Από πού προέρχονται οι πρόσφυγες και γιατί;

Οι πρόσφυγες αναζητούν ασφαλές καταφύγιο στη Δύση εδώ και χρόνια. Πρόσφατα, ωστόσο, κάτι έχει αλλάξει. Οι χιλιάδες έχουν γίνει εκατομμύρια, καθώς το ένα έθνος μετά το άλλο υποκύπτει στην αναρχία και τον φανατισμό.

Είναι μια εποχή βίας στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, με εννέα εμφύλιους πολέμους να είναι τώρα σε εξέλιξη στις ισλαμικές χώρες μεταξύ του Πακιστάν και της Νιγηρίας. Αυτός είναι ο λόγος που υπάρχουν τόσοι πολλοί πρόσφυγες. Οι μισοί από τα 23 εκατομμύρια του πληθυσμού της Συρίας έχουν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, με τέσσερα εκατομμύρια να έχουν γίνει πρόσφυγες σε άλλες χώρες. Περίπου 2,6 εκατομμύρια Ιρακινοί έχουν εκτοπιστεί από επιθέσεις του Ισλαμικού Κράτους κατά το τελευταίο έτος και ζουν σε σκηνές ή σε μισοερειπωμένα κτίρια. Απαρατήρητοι από τον έξω κόσμο, περίπου 1,5 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν εκτοπιστεί στο Νότιο Σουδάν από όταν ξανάρχισε εκεί ο πόλεμος στο τέλος του 2013.

Άλλα μέρη του κόσμου, κυρίως νοτιοανατολική Ασία, έχουν γίνει πιο ειρηνικά κατά τα τελευταία 50 χρόνια περίπου, αλλά στην ευρεία περιοχή ανάμεσα στα βουνά Χίντου Κους και τη δυτική πλευρά της Σαχάρας, θρησκευτικές, εθνοτικές και αποσχιστικές συγκρούσεις χωρίζουν τις χώρες. Παντού κράτη καταρρέουν, αποδυναμώνονται ή δέχονται επίθεση. Και, σε πολλά από αυτά τα μέρη, ακραίες σουνιτικές ισλαμιστικές εξεγέρσεις βρίσκονται σε άνοδο, χρησιμοποιώντας τον τρόμο κατά αμάχων για να προκαλέσουν μαζική φυγή.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό αυτών των πολέμων είναι ότι κανένας δεν παρουσιάζει κάποιο σημάδι λήξης, ώστε οι άνθρωποι να μπορούν να επιστρέψουν στα σπίτια τους. Οι περισσότεροι πρόσφυγες της Συρίας οι οποίοι κατέφυγαν στην Τουρκία, τον Λίβανο και την Ιορδανία το 2011 και το 2012, πίστευαν ότι ο πόλεμος στη Συρία σύντομα θα τελειώσει και θα μπορούσαν να επιστρέψουν. Μόνο τα τελευταία δύο χρόνια έχουν συνειδητοποιήσει ότι αυτό δεν πρόκειται να συμβεί και πρέπει να αναζητήσουν μόνιμη στέγη αλλού. Η ίδια η διάρκεια αυτών των πολέμων σημαίνει τεράστια και μη αναστρέψιμη καταστροφή όλων των μέσων προς το ζειν, και έτσι οι πρόσφυγες, οι οποίοι κατά αρχήν επιδίωκαν την ασφάλεια, ωθούνται επίσης και από οικονομική αναγκαιότητα.

The world’s main sources of refugees

Τέτοιοι πόλεμοι διεξάγονται αυτή τη στιγμή στο Αφγανιστάν, το Ιράκ, τη Συρία, την νοτιο-ανατολική Τουρκία, την Υεμένη, τη Λιβύη, τη Σομαλία, το Σουδάν και βορειοανατολικά της Νιγηρίας. Μερικοί από αυτούς άρχισαν πριν από πολύ καιρό, όπως στη Σομαλία, όπου το κράτος κατέρρευσε το 1991 και δεν έχει ανοικοδομηθεί, με τους πολέμαρχους, τους ακραίους τζιχαντιστές, τα αντίπαλα κόμματα και τους ξένους στρατιώτες να ελέγχουν διάφορα μέρη της χώρας. Αλλά οι περισσότεροι από αυτούς τους πολέμους ξεκίνησαν μετά το 2001 και πολλοί μετά το 2011. Ο ολοκληρωτικός εμφύλιος πόλεμος στην Υεμένη μόνο ξεκίνησε τον προηγούμενο χρόνο, ενώ ο τουρκικο-κουρδικός εμφύλιος πόλεμος, ο οποίος έχει σκοτώσει 40.000 ανθρώπους από το 1984, ξανάρχισε αυτό τον Ιούλιο με αεροπορικές επιδρομές και επιδρομές ανταρτών. Και κλιμακώνεται γρήγορα: ένα φορτηγό με Τούρκους στρατιώτες ανατινάχθηκε το Σαββατοκύριακο από Κούρδους αντάρτες του ΡΚΚ.

Όταν κατέρρευσε η Σομαλία, μια εξέλιξη την οποία απέτυχε να αποτρέψει μια καταστροφική στρατιωτική επέμβαση των ΗΠΑ την περίοδο 1992-94, φάνηκε να είναι ένα περιθωριακό γεγονός, ασήμαντο για τον υπόλοιπο κόσμο. Η χώρα έγινε ένα «αποτυχημένο κράτος», μια φράση που χρησιμοποιείται συμπονετικά ή απορριπτικά, καθώς έγινε το βασίλειο των πειρατών, των απαγωγέων και των βομβιστών της Αλ Κάιντα. Αλλά ο υπόλοιπος κόσμος θα πρέπει να βλέπει τα αποτυχημένα κράτη με φόβο αλλά και με περιφρόνηση, επειδή αυτά τα μέρη -το Αφγανιστάν τη δεκαετία του 1990 και το Ιράκ από το 2003 –είναι όπου επωάζονται κινήματα, όπως των Ταλιμπάν, της Αλ Κάιντα και του Isis. Και τα τρία συνδυάζουν φανατικές θρησκευτικές πεποιθήσεις με στρατιωτική εμπειρογνωμοσύνη. Η Σομαλία κάποτε φαινόταν να είναι μια εξαιρετική περίπτωση, αλλά η «σομαλιοποίηση» έχει αποδειχθεί ότι είναι η μοίρα πολλών χωρών, ιδίως της Λιβύης, του Ιράκ και της Συρίας, όπου μέχρι πρόσφατα οι άνθρωποι είχαν αρκετή τροφή, εκπαίδευση και υγειονομική περίθαλψη.

Όλοι οι πόλεμοι είναι επικίνδυνοι, και οι εμφύλιοι πόλεμοι ήταν πάντα εμφανώς ανελέητοι, με τους θρησκευτικούς πολέμους να είναι οι χειρότεροι όλων. Αυτά είναι όσα συμβαίνουν τώρα στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, με το Isis – και τους κλώνους της Αλ Κάιντα, όπως η Τζαμπχάτ αλ-Νούσρα ή η Αχράρ αλ-Σαμ στη Συρία – να δολοφονεί τελετουργικά τους αντιπάλους του και να δικαιολογεί τις πράξεις του δείχνοντας προς τον αδιάκριτο βομβαρδισμό των κατοικημένων περιοχών από την κυβέρνηση Άσαντ.

Αυτό που διαφέρει λίγο σε αυτούς τους πολέμους είναι ότι το Isis δημοσιοποιεί σκόπιμα τις θηριωδίες του κατά των Σιιτών, των Γιαζίντι ή οποιουδήποτε άλλου θεωρεί εχθρό. Αυτό σημαίνει ότι οι άνθρωποι που εμπλέκονται σε αυτές τις συγκρούσεις, ιδίως μετά την ανακήρυξη του Ισλαμικού Κράτους τον Ιούνιο του περασμένου έτους, υποφέρουν από φόβο, κάτι που καθιστά απίθανη την επιστροφή τους. Αυτό ισχύει τόσο για τους καθηγητές στο Πανεπιστήμιο της Μοσούλης στο Ιράκ όσο και για τους χωρικούς στη Νιγηρία, το Καμερούν ή το Μάλι. Όπως ήταν αναμενόμενο, η προώθηση του Isis στο Ιράκ έχει δημιουργήσει μεγάλα κύματα προσφύγων, οι οποίοι ξέρουν πολύ καλά τι πρόκειται να τους συμβεί αν δεν φύγουν μακριά.

Στο Ιράκ και τη Συρία, επιστρέψαμε σε μια περίοδο δραστικής δημογραφικής αλλαγής που δεν είχε παρατηρηθεί στην περιοχή από όταν οι Παλαιστίνιοι εκδιώχθηκαν ή αναγκάστηκαν να φύγουν από τους Ισραηλινούς το 1948, ή απ’ όταν οι Χριστιανοί εξοντώθηκαν ή εκδιώχθηκαν από αυτό που είναι τώρα η σύγχρονη Τουρκία κατά τη δεκαετία μετά το 1914. Οι πολύ-θρησκευτικές κοινωνίες στο Ιράκ και τη Συρία διαλύονται με τρομακτικές συνέπειες. Οι ξένες δυνάμεις είτε δεν γνωρίζουν ή δεν ενδιαφέρονται για τους σεκταριστικούς δαίμονες που απελευθέρωσαν σε αυτές τις χώρες από την διατάραξη του στάτους κβο.

Ο πρώην σύμβουλος εθνικής ασφαλείας του Ιράκ, Μοουαφάκ αλ-Ρουμπάι, συνήθιζε να λέει στους αμερικανούς πολιτικούς ηγέτες, οι οποίοι υποστήριζαν απερίσκεπτα ότι τα κοινωνικά προβλήματα του Ιράκ θα μπορούσαν να λυθούν με τη διαίρεση της χώρας μεταξύ Σουνιτών, Σιιτών και Κούρδων, ότι θα πρέπει να κατανοήσουν πόσο αιματηρή διαδικασία θα είναι αυτή, επιφέροντας αναπόφευκτα σφαγές και μαζική φυγή «παρόμοια με τη διάσπαση της Ινδίας το 1947».

Γιατί τόσα πολλά από αυτά τα κράτη καταρρέουν τώρα δημιουργώντας μεγάλα πλήθη προσφύγων; Ποιες κοινές εσωτερικές ρωγμές ή μη βιώσιμες εξωτερικές πιέσεις έχουν; Τα περισσότερα από αυτά πέτυχαν την αυτοδιάθεσή του όταν οι αυτοκρατορικές δυνάμεις αποσύρθηκαν μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Μέχρι τα τέλη του 1960 και στις αρχές της δεκαετίας του 1970, τα κυβερνούσαν στρατιωτικοί ηγέτες που διοικούσαν αστυνομικά κράτη και δικαιολογούσαν τα μονοπώλια της εξουσίας και του πλούτου με τον ισχυρισμό ότι ήταν αναγκαία η θέσπιση της δημόσιας τάξης, ο εκσυγχρονισμός των χωρών τους, η απόκτηση ελέγχου των φυσικών πόρων και η αντοχή των σεκταριστικών και εθνοτικών πιέσεων.

Αυτά ήταν συνήθως εθνικιστικά και συχνά σοσιαλιστικά καθεστώτα των οποίων οι προοπτικές ήταν συντριπτικά κοσμικές. Επειδή αυτές οι δικαιολογίες για τον αυταρχισμό ήταν συνήθως υποκριτικές, ιδιοτελείς και συγκάλυπταν τη διάχυτη διαφθορά της κυβερνώσας ελίτ, συχνά παρέβλεπαν το γεγονός ότι χώρες όπως το Ιράκ, η Συρία και η Λιβύη είχαν ισχυρές κεντρικές κυβερνήσεις για κάποιο λόγο – και θα διαλύονταν χωρίς αυτές. Είναι αυτά τα καθεστώτα που έχουν εξασθενήσει και καταρρέουν σε όλη τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική. Ο εθνικισμός και ο σοσιαλισμός δεν παρέχουν πλέον την ιδεολογική κόλλα για να κρατήσουν ενωμένα τα κοσμικά κράτη ή να παρακινήσουν τους ανθρώπους να αγωνιστούν για αυτά μέχρι τέλους, όπως κάνουν οι πιστοί για το φανατικό και βίαιο σουνιτικό Ισλάμ που υιοθετήθηκε από το Ισλαμικό Κράτος, την Τζαμπχάτ αλ-Νούσαρ και την Αχράρ αλ-Σαμ. Ιρακινοί αξιωματούχοι παραδέχονται ότι ένας από τους λόγους που ο ιρακινός στρατός διαλύθηκε το 20014 και δεν ανασυστάθηκε ποτέ με επιτυχία είναι ότι «πολύ λίγοι Ιρακινοί είναι έτοιμοι να πεθάνουν για το Ιράκ».

Θρησκευτικές ομάδες όπως το Isis εσκεμμένα διεξάγουν θηριωδίες εναντίον σιιτών και άλλων, γνωρίζοντας ότι θα προκαλέσουν αντίποινα εναντίον των Σουνιτών που θα τους αφήσουν χωρίς εναλλακτική λύση, εκτός από το να θεωρούν το Isis ως υπερασπιστές τους. Η προώθηση του μίσους λειτουργεί υπέρ του Isis και είναι οι «μολυσμένες» χώρες, όπως η Υεμένη, όπου προηγουμένως υπήρχε ελάχιστη συνείδηση του σεκταριστικού χάσματος, αν και το ένα τρίτο από τα 25 εκατομμύρια του πληθυσμού της ανήκουν στην αίρεση Σία Ζαΐντι.

Η πιθανότητα μαζικής μετανάστευσης γίνεται ακόμα μεγαλύτερη. Νωρίτερα αυτό το έτος, όταν υπήρχαν φήμες επίθεσης ενός ιρακινού στρατού και σιιτών μαχητών με στόχο την ανακατάληψη της συντριπτικά σουνιτικής Μοσούλης αυτή την άνοιξη, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες ξεκίνησαν να διανέμουν εκ των προτέρων τρόφιμα για να θρέψουν άλλο ένα εκατομμύριο ανθρώπους οι οποίοι περίμεναν να φύγουν.

Οι Ευρωπαίοι ταρακουνήθηκαν από τις εικόνες του πνιγμένου μικρού Αϊλάν Κούρντι που ξεβράστηκε σε μια παραλία στην Τουρκία και με τους πεινασμένους Σύριους που ήταν στριμωγμένοι στα ουγγρικό τρένα. Αλλά στη Μέση Ανατολή, η νέα άθλια διασπορά των αδύναμων και των στερημένων έγινε εμφανής τα τρία ή τέσσερα τελευταία χρόνια. Τον Μάιο, ήμουν έτοιμος να διασχίσω τον ποταμό Τίγρη μεταξύ της Συρίας και του Ιράκ, με μια βάρκα, μαζί μια οικογένεια Κούρδων, όταν εκείνη και τα παιδιά της διώχθηκαν επειδή ένα γράμμα στο όνομα της άδειας της γυναίκας ήταν λάθος. «Μα, περιμένω τρεις ημέρες με την οικογένειά μου στην όχθη του ποταμού!» ούρλιαζε η γυναίκα σε απόγνωση. Πήγαινα στην Ερμπίλ, την κουρδική πρωτεύουσα, η οποία φιλοδοξούσε μέχρι πριν από ένα χρόνο να είναι «το νέο Ντουμπάι», αλλά τώρα είναι γεμάτο από πρόσφυγες που περιφέρονται σε ημιτελή ξενοδοχεία, εμπορικά κέντρα και συγκροτήματα πολυτελείας.

Τι πρέπει να γίνει για να σταματήσουν αυτά τα δεινά; Ίσως το πρώτο ερώτημα είναι πώς μπορούμε να τα αποτρέψουμε από το να γίνουν χειρότερα, έχοντας κατά νου ότι πέντε από τους εννέα πολέμους έχουν ξεκινήσει από το 2011. Υπάρχει ο κίνδυνος, καταλογίζοντας τη μαζική φυγή σε πάρα πολλές διαφορετικές αιτίες, συμπεριλαμβανομένης της κλιματικής αλλαγής, οι πολιτικοί ηγέτες που είναι υπεύθυνοι για αυτές τις καταστροφές να ξεφύγουν και να απαλλαχθούν από την πίεση της κοινής γνώμης για να δράσουν αποτελεσματικά ώστε να δώσουν ένα τέλος.

Η παρούσα κρίση προσφύγων στην Ευρώπη δείχνε ότι η σύγκρουση στη Συρία έχει πραγματικό αντίκτυπο στην ήπειρο για πρώτη φορά. Είναι αλήθεια ότι το κενό ασφαλείας στη Λιβύη σημαίνει ότι η χώρα είναι τώρα ο αγωγός για τους ανθρώπους από φτωχές και εμπόλεμες χώρες στις άκρες της Σαχάρας. Από τα 1.100 μίλια ακτών της Λιβύης, 114.000 πρόσφυγες έχουν περάσει στην Ιταλία μέχρι στιγμής φέτος, χωρίς να υπολογίζουμε τις πολλές χιλιάδες που πνίγηκαν στο δρόμο. Ωστόσο, όσο άσχημο και αν είναι αυτό, η κατάσταση δεν είναι πολύ διαφορετική από το προηγούμενο έτος, όταν 112.000 έφτασαν στην Ιταλία μέσω αυτής της οδού.

Πολύ διαφορετικοί είναι οι πόλεμοι στο Ιράκ και τη Συρία, απ’ όπου ο αριθμός των ανθρώπων που προσπάθησαν να φτάσουν στην Ελλάδα δια θαλάσσης εκτοξεύθηκε από 45.000 σε 239.000 κατά την ίδια περίοδο. Επί τρεις δεκαετίες, το Αφγανιστάν παρήγαγε το μεγαλύτερο αριθμό προσφύγων, σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία. Αλλά κατά το παρελθόν έτος, η Συρία έχει πάρει τη θέση του, και ένας νέος πρόσφυγα στους τέσσερις σε παγκόσμιο επίπεδο είναι πλέον Σύριος. Μια ολόκληρη κοινωνία έχει καταστραφεί και ο έξω κόσμος έχει κάνει πολύ λίγα για να σταματήσει αυτό που συμβαίνει. Παρά την πρόσφατη διπλωματική αναταραχή, κανένας από τους πολλούς παράγοντες στη συριακή κρίση δεν δείχνει ότι επείγει η προσπάθεια επίλυσής της.

Η Συρία και το Ιράκ βρίσκονται στο επίκεντρο της σημερινής προσφυγικής κρίσης με άλλο τρόπο, επειδή υπάρχει το Isis και ομάδες τύπου Αλ Κάιντα που ελέγχουν σημαντικές περιοχές και είναι σε θέση να εξαπλώσουν το σεκταριστικό δηλητήριο τους στον υπόλοιπο Ισλαμικό κόσμο. Ενεργοποιούν συμμορίες δολοφόνων, οι οποίοι λειτουργούν με τον ίδιο τρόπο είτε είναι στη Νιγηρία, το Πακιστάν, την Υεμένη ή τη Συρία.

Η μαζική φυγή των ανθρώπων θα συνεχιστεί, για όσο διάστημα ο πόλεμος στη Συρία και το Ιράκ συνεχίζεται.

   ~ PATRICK COCKBURN

  Πηγή: independent.co.uk ,

    antinews.gr

by Αντικλείδι , https://antikleidi.com

Συναφές: 

Γιατί οι Σύροι εγκαταλείπουν τη χώρα τους;

«Θα τραβούσες αν τον ήξερες;»