Το Brexit ως Break: Ένας Ειδικός Γράφει Τι Σημαίνει το Brexit για την Ελλάδα

hand-holding-brexit-sign-eu-referendum


Υπήρχε κάποτε μια πολύ πετυχημένη Βρετανική τηλεοπτική σειρά με τίτλο «Μάλιστα κ. Υπουργέ» (Yes Minister). Η σειρά σατίριζε τη βρετανική πολιτική και φυσικά τον βρετανικό τρόπο σκέψης.

 Θυμάμαι σε ένα επεισόδιο οι πρωταγωνιστές να συζητούν για τη σχέση της Μεγάλης Βρετανίας με την Ευρωπαϊκή Κοινότητα (όπως ονομάζονταν τότε η Ευρωπαϊκή Ένωση:

– Μα αφού δεν μας αρέσει η Κοινότητα, γιατί γίναμε μέλη της;
– Μα για να τη διαλύσουμε!

Η σειρά παιζόταν στις αρχές της δεκαετίας του 1980 και προβάλλονταν και στην Ελλάδα. Από τότε όλοι γνωρίζαμε ότι η Βρετανία αισθάνεται άβολα μέσα στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα αλλά δεν φανταζόμασταν ποτέ ότι θα έφτανε η ώρα του Brexit.

Brexit σημαίνει έξοδος της Βρετανίας. Από χθες η Μεγάλη Βρετανία σταμάτησε, ουσιαστικά, να αποτελεί μέρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Οι Βρετανοί αποφάσισαν, μέσω δημοψηφίσματος, να την εγκαταλείψουν. Η έξοδός τους είναι γεγονός.

Πώς φτάσαμε ως εδώ;

Φωτογραφία του David Cameron από Geoff Caddick / PA Wire/ Φωτογραφία του Nigel Farage από Chris Bethell.

Φωτογραφία του David Cameron από Geoff Caddick / PA Wire/ Φωτογραφία του Nigel Farage από Chris Bethell.

Καταρχήν η Μεγάλη Βρετανία δεν συγκαταλέγονταν ανάμεσα στις χώρες που ίδρυσαν τις Ευρωπαϊκές Κοινότητες που εξελίχθηκαν στη σημερινή ΕΕ. Οι Βρετανοί είχαν πολλές αμφιβολίες για το εγχείρημα στην αρχή. Όταν είδαν όμως ότι πετυχαίνει αποφάσισαν να γίνουν μέλη. Για πολλά χρόνια η αίτησή τους απορρίπτονταν λόγω της αντίθεσης του Γάλλου Προέδρου Charles de Gaulle. Όταν ο τελευταίος εγκατέλειψε την πολιτική, η Μεγάλη Βρετανία έγινε επιτέλους δεκτή. Την 1 Ιανουαρίου του 1973.

Όμως μαζί με την είσοδό της γεννήθηκε και το κίνημα του Brexit! Έτσι τον Ιούνιο του 1975 έγινε το πρώτο δημοψήφισμα. Το Brexit έχασε πανηγυρικά. Τα 2/3 των Βρετανών (67,2%) επέλεξαν να παραμείνουν στην Ευρώπη.


Πέρασαν τα χρόνια. Η Μεγάλη Βρετανία παρέμεινε στην ΕΕ χωρίς ποτέ να καταστεί γνήσιο κομμάτι της. Οι οπαδοί του Brexit συνέχιζαν να αγωνίζονται για την έξοδο αλλά μέσα σε όλα αυτά τα χρόνια μετασχηματίσθηκαν. Ενώ τη δεκαετία του 1970 και στις αρχές της δεκαετίας του 1980 την έξοδο από τη «νεοφιλελεύθερη» Ευρώπη ζητούσαν οι αριστεροί, δηλαδή κυρίως στελέχη, μέλη (ακόμα και η ηγεσία) του Εργατικού Κόμματος τελικά σήμερα το Brexit πέτυχαν οι δεξιοί Βρετανοί.

Το Συντηρητικό κόμμα ήταν αυτό που έβαλε τη Βρετανία στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες και αυτό που υπερασπίζονταν την αναγκαιότητα παραμονής (ακόμα και όταν ερχόταν σε σύγκρουση με τις Βρυξέλλες). Όμως καθώς οι Εργατικοί μετατρέπονταν αργά σε φιλοευρωπαϊστές οι Συντηρητικοί μετατρέπονταν σε εχθρούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ιδιαίτερα της πολιτικής και νομισματικής ενοποίησης. Η Βρετανία δεν μπήκε ποτέ στο Ευρώ και διαχώριζε τον εαυτό της από τις πολιτικές της ΕΕ με κάθε ευκαιρία.

Καθοριστικό ρόλο έπαιξε η ίδρυση του κόμματος UKIP (UK Independence Party), ενός δεξιού λαϊκίστικού κόμματος που είχε σχεδόν αποκλειστικό πολιτικό στόχο την έξοδο της Βρετανίας από την ΕΕ. Το κόμμα τα πήγε τόσο καλά στις Ευρωεκλογές του 2004 (τρίτη θέση), του 2009 (δεύτερη θέση) και του 2014 (πρώτη θέση!) που κατόρθωσε να διαλύσει τον παραδοσιακό Βρετανικό δικομματισμό. Ποιοι το ψήφιζαν; Μεσήλικες και ηλικιωμένοι λευκοί άντρες με χαμηλό μορφωτικό επίπεδο. Μικροαστοί, πρώην ψηφοφόροι των συντηρητικών και εργάτες, πρώην ψηφοφόροι των Εργατικών.

Δεν ξέρω όμως αν θα φτάναμε ως εδώ εάν δεν είχαν συμβεί τρία γεγονότα:

(α) Η Ευρωπαϊκή Κρίση Δημόσιου Χρέους με την Ελλάδα ως επίκεντρο αύξησε την καχυποψία των Βρετανών προς την ΕΕ, το Ευρώ και τις Βρυξέλλες.

(β) Ο πρωθυπουργός και ηγέτης των Συντηρητικών David Cameron, για να πετύχει την επανεκλογή του το 2015, υποσχέθηκε δημοψήφισμα. Ήταν μια φαουστιανή συμφωνία. Ο Cameron έλπιζε ότι θα χρησιμοποιήσει την απειλή του δημοψηφίσματος για να κερδίσει παραχωρήσεις από την ΕΕ και μετά να πείσει τους Βρετανούς να παραμείνουν. Νόμιζε ότι το κόλπο του θα οδηγήσει σε προσωπικό πολιτικό του θρίαμβο…

(γ) Η κρίση του προσφυγικού και η είσοδος προσφύγων και μεταναστών στην Βρετανία ξύπνησε τον ρατσισμό και τον εθνικισμό ακριβώς σε εκείνες τις ομάδες του πληθυσμού στις οποίες απευθύνεται το UKIP.

Το χθεσινό αποτέλεσμα ήταν το χειρότερο δυνατό για τη Μεγάλη Βρετανία

Φωτογραφία: Anthony Devlin/PA Wire από VICE UK

Φωτογραφία: Anthony Devlin/PA Wire από VICE UK

Εφόσον η πλειοψηφία, έστω μικρή (52%), αποφάσισε υπέρ του Brexit, δεν υπάρχει τρόπος η Βρετανία να παραμείνει. Η κυβέρνηση πρέπει να σεβαστεί την απόφαση του Βρετανικού λαού – ιδιαίτερα γιατί η συμμετοχή στο δημοψήφισμα ήταν υψηλή. Όμως η μισή Βρετανία ήθελε να παραμείνει στην ΕΕ.

Ο διχασμός είναι εντυπωσιακός. Το 40% των συντηρητικών ψηφοφόρων, οι 7 στους 10 ψηφοφόροι των εργατικών και των φιλελεύθερων, η μεγάλη πλειονότητα των νέων, των μορφωμένων και οικονομικά εύρωστων, οι κάτοικοι του κέντρου του Λονδίνου και αρκετών μεγάλων πόλεων ψήφισαν υπέρ της παραμονής. Αλλά το ίδιο συνέβη με τους ψηφοφόρους στη Σκωτία, τη Βόρεια Ιρλανδία και το Γιβραλτάρ. Η Βρετανία είναι λοιπόν μια χώρα που έχει διχαστεί από πολλές απόψεις και με οδυνηρό τρόπο. Είναι πιθανόν το χθεσινό αποτέλεσμα να οδηγήσει τελικά ακόμα και στη διάλυσή της, καθώς οι Σκωτσέζοι δεν έχουν καμία διάθεση να εγκαταλείψουν την ΕΕ.

Ο Cameron έπαιξε το μέλλον της Βρετανίας στα ζάρια και έχασε διπλά. Διότι τώρα είναι αναγκασμένος να παραιτηθεί. Για να τον διαδεχθεί μάλλον ο λαϊκιστής, πρώην δήμαρχος του Λονδίνου, Boris Johnson που είναι (μαζί με τον ηγέτη του UKIP, Nigel Farage) ο νικητής του δημοψηφίσματος. Νικητές επίσης αισθάνονται όσες και όσοι σήμερα θριαμβολογούν γιατί ελπίζουν ότι το κύμα εθνικισμού και λαϊκισμού θα σαρώσει την Ευρώπη και τις ΗΠΑ: ο Donald Trump, η Marine Le Pen και η Χρυσή Αυγή. Και φυσικά ο Putin.

Και τώρα τι γίνεται;

Είναι εξαιρετικά δύσκολο να προβλέψει κανείς τη συνέχεια γιατί το κύριο χαρακτηριστικό της επόμενης ημέρας είναι η αβεβαιότητα. Στη Βρετανία αλλά και στην υπόλοιπη Ευρώπη.

Η Βρετανία καταρχήν εγκαταλείπει την προνομιακή πρόσβαση σε μια τεράστια αγορά μισού δισεκατομμυρίου ευρωπαίων καταναλωτών. Είναι βέβαιο ότι θα το μετανιώσει καθώς οι εξαγωγές της κατευθύνονται κυρίως εκεί. Θα υποστεί σίγουρα σημαντικό οικονομικό κόστος αλλά αργά ή γρήγορα η κατάσταση θα εξομαλυνθεί. Γιατί συμφέρει και τα δύο μέρη να διατηρήσουν ανοικτές οικονομικές συναλλαγές. Η Βρετανία όμως θα χάσει οπωσδήποτε μεγάλο μέρος της πολιτικής και διπλωματικής δύναμης που είχε ως ένα από τα ισχυρότερα μέλη της ΕΕ. Το αποτέλεσμα ανατρέπει τις εσωτερικές πολιτικές ισορροπίες. Η τράπουλα ξαναμοιράζεται στη Βρετανία και απ’ ό,τι φαίνεται ο διχασμός θα προκαλέσει πολιτική αβεβαιότητα για μεγάλο διάστημα καθώς ο δικομματισμός φτάνει στο τέλος του.

Και η Ευρωπαϊκή Ένωση;

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει να αντιμετωπίσει καταρχήν έναν πολιτικό, έναν οικονομικό και έναν γραφειοκρατικό εφιάλτη. Ας αρχίσουμε από τον τρίτο: μπορείτε να φανταστείτε πόσο δύσκολο είναι να διαχειριστεί κανείς την πρώτη έξοδο στην ιστορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης; Η διαδικασία θα διαρκέσει οπωσδήποτε τουλάχιστον δύο χρόνια!

Η ΕΕ χάνει επίσης μια μεγάλη αγορά, την δεύτερη ισχυρότερη οικονομία της, την πιο ισχυρή στρατιωτικά χώρα-μέλος. Από σήμερα η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ακόμα πιο αδύναμη σε δύο τομείς που η αδυναμία της είναι ασύμβατη με την οικονομική της ισχύ: στην εξωτερική πολιτική και την άμυνα.

Πώς θα επηρεαστεί η Ελλάδα;

Φωτογραφία: Παναγιώτης Μαϊδης

Φωτογραφία: Παναγιώτης Μαϊδης

Αλλά το σημαντικότερο πρόβλημά της είναι η κρίση ταυτότητας και το αποτέλεσμα του domino. Η κριτική στην γραφειοκρατία των Βρυξελλών και σε όλη την (υπαρκτή) παθογένεια της ΕΕ θα ενταθεί. Η ιδέα παρόμοιου δημοψηφίσματος θα ενδυναμωθεί σε πολλές άλλες χώρες (θα συζητηθεί ακόμα και στην Ελλάδα). Οι διαδικασίες περαιτέρω ενοποίησης θα παγώσουν. Και το χειρότερο: το κύμα λαϊκισμού, εθνικισμού, ξενοφοβίας θα επηρεάσει όλη την ήπειρο. Εάν αυτό οδηγήσει σε αποσύνθεση της ΕΕ, ένα από τα πρώτα θύματα μπορεί να είναι η Ελλάδα.

Ένα πιθανό σενάριο είναι εκείνο που προβλέπει τη σταδιακή διάλυση της διευρυμένης ΕΕ των 27 μελών (πλέον). Οι ισχυρές οικονομίες της θα πληγούν, φανταστείτε τι θα γίνει με τις ανίσχυρες και ειδικά την πιο ανίσχυρη… Ακόμα κι αν αντί για διάλυση έχουμε τη διαδοχή από μια σχηματική Ένωση δύο ταχυτήτων, με έναν σκληρό πυρήνα που θα επιδιώξει ευρύτερη ενοποίηση, ένα είναι βέβαιο: Η Ελλάδα δεν θα βρίσκεται στην πρώτη ταχύτητα. Η διάσπαση της Ευρώπης, το τέλος του οράματος της Ευρωπαϊκής Ενοποίησης θα έχει δραματικές συνέπειες για όλους, κυρίως όμως για χώρες όπως η Ελλάδα.

Θα μπορούσε να συμβεί το ακριβώς αντίθετο; Η Ευρώπη να «μάθει από τα λάθη της» και να αντικαταστήσει τις πολιτικές λιτότητας με την “κοινοτική αλληλεγγύη”; Δηλαδή η Ελλάδα να ωφεληθεί από το Brexit – να αποκτήσει μάλιστα και μεγαλύτερη διαπραγματευτική ισχύ σε μια αδύναμη ΕΕ; Λυπάμαι αλλά αυτό είναι ένα ανόητο παραμυθάκι για μικρά παιδιά. Ο ευρωσκεπτικισμός σήμερα τρέφεται στη Βόρεια Ευρώπη ακριβώς από την αντίδραση στη διάσωση της Ελλάδας. Αν πρέπει να θεωρούμε κάτι ως βέβαιο είναι η περεταίρω σκλήρυνση της στάσης των εταίρων μας και στην οικονομική και την προσφυγική πολιτική. Γιατί προφανώς αυτό τους ζητούν οι ψηφοφόροι τους και αυτό το κλίμα οδήγησε στο Brexit.

Αλλά η κατάσταση είναι πολύ ρευστή και ο κόσμος πολύπλοκος. Κάθε πρόβλεψη είναι εφήμερη και επισφαλής. Αλλά ας δούμε κάτι πιο κοντινό μας. Φαντάζεστε να χρειάζεται visa για να σπουδάσετε ή να εργαστείτε στη Μεγάλη Βρετανία;

Είναι προφανές πως το Brexit δεν συμφέρει κανέναν. Και όμως ο Βρετανικός λαός αντιδρώντας μυωπικά το αποφάσισε. Επειδή λοιπόν δεν συμφέρει κανέναν μην εκπλαγείτε αν μετά από 5-10 χρόνια, η οικονομική σχέση της (εκτός ΕΕ) Μεγάλης Βρετανίας είναι τόσο στενή με την Ευρωπαϊκή Ένωση που θα μοιάζει με εκείνη ενός μέλους. Αλλά βέβαια το γυαλί έχει ραγίσει. Όσο καλά και να το κολλήσουμε, το βάζο έχει σπάσει.

____________

  ~ Αριστείδης Χατζής, Αν. Καθηγητής Φιλοσοφίας Δικαίου & Θεωρίας Θεσμών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

     Πηγή: vice.com

by Αντικλείδι , https://antikleidi.com

Συναφές: 

O κάθε λαός είναι υπεύθυνος για την ιστορία του, , υπεύθυνος και για την κατάσταση στην οποία βρίσκεται

17 Λόγοι για τους οποίους παίρνουμε λάθος αποφάσεις

Σχετικά Άρθρα

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

1 σχόλιοΣχολιάστε

  • γιατι δεν βαλατε ενα κουβαδακι απο κατω να μαζεψετε τα κλαματα του Αριστείδης Χατζής, Αν. Καθηγητής Φιλοσοφίας Δικαίου & Θεωρίας Θεσμών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. ; ; ; ;