, αλλά δεν μπορώ να ζήσω στην εξοχή. Μου τη δίνει το πρωί όταν ακούω αυτά τα πράγματα να κελαηδούν εκεί έξω.
Είναι πολύ δύσκολο να μιλάς για τον εαυτό σου και το έργο σου, γιατί δεν μπορείς να δεις τον εαυτό σου όπως τον βλέπουν οι άλλοι. Πιστεύω ότι συχνά είμαστε πιο επιεικείς με τον εαυτό μας παρά με τους άλλους.
Εξελιχθήκαμε μέσα από εκατομμύρια χρόνια και φτάσαμε στην τωρινή κατάσταση εκφυλισμού. Οι άνθρωποι είναι εντελώς εκφυλισμένοι.
Αυτό που διαφέρει από ράτσα σε ράτσα είναι ο βαθμός εκφυλισμού. Δεν πάω να κάνω κήρυγμα τώρα∙ απλώς δουλεύω όσο πιο κοντά γίνεται στο ένστικτό μου, κι αυτό είναι το μόνο που μπορώ να κάνω.
Ο Νίτσε προέβλεψε το μέλλον για μας – ήταν η Κασσάνδρα του 19ου αιώνα: μας είπε ότι αφού τίποτα δεν έχει νόημα, μπορούμε να κάνουμε ακόμα και εκπληκτικά πράγματα».
O Peter Beard φωτογραφημένος στον καθρέφτη του Bacon, στο στούντιο του ζωγράφου
Οι παραπάνω σκέψεις του Μπέικον πρωτοδημοσιεύτηκαν στον κατάλογο της έκθεσής του στο Metropolitan Museum of Art της Νέας Υόρκης το Μάρτιο-Ιούνιο του 1975, όπου παρουσίασε έργα της περιόδου 1968-1974 – τρίπτυχα, τα περισσότερα, κυρίως αυτοπροσωπογραφίες, αλλά και πορτρέτα του φίλου του George Dyer. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για αποσπάσματα από τις συνομιλίες του Μπέικον με τον Νεοϋορκέζο φωτογράφο Peter Beard. Ο 76χρονος σήμερα Peter Beard , που συνεργάστηκε με διάφορους καλλιτέχνες όπως ο Warhol ή ο Capote, είχε εγκατασταθεί από τις αρχές της δεκαετίας του ’60 στην Κένυα, με την παρότρυνση της φίλης του συγγραφέως Κάρεν Μπλίξεν. Εκεί, στο πλαίσιο της εργασίας του στο Εθνικό Πάρκο Tsavo, φωτογράφισε περισσότερους από 35.000 ελέφαντες και 5.000 μαύρους ρινόκερους. Ο Μπέικον έβρισκε εξαιρετικά ερεθιστικές ειδικότερα τις φωτογραφίες του Beard που απεικόνιζαν πτώματα ελεφάντων: «Καθώς αποσυντίθενται τα κορμιά τους», έλεγε, «τα κόκαλα μεταμορφώνονται σε εκπληκτικά γλυπτά, που όχι μόνο δημιουργούν αφηρημένες φόρμες αλλά και απηχούν τη ματαιότητα και την απόγνωση της ζωής».
Ο Bacon και ο Beard στην Ταγγέρη
Από τον Βασίλη Κιμούλη
Πηγή: lifo
Αντικλείδι , https://antikleidi.com
Συναφές:
