Δώρα στα χρόνια της χολέρας

Το 2015 μάς υπενθύμισε ότι δεν χρειάζεται να αγοράζεις πάντα επειδή έχεις κατάθλιψη, άγχος, επιθυμία για επίδειξη, θυμό, ανία. Εχει κανείς όρεξη αυτές τις γιορτές να πάει να αγοράσει δώρα;

Η καταναλωτική διάθεση (και δυναμική) της Ελλάδας εν όψει των εορτών του 2015 μού θυμίζει, επιτρέψτε μου να πω, τις φωτογραφίες των εγκαταλελειμμένων αμερικανικών malls που περισυλλέγει μια ομάδα στο Facebook με το όνομα «Dead Malls Enthusiasts»: κουφάρια νεκρών εμπορικών κέντρων (κυρίως από τις μεσοδυτικές Πολιτείες) με «παγωμένες» κυλιόμενες σκάλες, στραγγισμένα σιντριβάνια, ξεραμένα φυτά εσωτερικού χώρου, ξεχαρβαλωμένους καναπέδες και φαντάσματα ραχιτικών Αγίων Βασίληδων με άδειες κόγχες.

Δεν είναι μόνο η πανδημία του ΕΝΦΙΑ και της ανασφάλειας για το αύριο. Είναι και η ψυχική οδύνη που δεν κατευνάζεται πλέον από περίτεχνα αμπαλάζ. Σαν να μην «ανήκομεν» πλέον στην υπερκαταναλωτική Δύση. Για τις γυναίκες τα πράγματα είναι κατά τι πιο δυσβάσταχτα. Πρωτίστως, διότι το 2015 σήμανε πανηγυρικά το τέλος της εποχής «Πάω να πάρω ένα – αγχολυτικό – T-shirt μετά τη δουλειά ή προτού πάρω τα παιδιά από το σχολείο». Γνωρίζω, για παράδειγμα, πλέον αρκετές που διοχετεύουν τη διάθεσή τους για shopping spree στις προσφορές των σουπερμάρκετ. Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι δύο και μοναδικές ήταν οι στιγμές αυτής της καταραμένης καταναλωτικά χρονιάς που μπόρεσε να εκδηλωθεί, ορμητική και απενοχοποιημένη, η παλιά υλιστική μανία: στις απαρχές των capital controls (όταν έτρεχες με τη χρεωστική κάρτα να αγοράσεις εν όψει «κουρέματος» κοσμήματα, πλυντήρια, tablets, αυτοκίνητα κ.ο.κ.) αλλά και στις αρχές Νοεμβρίου, με το λανσάρισμα του οίκου Balmain από την Η&Μ σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη (όπου σημειώθηκαν στιγμιότυπα που θύμιζαν χρυσές εποχές όταν στο πολυκατάστημα Selfridges του Λονδίνου άκουγες παντού ελληνικά: μεταξύ άλλων, μια μαινόμενη πελάτισσα δοκίμασε ένα παντελόνι στη μέση του καταστήματος).

Οχι ότι και στη λοιπή ευρωζώνη (αυτή που δεν κινδυνεύει να βρεθεί εκτός Σένγκεν) τα πράγματα είναι καλύτερα. Η αλήθεια είναι ότι στο Παρίσι, τον πολυτραυματία του 2015, τα ψώνια δεν είναι πια τα ίδια. Η συνήθης ουρά π.χ. έξω από το κατάστημα Abercrombie & Fitch στη λεωφόρο των Ηλυσίων Πεδίων ήταν τις ημέρες μετά τη 13η Νοεμβρίου αποδεκατισμένη και κατηφής. Επιτρέψτε μου, βέβαια, να αμφιβάλλω αν ο Φρανσουά Ολάντ θα παροτρύνει τους Γάλλους να «πάνε περισσότερο για ψώνια», όπως είχε κάνει ο Τζoρτζ Μπους τζούνιορ μετά την 11η Σεπτεμβρίου για να τονώσει τον τζίρο και το καταναλωτικό ηθικό στις ΗΠΑ. Σημασία, πάντως, έχει ότι η κατανάλωση (ειδικά τις ημέρες των εορτών) εξακολουθεί να αντιμετωπίζεται σαν ένα σημαντικό βήμα προς την απολεσθείσα κανονικότητα (όπως π.χ. η πρόσφατη καμπάνια «Tous au bistrot» – «Ολοι στο μπιστρό» – που καλούσε τους Γάλλους πίσω στις παλιές τους συνήθειες). Είναι κάτι σαν μια αυθόρμητη καταναλωτική resistance κόντρα στην αιμοδιψή avarice («τσιγγουνιά») του Ισλαμικού Κράτους.

Δεν είναι, λοιπόν, τυχαίο ότι, σύμφωνα με την εφημερίδα «Le Figaro», ένα 88% των Γάλλων που πήραν μέρος σε έρευνα της OpinionWay μεταξύ 24 και 25 Νοεμβρίου (πάνω δηλαδή από δέκα ημέρες μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις στο Παρίσι) απάντησαν ότι δεν θα αλλάξουν επ’ ουδενί λόγω τα σχέδιά τους και ότι θα πάνε για τα καθιερωμένα χριστουγεννιάτικα ψώνια τους. Μάλιστα, ένα 5% εξ αυτών δήλωσαν ότι θα κάνουν μεγαλύτερες επιδρομές shopping από αυτές που είχαν κάνει τα παρελθόντα έτη. Το βέβαιο είναι ότι στο Παρίσι (αλλά και στις λοιπές φοβισμένες μητροπόλεις της Δύσης) η καταναλωτική πείνα θα εκτονωθεί πρωτίστως στα sites ηλεκτρονικού εμπορίου (όπου είναι σαφώς μικρότερες οι πιθανότητες να πέσεις επάνω σε έναν μοναχικό τζιχαντιστή λύκο που καραδοκεί να σου κόψει τον λαιμό την ώρα που αγοράζεις τη «Monopoly Star Wars»).

Εντάξει, και εφέτος θα δοθούν – έστω από το περίσσευμα ψυχής – κάμποσα δώρα. Σίγουρα στα παιδιά, ενδεχομένως σε κάποια αγαπημένα πρόσωπα, και, ας ελπίσουμε, σε όσους τα έχουν πραγματικά ανάγκη. Τουλάχιστον το 2015 μάς υπενθύμισε ότι δεν χρειάζεται να καταναλώνεις πάντα επειδή έχεις κατάθλιψη, άγχος, επιθυμία για επίδειξη, θυμό, ανία κ.ο.κ. Και ότι το shopping από μόνο του δεν γιατρεύει.