Τομ Ρόμπινς – Λέοναρντ Κοέν, ο γνώστης του συμπαντικού μυστικού

leonard-cohen-ws-710Ο μεγάλος Καναδός λογοτέχνης, συνθέτης και τραγουδιστής Λέοναρντ Κόεν ή Κοέν (Leonard Norman Cohen), γεννήθηκε στις  21 Σεπτεμβρίου 1934, στο Μόντρεαλ του Καναδά.  Ο  -επίσης μεγάλος συγγραφέας- Τομ Ρόμπινς είχε γράψει γι αυτόν το 1985 τα εξής:


ΤΟΝ ΚΑΤΕΒΑΣΑΝ ΚΩΠΗΛΑΤΩΝΤΑΣ από το βορρά μέσα σ’ ένα δερμάτινο κανό επανδρωμένο με τρολ. Η γούνινη κάπα του είχε μια κρούστα από κερί, το συνοφρύωμά του λεκέδες μπλε από κρασί -αν και αυτό σπάνια το πρόσεχε κανείς γιατί το έκρυβε η μάσκα της αλεπούς που φορούσε πάντα. Με μια πένα από φτερό στα δόντια του, ένα μοναχικό δάκρυ να στριφογυρίζει στην παλάμη του χεριού του, ήταν ο νέος πρίγκιπας ποιητής του Μόντρεαλ, αρρενωπός, αμόλυντος, που ήρθε αναζητώντας πιο ανθεκτικές πόρτες για να καρφώσει τους σπαρακτικούς στίχους του.

Στο Μανχάταν έπεσε άμμος στο μελανοδοχείο του. Στη Βιέννη εξερράγη το κουτί με τα μπαχαρικά του. Και στην Ελλάδα, στο νησί της Ύδρας, ήρθε ο Ορφέας τα χαράματα καβάλα σ’ ένα διάφανο γάιδαρο και πέρασε νέες χορδές στη φτηνή του κιθάρα. Από εκείνη τη στιγμή άφησε τον εαυτό του πρόθυμα και αδιάντροπα εκτεθειμένο στην αρρώστια της μουσικής. Στη φευγαλέα θρησκευτικο-σεξουαλική περιέργεια του σοβαρού αναζητητή προστέθηκε το ανοιχτά παράτολμο πάθος του ρομαντικού τροβαδούρου. Όταν γύρισε στην Αμερική, τα τραγούδια δούλευαν μέσα του σαν μέλισσες στη σοφίτα και οι ειδήμονες ένιωθαν ανεξέλεγκτη μια λαχτάρα για το νυχτερινό του μέλι, παρόλο που μερικές φορές τους πλήγωνε την καρδιά.

leonardcohen460Τώρα, τριάντα χρόνια αργότερα, καθώς η κοινωνία οδεύει τρεκλίζοντας προς τη χιλιετία χειρονομώντας αλαφιασμένα και στριγκλίζοντας σαν ουραγκοτάγκος μ’ ένα μαχαίρι καρφωμένο στα πλευρά, ο Λέοναρντ Κοέν -το όραμά του, το δώρο του, η επιμονή του- Βρίσκει επιτέλους την αναγνώριση που του αξίζει. Μπορεί να είναι επειδή μιλά στο πληγωμένο Zeitgeist με ιδιαίτερη ευγλωττία και ακρίβεια, μπορεί να είναι απλώς μια πολιτισμική χρονική υστέρηση, ένα ακόμη παράδειγμα όπου οι πολλοί μέσα στη βραδυπορία τους ανοίγουν καθυστερημένα τα αφτιά τους σε αυτό που οι λίγοι άκουγαν από την αρχή. Όπως και να έχει το πράγμα, η χρυσωμένη αυλαία κουρελιάστηκε, η πύλη μπούγκι-γούγκι τραντάχτηκε κι έπεσε από τους μεντεσέδες της, και να ο Λέοναρντ Κοέν να κάθεται σ’ έναν βωμό στον κήπο απολαμβάνοντας μετρημένα την νέα του δημοτικότητα και τον διευρυμένο σεβασμό.

Από την αρχή οι συνάδελφοι του αναγνώρισαν την ικανότητα του Κοέν να επινοεί περιεκτικές αναλογίες για τις πραγματικότητες της ζωής, το ταλέντο του να δημιουργεί στενές σχέσεις ανάμεσα στον εσωτερικό κόσμο της λαχτάρας και της γλώσσας και τον εξωτερικό κόσμο των τρένων και των βιολιών. Ακόμη και οι καλλιτέχνες που ούτε συμπεριέλαβαν τις συνθέσεις του στο ρεπερτόριο τους ούτε έχουν επηρεαστεί σημαντικά από αυτές, έχουν δηλώσει ότι θαυμάζουν την ποιότητα τους: τις σκοτεινές υπέροχες μελωδίες -ακουστικά μπουκέτα από γαρδένιες και αγκάθια- που θυμίζουν έναν ηλεκτρισμένο, απογερμανοποιημένο Κουρτ Βάιλ· τους εύθυμα (και επομένως επικίνδυνα) πένθιμους στίχους που ξεφλουδίζουν το μήλο της αγάπης και το ροδάκινο της λαγνείας μ’ ένα μαχαίρι που κόβει ως τα βάθη του μυστηρίου, σ’ ένα στρώμα που ο Κόουλ Πόρτερ δεν μπορούσε να αποκαλύψει.

Η επιθυμία τους να τιμήσουν τον τραγουδοποιό Λέοναρντ Κοέν είναι αυτή που έκανε μια αντιπροσωπεία από τους λαμπρότερους καλλιτέχνες μας να ανεβούν ένας-ένας, και με ξυλαράκια τζος να καπνίζουν στο χέρι, την απότομη και αλμυρή σκάλα του Πύργου του Τραγουδιού.


Υπάρχουν ενδείξεις ότι ο τιμώμενος έχει γνώση του μυστικού του σύμπαντος, το οποίο, για την περίπτωση που αναρωτιέστε, είναι απλώς αυτό: ότι τα πάντα συνδέονται μεταξύ τους. Τα πάντα. Πολλές από τις συνδέσεις, αν όχι οι περισσότερες, δύσκολα προσδιορίζονται. Το όργανο, το εργαλείο, η εστιασμένη ακτίνα που μπορεί να αποκαλύψει και να φωτίσει αυτές τις συνδέσεις είναι η γλώσσα. Και όπως ακριβώς ένας ξαφνικός έρωτας συχνά φωτίζει το βιοχημικό ουρανό του ανθρώπου πιο πυροτεχνηματικά από οποιαδήποτε βαθιά και μόνιμη προσκόλληση, έτσι και ένα απίθανο απρόσμενο ξέσπασμα γλωσσικής φαντασίας συνήθως αποκαλύπτει μεγαλύτερες αλήθειες ακόμη και από τις πιο λόγιες και κοπιαστικές μελέτες.

Πραγματικά, η ποιητική εικόνα ίσως είναι η μοναδική μέθοδος που μπορεί έστω και ελάχιστα να φωτίσει την ανατομία της ρομαντικής επιθυμίας, και πολύ περισσότερο να αποκαλύψει την κρυφή μυστικιστική ουσία του υλικού κόσμου.

leonardcohen60Ο Κοέν είναι ένας αριστοτέχνης της ημι-σουρεαλιστικής φράσης, του «παράλογου» στίχου που μιλά τόσο άμεσα στο ασυνείδητο ώστε η επιφανειακή του ασάφεια να μεταμορφώνεται σε υπέρτατη, αν και φευγαλέα, κατανόηση: κατανόηση των μαγευτικών λεπτών αποχρώσεων του σεξ και των ακατανόητων επιθέσεων της κουλτούρας. Αναμφίβολα, οι σημαντικοί συνάδελφοι’ του αποδίδουν τώρα φόρο τιμής στη στιχουργική του αριστοτεχνία. Όμως, μπορεί να υπάρχει και κάτι άλλο. Όσο πολυποίκιλες, όσο ευδιάκριτες, όσο απολαυστικές κι αν είναι καθεμία από τις εκφράσεις του, μέσα στις ατομικές τους ερμηνείες ακούγεται ακόμη η μακρινή ηχώ της φωνής του ίδιου του Κοέν, γιατί η φωνή του είναι αυτή που, σε συνδυασμό με την πένα του, έχει εμφυσήσει ζωή σε αυτά τα τραγούδια.

Είναι μια φωνή αυλακωμένη από τα νύχια του Έρωτα, μια φωνή γδαρμένη από την τριβή της με τη φιλοσοφική λίθο. Μια φωνή μαριναρισμένη σε μπράντι από κεράσια, θειάφι, μόσχο και χιόνι· δεμένη με επιδέσμους φτιαγμένους με τρίχινο ράσο από ρημαγμένο μοναστήρι- ζεσταμένη από τα κάρβουνα που μένουν κοντά στο ποτάμι αφού φύγουν οι τσιγγάνοι.

Είναι μια φωνή μετανοούντος, μια φωνή ραβινική, μια κρούστα από άζυμη φωνητική φρυγανιά αλειμμένη με καπνό και ανατρεπτικό πνεύμα. Έχει μια φωνή σαν μοκέτα σε παλιό ξενοδοχείο, σαν κακή φαγούρα στην καμπούρα της αγάπης. Είναι μια φωνή φτιαγμένη για να προφέρει τα ονόματα γυναικών-και να ταξινομεί τα μερικές φορές επικίνδυνα κάλλη τους. Κανείς δεν μπορεί να πει τη λέξη «γυμνή» όσο γυμνά τη λέει ο Κοέν. Μας κάνει να βλέπουμε τα σημάδια του καλτσόν.

ZorbaBuddhaΤέλος, μπορούμε να πούμε ότι η πραγματική καθημερινή περσόνα του δημιουργού στοιχειώνει αυτά τα τραγούδια, αν και δεν είμαστε σε δέση να ξέρουμε τις λεπτομέρειες του προσωπικού του τρόπου ζωής παρά μόνο συμπερασματικά. Πριν από μια δεκαετία, ένας δάσκαλος που αυτοαποκαλούνταν Σρι Μπαγκουάν Ραζνίς, βρήκε το όνομα «Ζορμπάς ο Βούδας» για να περιγράψει τον ιδανικό σύγχρονο άνθρωπο: έναν άνθρωπο στοχαστικό που διατηρεί ένα δεσμό βαθιάς αφοσίωσης με τις κοσμικές ενέργειες, αλλά νιώθει επίσης απόλυτη άνεση μέσα στη φυσική σφαίρα.

Ένας τέτοιος άνθρωπος ξέρει την αξία του ντάρμα και την αξία του γερμανικού μάρκου, ξέρει πόσα να δώσει φιλοδώρημα σ’ έναν σερβιτόρο σε παρισινό νάιτ-κλαμπ και πόσες φορές να υποκλιθεί σ’ έναν ναό του Κιότο· ένας άνθρωπος που μπορεί να λειτουργήσει επιχειρηματικά όταν είναι απαραίτητο, αλλά και να αφήσει τον νου του να διεισδύσει σ’ ένα κουκουνάρι ή τα πόδια του να χορέψουν με τρελό αυθορμητισμό αν παρακινηθεί από το τραγούδι. Αρνούμενος να γυρίσει την πλάτη του στην ομορφιά, αυτός ο Ζορμπάς-Βούδας Βρίσκει στις απολαύσεις των αισθήσεων όχι μια αντίφαση αλλά μια επιβεβαίωση του πνευματικού εαυτού. Δεν ακούγεται πολύ σαν τον Λέοναρντ Κοέν;

Οδηγηθήκαμε σε μια εικόνα του Κοέν που τον θέλει να περνά τα πρωινά του κάνοντας διαλογισμό ντυμένος με κοστούμια Αρμάνι, τα απογεύματα παλεύοντας με τη μούσα, τα βράδια του καθισμένος σε καφέ όπου τρώει, πίνει και μιλά εκ βαθέων αποπλανώντας τις όμορφες του δρόμου. Είναι πολύ πιθανό αυτή η εικόνα να είναι παραμορφωμένη. Το απόκρυφο, όμως, έχει ένα ιδιαίτερο είδος αλήθειας.

Δεν έχει σημασία ουσιαστικά. Εκείνο που μετράει εδώ είναι ότι μετά από τριάντα χρόνια ο Κοέν αγορεύει στον προθάλαμο του ανεμοστρόβιλου και ότι οι γίγαντες έχουν συγκεντρωθεί για να του αποτίσουν φόρο τιμής. Σε αυτόν -και σ’ εμάς- φέρνουν τις προσφορές που έχουν σφυρηλατήσει από το σίδερό του, το μολύβι του, τον κρυπτονίτη του, το σεξουαλικό του άζωτο, τον χρυσό του.

towersongTower of Song, τιμητικό άλμπουμ τριακονταετίας, σημειώσεις εξωφύλλου, 1995

Αγριόπαπιες πετούν ανάστροφα- Τομ Ρόμπινς.

Λέοναρντ Κόεν ή Κοέν (Leonard Norman Cohen, Μόντρεαλ, Καναδάς, 21 Σεπτεμβρίου 1934 – 7 Νοεμβρίου 2016) Aγγλόφωνος Καναδός λογοτέχνης, συνθέτης και τραγουδιστής.

Αντικλείδι , https://antikleidi.com

Συναφές: 

Σχετικά Άρθρα

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -